ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: Σε «γρίφο» για δυνατούς λύτες εξελίσσεται η υπόθεση της εισαγωγής ουκρανικών αγροτικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς στις 15 Σεπτεμβρίου λήγει η απαγόρευση της εγχώριας πώλησής τους σε Πολωνία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία.
Υστερα από εβδομάδες πολιτικών πιέσεων και διαβουλεύσεων –ιδιαίτερα με τις κυβερνήσεις της Βαρσοβίας και της Βουδαπέστης– η Κομισιόν υποχώρησε τον περασμένο Μάιο δίνοντας πράσινο φως στην απαγόρευση της εγχώριας πώλησης στα εν λόγω κράτη-μέλη ουκρανικού σιταριού, καλαμποκιού και ηλιόσπορων, επιτρέποντας ωστόσο τη διαμετακόμισή τους για εξαγωγή σε άλλες χώρες.
Αυτή η απαγόρευση λήγει στα μέσα Σεπτεμβρίου, με το Κίεβο να απειλεί μάλιστα με προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου προκειμένου να αντιμετωπιστεί με έννομα μέσα η επιδιωκόμενη παράταση –ιδιαίτερα από την πολωνική κυβέρνηση– της εν λόγω απαγόρευσης έως το τέλος του έτους.
Ενόψει εκλογών
Υπό την πίεση των βουλευτικών εκλογών στις 15 Οκτωβρίου στη χώρα του και την προφανή εκλογική επιρροή των αγροτών, ο αρμόδιος Πολωνός υπουργός Ρόμπερτ Τέλους ξεκαθάρισε ότι «εάν είναι απαραίτητο να εισαγάγουμε μονομερείς απαγορεύσεις, θα τις θεσπίσουμε, γιατί μας απασχολούν τα συμφέροντα των αγροτών».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και τα υπόλοιπα τέσσερα κράτη-μέλη και κυρίως η Σλοβακία, όπου επίσης θα διεξαχθούν εκλογές στα τέλη Σεπτεμβρίου, ενώ απαιτούν παράλληλα να προστεθούν στην απαγόρευση τα αυγά και τα πουλερικά.
Η Κομισιόν επιχειρεί να «τετραγωνίσει τον κύκλο» καθώς θέλει να αποφευχθεί περαιτέρω διατάραξη της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ενωσης, λόγω και της παράτασης για ακόμη ένα χρόνο του αδασμολόγητου καθεστώτος εισαγωγής των ουκρανικών προϊόντων, αλλά και να διασφαλίσει την απρόσκοπτη εξαγωγή τους προς την Αφρική και την Ασία, που είναι αντιμέτωπες με επισιτιστική κρίση λόγω του πολέμου.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο ζήτημα, ενδεικτικό είναι ότι πριν από το 2022 οι εισαγωγές ουκρανικών αγροτικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ενωση έφθαναν τα 7 δισ. ευρώ, με το 90% να εισάγεται μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Από την έναρξη του πολέμου οι εισαγωγές έχουν εκτοξευθεί στα 13 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 6 δισ. ευρώ εισάγονται μόνο από τις γειτονικές χώρες της Ουκρανίας.
Ρωσικό μπλόκο
Βασικός υπαίτιος της εν λόγω κατάστασης είναι η Ρωσία που έχει ουσιαστικά «μπλοκάρει» την οδό της Μαύρης Θάλασσας για την Ουκρανία, η οποία μέσω αυτής εξήγαγε από την έναρξη του πολέμου μόλις το 40% των σιτηρών της, και έως και τον περασμένο Ιούλιο, όταν δηλαδή η Μόσχα αποχώρησε από τη συμφωνία εξαγωγής σιτηρών.
Κρίσιμη αναμένεται πάντως η διήμερη συνάντηση των υπουργών Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης που ολοκληρώνεται αύριο στην Κόρδοβα της Ισπανίας, καθώς οι βαλτικές χώρες αλλά και η Κροατία δηλώνουν πρόθυμες να διευκολύνουν τις εξαγωγές μέσω των λιμανιών τους.
Στην περίπτωση πάντως μιας πολύ πιθανής παράτασης των μέτρων απαγόρευσης, η Κομισιόν –σύμφωνα με αρμόδιες πηγές– αναμένεται να αντιπροτείνει στο Κίεβο αποζημιώσεις ύψους περίπου 600 εκατ. ευρώ, χωρίς ωστόσο να είναι σίγουρο ότι μια τέτοια πρόταση θα έχει την έγκριση ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.