Στον αέρα βρίσκεται η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά, η οποία θα λήξει σήμερα Δευτέρα, αν η Ρωσία αποχωρήσει και δεν συμφωνήσει να την παρατείνει.
Η συμφωνία επέτρεψε την ασφαλή εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία μέσω Μαύρης Θάλασσας το περασμένο έτος και επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας με βασικό σκοπό την καταπολέμηση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, η οποία επιδεινώθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική χώρα.
Το τελευταίο πλοίο έφυγε από την Ουκρανία στο πλαίσιο της συμφωνίας χθες Κυριακή. Η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 και ο αποκλεισμός των λιμανιών της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα έστειλαν τις παγκόσμιες τιμές των σιτηρών στα ύψη. Η Ουκρανία και η Ρωσία είναι μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγέων σιτηρών στον κόσμο.
The last ship under the “grain deal” left the port of #Odesa, Reuters writes.
The “grain deal” expires on July 17. pic.twitter.com/8QTiHlQuUh
— NEXTA (@nexta_tv) July 16, 2023
Σχεδόν 33 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι καλαμποκιού, σιταριού και άλλων δημητριακών έχουν εξαχθεί από την Ουκρανία στο πλαίσιο της συμφωνίας.
Αίτημα για βελτίωση των εξαγωγών της
Η Ρωσία έχει απειλήσει να εγκαταλείψει τη συμφωνία, επειδή, όπως ισχυρίζεται, δεν έχουν ικανοποιηθεί τα αιτήματά της ως προς την προστασία των δικών της εξαγωγών σιτηρών και λιπασμάτων. Η Ρωσία έχει επίσης εκφράσει διαμαρτυρία για το ότι δεν έχουν φτάσει αρκετά σιτηρά στις φτωχές χώρες.
Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν υποστηρίξει ότι η συμφωνία έχει ωφελήσει αυτά τα κράτη συμβάλλοντας στη μείωση των τιμών των τροφίμων σε ποσοστό άνω του 20% παγκοσμίως.
Συνομιλίες Ρωσίας – Τουρκίας για νέο σχέδιο
Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να συνομιλεί με την Τουρκία σχετικά με σχέδιο που θα διασφαλίζει ότι το ρωσικό σιτάρι – ενδεχομένως επεξεργασμένο από την Τουρκία – θα συνεχίσει να φτάνει στις χώρες που το έχουν ανάγκη, ανεξάρτητα από την τύχη της συμφωνίας για τη Μαύρη Θάλασσα.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρόκειται να συζητήσει για το ζήτημα σε συνεδρίασή του τη Δευτέρα υπό την προεδρία του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς Κλίβερλι. Η Βρετανία είναι πρόεδρος του 15μελούς συμβουλίου για τον Ιούλιο. Αρκετοί άλλοι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών αναμένεται επίσης να παραστούν στη συνεδρίαση.
Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ανακοινώσει ότι στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος, το 80% των συνολικών προμηθειών σιταριού για το 2023 προήλθε από την Ουκρανία – από 50% το 2021 και το 2022.
Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα έχει στείλει περίπου 725.000 μετρικούς τόνους ουκρανικού σιταριού στο Αφγανιστάν, το Σουδάν, το Τζιμπουτί, την Αιθιοπία, την Κένυα, τη Σομαλία και την Υεμένη για την καταπολέμηση της πείνας.
Ο παγκόσμιος οργανισμός ανακοίνωσε ακόμη ότι χάρη στη συμφωνία μέχρι στιγμής έχουν φτάσει σιτηρά σε 45 χώρες σε τρεις ηπείρους – 46% στην Ασία, 40% στη Δυτική Ευρώπη, 12% στην Αφρική και 1% στην Ανατολική Ευρώπη.
Τρεις συμφωνίες παράτασης
Η Ρωσία συμφώνησε τρεις φορές το περασμένο έτος να παρατείνει τη συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά ανέστειλε επίσης για λίγο τη συμμετοχή της στα τέλη Οκτωβρίου ως απάντηση σε επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του στόλου της στην Κριμαία.
Για να πεισθεί η Ρωσία να συμφωνήσει στη συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα, τον Ιούλιο του 2022 συνήφθη επίσης τριετής συμφωνία βάσει της οποίας αξιωματούχοι του ΟΗΕ συμφώνησαν να βοηθήσουν τη Ρωσία να προωθήσει τις εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων της σε ξένες αγορές.
Ενώ οι ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν υπόκεινται στις δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας, η Μόσχα έχει δηλώσει ότι οι περιορισμοί στις πληρωμές, την εφοδιαστική αλυσίδα και την ασφάλιση αποτέλεσαν εμπόδιο στις αποστολές της.
Το βασικό ρωσικό αίτημα
Βασικό ρωσικό αίτημα ήταν η επανασύνδεση της Ρωσικής Αγροτικής Τράπεζας (Rosselkhozbank) με το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT. Η τράπεζα αποκόπηκε από το SWIFT στο πλαίσιο των κυρώσεων που επέβαλε στη Μόσχα η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο του 2022 λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Putin tells South African leader main goal of grain deal still not implemented. The leaders of Russia and South Africa held a telephone conversation at the initiative of the South African side:https://t.co/aVbsriBq7I pic.twitter.com/XPQ2ojYOD5
— TASS (@tassagency_en) July 15, 2023
Παρέμβαση Γκουτέρες
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κατέβαλε την περασμένη Τρίτη την τελευταία προσπάθεια να πείσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να παρατείνει τη συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα για αρκετούς μήνες με αντάλλαγμα η ΕΕ να συνδέσει θυγατρική της Rosselkhozbank με το SWIFT για συναλλαγές με σιτηρά και λιπάσματα, ανέφεραν πηγές.
Ο Γκουτέρες εξακολουθεί να περιμένει απάντηση από τον Πούτιν, σύμφωνα με εκπρόσωπο του ΟΗΕ.
The UN on Sunday awaited a response from Russia on renewing a deal that allows Ukraine to export its grain amid a wartime blockade, a necessity in helping keep global food prices stable. The latest deadline to renew it is Monday. https://t.co/nAXIeqU5Gc
— The New York Times (@nytimes) July 16, 2023
Ως εναλλακτική για την έλλειψη πρόσβασης στο SWIFT, οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ έχουν ήδη εξασφαλίσει ότι η αμερικανική τράπεζα JPMorgan θα αρχίσει να επεξεργάζεται ορισμένες πληρωμές για ρωσικές εξαγωγές σιτηρών, λαμβάνοντας σχετικές διαβεβαιώσεις από την αμερικανική κυβέρνηση.
Τα Ηνωμένα Έθνη συνεργάζονται επίσης με την Αφρικανική Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών για τη δημιουργία πλατφόρμας που θα βοηθήσει στη διεκπεραίωση των συναλλαγών για τις ρωσικές εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων προς την Αφρική, δήλωσε στο Reuters τον περασμένο μήνα εμπορικός αξιωματούχος του ΟΗΕ.
Με πληροφορίες από Reuters
