Το 1978, ο Μπόγκνταν Κλίμτσακ εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ενωση και ζήτησε πολιτικό άσυλο στο Ιράν. Ο Κλίμτσακ ήταν Ουκρανός, γεννημένος κοντά στο Λβιβ. Το 1949, η οικογένειά του είχε απελαθεί στο Χαμπάροφσκ, στη ρωσική Άπω Ανατολή, μετά τη σύλληψη του αδελφού του.
Το 1957, ο ίδιος ο Κλίμτσακ συνελήφθη για «αντισοβιετική προπαγάνδα» και για πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωσή του, παρέμεινε υπό συνεχή παρακολούθηση.
Οι Ιρανοί αρνήθηκαν το αίτημα του και τον έστειλαν στην Σοβιετική Ενωση όπου κατέληξε σε ένα στρατόπεδο που ονομαζόταν Περμ-36, μία από τις τελευταίες φυλακές για πολιτικούς κρατούμενους.
Στις τρεις δεκαετίες από τότε που απελευθερώθηκε, συνέβησαν πολλά. Το Περμ-36 έγινε μουσείο και τόπος μνήμης, που δεχόταν δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες, συμπεριλαμβανομένων ομάδων μαθητών, κάθε χρόνο. Το 2014, έκλεισε.
Ρώσοι πρώην κρατούμενοι και ιστορικοί δημοσίευσαν απομνημονεύματα και ιστορίες των Γκουλάγκ διοργάνωσαν συνέδρια, δημιούργησαν εκθέσεις, γύρισαν ντοκιμαντέρ. Τα τελευταία χρόνια, οι οργανώσεις τους απαγορεύτηκαν και οι ηγέτες τους εξορίστηκαν ή τέθηκαν υπό περιορισμό, σημειώνει η Αν Ελίζαμπεθ Απλμπαουμ η Πολωνο-αμερικανίδα δημοσιογράφος και ιστορικός.
Σήμερα, ανακατασκευάζεται μια νέα εκδοχή των Γκουλάγκ ειδικά για Ουκρανούς. Το Associated Press ανέφερε στοιχεία για τουλάχιστον 40 στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, καθώς και για 63 επίσημες και ανεπίσημες φυλακές στην κατεχόμενη Ουκρανία, στις οποίες κρατούνται ενδεχομένως ακόμα και 10.000 άνθρωποι.
Μερικοί από αυτούς είναι αιχμάλωτοι πολέμου, αλλά οι περισσότεροι είναι πολίτες που συνελήφθησαν ή απήχθησαν από κατεχόμενα εδάφη.
Οπως τότε έτσι και τώρα, η καταναγκαστική εργασία είναι ένας από τους σκοπούς αυτών των στρατοπέδων. Αιχμάλωτοι Ουκρανοί αναγκάζονται να σκάβουν χαρακώματα, να σκάβουν ομαδικούς τάφους και να φτιάχνουν οχυρώσεις.
Τα Γκουλάγκ ήταν σχεδιασμένα με σκοπό να ενσταλάσσουν τον τρόμο. Οι πολίτες φυλακίζονταν και βασανίζονταν με οποιαδήποτε αφορμή. Υπάρχουν στοιχεία για παρόμοια μεταχείριση. Το AP περιγράφει την περίπτωση μιας γυναίκας από την Ζαπορίζια, την οποία έβγαλαν από το κελί της, την περιέφεραν σε όλη την πόλη και της επέβαλαν να «αναγνωρίσει» ανθρώπους που «συνεργάζονται με τους Ουκρανούς».
Το 1937-38, κατά την εποχή των μεγάλων εκκαθαρίσεων, η σοβιετική μυστική αστυνομία ασκούσε τρομοκρατία όχι μόνο στους κρατούμενους αλλά και σε μέλη της. Οι πρόσφατες εσωτερικές διαμάχες δείχνουν ότι οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις μπορεί να φτάσουν σε αυτό το στάδιο και στην κατεχόμενη Ουκρανία.
Το AP επικαλείται ένα ρωσικό έγγραφο το οποίο περιγράφει σχέδια για την κατασκευή 25 νέων φυλακών και έξι κέντρων κράτησης στο κατεχόμενο ουκρανικό έδαφος μέχρι το 2026. Οπως και στα σοβιετικά Γκούλαγκ, οι κρατούμενοι έχουν καταδικαστεί χωρίς δίκη. Τα έγγραφά τους έχουν χαθεί. Οι συγγενείς τους δεν λαμβάνουν καμία πληροφορία, δεν μπορούν να τους βρουν ή να επικοινωνήσουν μαζί τους.
Ο ιστορικός απόηχος δεν είναι τυχαίος. Η KGB κάποτε δίδασκε στους νεοσύλλεκτους να μελετούν την ιστορία της, κάτι που επαναλαμβάνουν οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας. Οτι συνέβη στον Μπόγκνταν Κλίμτσακ συμβαίνει και τώρα.
Πηγή: The Atlantic