Η επιλογή της Ρωσίας να ρίξει προειδοποιητική βολή σε εμπορικό πλοίο εντός της Μαύρης Θάλασσας και να το υποβάλει σε νηοψία έχει εντείνει τη διεθνή ανησυχία γύρω από το σκέλος του πολέμου που διαδραματίζεται στη Μαύρη Θάλασσα.
Την περασμένη Κυριακή το ρωσικό υπουργείο Αμυνας ανακοίνωσε πως στρατιωτικό ελικόπτερο πλεύρισε το εμπορικό πλοίο «Sukru Okan», με σημαία Παλάου, και ένοπλοι κομάντος κατέβηκαν στη γέφυρα για να ερευνήσουν το φορτίο. Βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και επιβεβαιώθηκε από ειδικούς, επικυρώνει τους ισχυρισμούς του υπουργείου.
Αυτό που μένει να φανεί είναι κατά πόσον αυτές οι ενέργειες θα αποθαρρύνουν επιχειρηματίες και εφοπλιστές από το να εμπλακούν στην προσπάθεια εξαγωγής του ουκρανικού σιταριού. Ορισμένοι αναλυτές λένε πως η απειλή είναι σχετικά μικρή για το ούτως ή άλλως περιορισμένο εμπόριο. Αυτό που ανησυχεί άπαντες είναι πως φαίνεται να δημιουργείται μια ένταση, η οποία θα μπορούσε από τη μια στιγμή στην άλλη να κλιμακωθεί σε βίαιη σύγκρουση που θα περιλαμβάνει κράτη τα οποία δεν εμπλέκονται στον πόλεμο.
Από τότε που η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία που επέτρεπε σε πλοία τα οποία μεταφέρουν διατροφικά αγαθά να διαπλέουν τη Μαύρη Θάλασσα, ξεκίνησε ένας ανηλεής βομβαρδισμός των ουκρανικών λιμανιών. Σύμφωνα με την ουκρανική κυβέρνηση, οι επιθέσεις στο λιμάνι της Οδησσού έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή τουλάχιστον 200.000 τόνων σιτηρών καθώς και την αχρήστευση υποδομών απαραίτητων για την εξαγωγή τους, όπως αποθήκες και γερανοί.
Με τις ως άνω συνθήκες να επικρατούν στα διεθνή ύδατα της Μαύρης Θάλασσας καθώς και στα ανοιχτά, η Ουκρανία έχει περιοριστεί στο να εξάγει τα σιτηρά από τα παραδουνάβια λιμάνια της, όπως αυτό του Ισμαήλ. Αυτή η λύση είναι πρόχειρη και μη αποδοτική. Πέρα από το γεγονός ότι και το ίδιο το Ισμαήλ έγινε προσφάτως στόχος πυραύλων, αυτά τα λιμάνια είναι σαφώς μικρότερα και το πλάτος του ποταμού τέτοιο που μόνο μικρά πλοία μπορούν να τον διαπλεύσουν. Οσοι πλοιοκτήτες δεν είναι διστακτικοί, καλούνται να δράσουν. «Ζητούμε από τη διεθνή κοινότητα να αναλάβει δραστικές πρωτοβουλίες και να πράξει ώστε να εμποδίσει τη Ρωσία από το να διαταράξει την ειρηνική μετακίνηση πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα», ανέφερε ανακοίνωση του ουκρανικού υπουργείου Εξωτερικών που δημοσιεύθηκε στο Διαδίκτυο.
Τα περισσότερα πλοία που κινούνται αυτή τη στιγμή από και προς την Ουκρανία αποφεύγουν να προσεγγίζουν τις ακτές της χώρας. Οι ιστότοποι που απεικονίζουν σε πραγματικό χρόνο τα καράβια του πλανήτη δείχνουν δεκάδες εμπορικά να συνωστίζονται στη Σουλίνα της Ρουμανίας, μια ανάσα από την Ουκρανία.
Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Αμυνας, το πρωί της περασμένης Κυριακής το πλοίο «Βασίλι Μπίκοφ», που εκτελούσε περιπολίες, εντόπισε το εμπορικό «Σουκρού Οκάν» –ένα μικρό φορτηγό εγγεγραμμένο στο μικροσκοπικό νησιωτικό κράτος του Ατλαντικού, Παλάου– να κινείται σε διεθνή ύδατα με κατεύθυνση προς το Ισμαήλ. Το 34 ετών «Οκάν» το διαχειρίζεται μια τουρκική εταιρεία, με την οποία δεν μπορέσαμε να επικοινωνήσουμε.
Οταν το πλοίο «απέτυχε να ανταποκριθεί» σε εντολή για υποχρεωτική νηοψία ώστε να διαπιστωθεί εάν μετέφερε κάποιο παράνομο φορτίο, το ρωσικό περιπολικό έριξε προειδοποιητικές βολές με αυτόματα όπλα, αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση του υπουργείου. Αφού επιθεώρησαν το πλοίο, οι Ρώσοι αποχώρησαν και άφησαν το πλοίο να συνεχίσει την πορεία του – τη Δευτέρα βρισκόταν στα ανοικτά των ρουμανικών ακτών.
Αν και το πλοίο βρισκόταν σε διεθνή ύδατα, δεν είναι σαφές κατά πόσον οι ενέργειες της Ρωσίας νομιμοποιούνται βάσει της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936, η οποία προβλέπει το δικαίωμα των πλοίων που ανήκουν σε εμπόλεμα έθνη να ρυθμίζουν την εμπορική κυκλοφορία στη Μαύρη Θάλασσα σε περίοδο πολέμου. Η Ρωσία δηλώνει πως η ενέργειά της ήταν νόμιμη.
Γεγονός παραμένει πάντως ότι αρκετές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες εγκατέλειψαν το εμπόριο σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα ύστερα από την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία στις 17 Ιουλίου, επειδή ο κίνδυνος ήταν πολύ μεγάλος, το κέρδος πολύ μικρό ή τα πλοία τους πολύ μεγάλα για την πλοήγηση σε ποτάμια.
Ρίσκο και ασφάλιστρα
Οι εταιρείες με «ωραία, καινούργια πλοία» είναι απίθανο να αναλάβουν το ρίσκο, ιδίως με δεδομένο το ενδεχόμενο θανάτων, δήλωσε στέλεχος εταιρείας που διαχειρίζεται ένα πλοίο που περιμένει «στην ουρά» για να φορτώσει σιτηρά στο Ρένι, ένα άλλο ουκρανικό λιμάνι του Δούναβη.
Το εν λόγω στέλεχος δήλωσε ακόμη ότι τα ασφάλιστρα δεν αυξήθηκαν επειδή το πλοίο του ήταν νηολογημένο στην Τουρκία και η τουρκική κυβέρνηση επιδοτούσε τα ασφάλιστρα για συγκεκριμένα πλοία. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένες εταιρείες θα επανεξετάσουν τυχόν προγραμματισμένα δρομολόγια στην περιοχή μετά την τελευταία επίθεση, είπε. Η απειλή στρατιωτικής επέμβασης θα μπορούσε, θεωρητικά, να αυξήσει τα ασφάλιστρα για τους ναυλωτές, αλλά πολλά από τα μικρότερα πλοία που εμπλέκονται τώρα στο ουκρανικό εμπόριο ήταν ούτως ή άλλως ανασφάλιστα. Προς το παρόν, είπε, οι αυξανόμενες τιμές για το εν λόγω φορτίο παρέχουν κίνητρο για τη συνέχιση της κυκλοφορίας.