Αβέβαιο μέλλον αντιμετωπίζουν τα δάση από επιβλητικές σεκόγιες της βόρειας Καλιφόρνιας –τα ψηλότερα δέντρα του κόσμου, με ύψος έως και 110 μέτρων και τη μεγαλύτερη ικανότητα άντλησης διοξειδίου του άνθρακα από κάθε άλλο είδος χλωρίδας– εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των δασικών πυρκαγιών. Η σωτηρία του αρχέγονου δάσους περνάει, όμως, μέσα από τη διαχείριση της ανάπτυξης των δέντρων.
«Σε τμήματα δάσους, τα οποία δεν έχουν ξυλευθεί καθόλου, τα δέντρα είναι ασθενικά και ευάλωτα στη φωτιά, στον άνεμο και στα παράσιτα. Εκεί όπου έχει γίνει επιλεκτική κοπή, τα δέντρα έχουν παχύτερους κορμούς και πιο εκτεταμένες φυλλωσιές», λέει ο δασονόμος Τζέισον Τεραόκα. Το μερικώς αποψιλωμένο δάσος αποτελεί μέρος προγράμματος με ονομασία «Οι σεκόγιες ξαναζούν». Ομάδες υλοτόμων χρησιμοποιούν αλυσοπρίονα και ελεγχόμενες καύσεις, προκειμένου να μιμηθούν τα γνωρίσματα του νεαρού υγιούς δάσους σεκόγιας και να αντιστρέψουν τη ζημιά από δεκαετίες ανεξέλεγκτης ξύλευσης και εντατικής αλλά στερούμενης σχεδίου δενδροφύτευσης.
«Προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τα δάση αυτά έτσι ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικά στην αύξηση των θερμοκρασιών και στο ξηρότερο κλίμα. Η υλοτομία άφησε πίσω της ένα αφύσικα ανεπτυγμένο και ασθενές δάσος», σημειώνει ο Μπεν Μπλουμ, μέλος του προγράμματος σωτηρίας. Η δυτική ακτή των ΗΠΑ φιλοξενεί το μόνο δάσος σεκόγιας στον κόσμο, το οποίο εκτείνεται σε μήκος 600 χλμ., από την κεντρική Καλιφόρνια έως και το νότιο Ορεγκον. Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το δάσος ξηραίνεται, με τη μέση θερμοκρασία στην Καλιφόρνια να έχει σημειώσει αύξηση 1,6 βαθμού Κελσίου από τα τέλη του 19ου αιώνα έως σήμερα.
Είναι τα ψηλότερα δέντρα του κόσμου, ενώ εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ικανότητα άντλησης διοξειδίου του άνθρακα.
«Πολλοί ανησυχούν πως οι καιρικές συνθήκες θα είναι τόσο θερμές και ξηρές, που το είδος της σεκόγιας δεν θα μπορέσει να επιβιώσει. Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι τα δέντρα θα επιζήσουν, χάνοντας όμως πολύ από το ύψος τους», τονίζει ο καθηγητής Δασοπονίας του Πολυτεχνείου της Καλιφόρνιας στην Αρκάτα. Οι σεκόγιες της πολιτείας μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά με το τροπικό δάσος, έχοντας αναπτυχθεί χάρη στην έντονη υγρασία στην ατμόσφαιρα και στο έδαφος. Καθώς, όμως, η μέση θερμοκρασία αυξάνεται, τα δέντρα χάνουν τις φυλλωσιές τους στα ψηλότερα σημεία τους, περιορίζοντας δραστικά την ικανότητά τους για φωτοσύνθεση.
Καύσωνες και ανομβρία
Το μεγάλο ύψος των δέντρων απειλεί και αυτό την επιβίωσή τους, καθώς η σεκόγια αναγκάζεται να διοχετεύει νερό εκατό μέτρα πάνω από την επιφάνεια, αντιμετωπίζοντας τη βαρύτητα και την τριβή. Οι καύσωνες και η ανομβρία, που έπληξαν την περιοχή μεταξύ 2012 και 2016, οδήγησαν τις σεκόγιες στα όριά τους. Το πρόγραμμα σωτηρίας προβλέπει επίσης την αραίωση των δέντρων σε μία προσπάθεια να προστατευθούν πιο αποτελεσματικά από τις πυρκαγιές. Η μείωση του αριθμού σεκόγιας επιτρέπει στα δέντρα να αναπτύσσουν παχύτερους κορμούς, ενισχύοντας τις πυρίμαχες ιδιότητές τους. Η αραίωση επιτρέπει την ίδια στιγμή τη διοχέτευση περισσότερου φωτός στο έδαφος, ευνοώντας το πλούσιο οικοσύστημα του δάσους. Τα δάση σεκόγιας της Καλιφόρνιας ανακηρύχθηκαν ανοιχτά στην εμπορική εκμετάλλευση με τον νόμο υλοτομίας του 1878. Οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν 540 στρέμματα έναντι 75 σεντς το στρέμμα, ενώ μεγάλες εταιρείες της πολιτείας βρήκαν την ευκαιρία να αποκτήσουν την κυριότητα τεράστιων τέτοιων εκτάσεων αγοράζοντας τίτλους ιδιοκτησίας από μικρούς υλοτόμους έναντι πενιχρής αμοιβής. Οι σεκόγιες, γνωστές για τις αδιάβροχες ιδιότητές τους, επέτρεψαν την κατασκευή των πρώην δικτύων ύδρευσης στο Σαν Φρανσίσκο, με τις σωληνώσεις να έχουν κατασκευασθεί από κορμούς του επιβλητικού δέντρου. «Οι σωληνώσεις από σεκόγια είχαν διάμετρο μέχρι και 4 μέτρα και άντεχαν δεκαετίες θαμμένες στο χώμα. Χωρίς σωλήνες από σεκόγια και σανίδες από το δέντρο, η μεταμόρφωση της λεγόμενης Αγριας Δύσης σε βιομηχανικό γίγαντα δεν θα είχε υπάρξει τόσο εύκολη», λέει ο συγγραφέας Γκρεγκ Κινγκ. Τις δεκαετίες 1950 και 1960, καθώς οι μεγάλες εταιρείες υλοτομίας άρχισαν να κόβουν τα μεγαλύτερα δέντρα, έντονες αντιδράσεις από μέρους των ψηφοφόρων οδήγησαν την πολιτεία να ανακηρύξει εθνικό πάρκο 40.000 στρέμματα δάσους, Το γειτονικό παρθένο δάσος, ωστόσο, ιδιοκτησίας εταιρειών ξυλείας, ξυλεύθηκε συστηματικά.