Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γουατεμάλας, τον περασμένο Ιούνιο, έκανε τη μεγάλη έκπληξη: ο αριστερός υποψήφιος Μπερνάρντο Αρέβαλο ήρθε στη δεύτερη θέση, ενώ οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν στην όγδοη. Χθες, το σοκ για τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ της χώρας του οδηγήθηκε στην οδυνηρή κλιμάκωση, καθώς ο 64χρονος κοινωνιολόγος και πρώην διπλωμάτης επικράτησε με ποσοστό 58%, ενώ η αντίπαλός του, η 67χρονη Σάντρα Τόρες, περιορίστηκε στο 37%, στην τρίτη ανεπιτυχή προσπάθειά της να κερδίσει την προεδρία.
Ο προοδευτικός πολιτικός που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα αναλάβει τα καθήκοντά του στις 14 Ιανουαρίου του 2024, είναι γιος του Χουάν Χοσέ Αρέβαλο, του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Γουατεμάλας. Σε αυτή τη χώρα που υπήρξε επιτομή της Μπανανίας (το απολυταρχικό καθεστώς που την κυβερνούσε είχε κάνει εξευτελιστικές παραχωρήσεις στην αμερικανική εταιρεία United Fruit Company), η δημοκρατική επανάσταση του 1944 οδήγησε στην εκλογή του Αρέβαλο, ο οποίος έμεινε στην εξουσία μέχρι το 1951, έχοντας αντιμετωπίσει επιτυχώς 25 απόπειρες πραξικοπήματος. Ο διάδοχός του, Γιάκομπο Αρμπενς, ήταν λιγότερο τυχερός, μιας και ανατράπηκε από πραξικόπημα της CIA το 1954.
Ο υιός Αρέβαλο θα χρειαστεί κάτι από τις ικανότητες του πατέρα του για να αντιμετωπίσει τις δικές του δοκιμασίες. Μετά τον αρχικό τους αιφνιδιασμό από τη θεαματική επιτυχία του στον πρώτο γύρο, οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ κίνησαν γη και ουρανό για να ματαιώσουν την εκλογή του, αντιμετωπίζοντάς τον ως απειλή για τα συμφέροντά τους. Υστερα από εισαγγελική παρέμβαση, δικαστής διέταξε, στις 12 Ιουλίου, να αναιρεθεί η νομική υπόσταση του κόμματός του Semilla (Σπόρος), για υποτιθέμενες παρατυπίες στη σύστασή του.
Αν και η απόφαση αυτή αναιρέθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο, τίποτα δεν εγγυάται ότι δεν θα υπάρξει συνέχεια. Ρεπορτάζ του Associated Press αναφέρει δύο σενάρια πολιτικής ανωμαλίας: στο πρώτο, η Δικαιοσύνη θα αναγνωρίσει την εκλογή του Αρέβαλο στην προεδρία, αλλά θα κινηθεί εναντίον του Semilla, μετατρέποντάς τον σε αδύναμο πρόεδρο, χωρίς πλειοψηφία στο Κογκρέσο. Στο δεύτερο και πιο ριζοσπαστικό, η δίωξη του Semilla θα συμπαρασύρει τον Αρέβαλο, καθώς θα κηρυχτεί άκυρο το αποτέλεσμα της λαϊκής ψήφου, με κίνδυνο να οδηγηθεί η χώρα σε εκρηκτική σύγκρουση. Πάντως, τόσο η Οργάνωση Αμερικανικών Κρατών όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση συνεχάρησαν τον νικητή των εκλογών, παρότι η Τόρες δεν είχε αναγνωρίσει μέχρι χθες το βράδυ την ήττα της.
Πρώην σύζυγος του άλλοτε προέδρου της Κεντροαριστεράς Αλβαρο Κολόμ, η Τόρες εμφανιζόταν και αυτή ως κεντροαριστερή, με συνθήματα κατά του οργανωμένου εγκλήματος και της φτώχειας. Στην προσπάθειά της, όμως, να εξασφαλίσει την υποστήριξη των Ευαγγελιστών και της Δεξιάς, μετατοπίστηκε σε πιο συντηρητικές θέσεις. Στο αρκετά μετριοπαθές πρόγραμμα του Αρέβαλο, κεντρική θέση κατέχει ο αγώνας εναντίον της διαφθοράς. Με τη νίκη του, έθεσε τέλος σε 12 χρόνια πολιτικής κυριαρχίας της Δεξιάς σε μια χώρα όπου το 58% του πληθυσμού, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Ωστόσο, το να υπερπηδήσει τα εμπόδια που μπορεί να του ορθώσει το δικαστικό σύστημα δεν θα είναι καθόλου βέβαιο. Ο απερχόμενος πρόεδρος, Αλεχάντρο Γιαματέι, φρόντισε να θωρακίσει ευνοούμενους δικαστές στις θέσεις τους παρότι θα έπρεπε εδώ και κάμποσα χρόνια να έχουν συνταξιοδοτηθεί.