Βάναυση και απάνθρωπη, η επίθεση που εξαπέλυσαν άνδρες της Χαμάς κατά Ισραηλινών αμάχων το περασμένο Σάββατο αιφνιδίασε μεν -δυστυχώς και την ίδια την ισραηλινή κυβέρνηση, που για αυτόν τον λόγο άργησε να αντιδράσει- πλην όμως θα μπορούσε να θεωρηθεί προβλέψιμη, όπως σημειώνει ο Φαρίντ Ζακάρια σε ανάλυσή του για την Washington Post.
Αυτός είναι ο πέμπτος πόλεμος που λαμβάνει χώρα μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς τα τελευταία 15 χρόνια στη Γάζα. Το Ισραήλ ελέγχει, ωστόσο, την αεροπορική, χερσαία και θαλάσσια πρόσβαση στην εν λόγω περιοχή· και οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες υποτίθεται ότι διαθέτουν ένα εκτενές δίκτυο πληροφοριοδοτών εντός της Λωρίδας της Γάζας. Με δεδομένα τα παραπάνω, διερωτάται πια κανείς για ποιους λόγους δεν αποφεύχθηκε η τελευταία επίθεση της Χαμάς.
«Θα χρειαστούμε χρόνο για να καταλήξουμε σε μια ολοκληρωμένη εκτίμηση, ωστόσο φαίνεται ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου ήταν τόσο επικεντρωμένη στη δικαστική μεταρρύθμιση στο εσωτερικό και σε μια πιθανή συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία στο εξωτερικό, που αγνόησε την πιθανότητα αναταραχής στη Γάζα, παρά το γεγονός ότι είχε λάβει σχετική προειδοποίηση από την Αίγυπτο», γράφει ο Φαρίντ Ζακάρια στην Washington Post.
Οι λάθος εκτιμήσεις της κυβέρνησης Νετανιάχου
Επικαλούμενος καταγγελίες στις οποίες είχε προχωρήσει ο Ισραηλινός ακαδημαϊκός Ντμίτρι Σούμσκι, ο Ζακάρια υποστηρίζει ότι η πλευρά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου προωθούσε επί σειρά ετών ένα «δόγμα» με βάση εκτιμήσεις που ερμήνευαν ως θετική εξέλιξη για το Ισραήλ την ενδυνάμωση της Χαμάς σε βάρος της Παλαιστινιακής Αρχής.
Με βάση αυτές τις προσεγγίσεις, το Ισραήλ θα μπορούσε να επωφεληθεί καθώς: οι Παλαιστίνιοι θα διχάζονταν, η Παλαιστινιακή Αρχή θα υπονομευόταν στη Δυτική Όχθη και ο Νετανιάχου θα είχε λόγους να ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν τα περιθώρια ώστε να ανοίξει ο δρόμος για ένα παλαιστινιακό κράτος, εξηγεί ο Ζακάρια.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου θεώρησε ότι θα μπορούσε να αγνοήσει το Παλαιστινιακό ζήτημα και να συνάψει συμφωνίες απευθείας με τους Άραβες του Κόλπου που προβληματίζονταν για την άνοδο του Ιράν από τη μία πλευρά και έβλεπαν θετικά την προοπτική μεγαλύτερης σύνδεσης με την αναπτυσσόμενη ισραηλινή οικονομία από την άλλη. Οι υποθέσεις πίσω από αυτήν τη στρατηγική κατέρρευσαν -ή μάλλον εξερράγησαν- τα τελευταία 24ωρα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στην ανάλυσή του ο αρθρογράφος της Washington Post.
Πώς φτάσαμε έως εδώ;
Υπάρχει όμως και ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να γίνει αναφορά.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η Μέση Ανατολή διαμορφώθηκε από τις ενέργειες της Ουάσιγκτον – κυρίως από τον πόλεμο στο Ιράκ και την επακόλουθη αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή.
Ο πόλεμος στο Ιράκ ανέτρεψε τη λεπτή ισορροπία μεταξύ Ιράν και Αράβων, Σιιτών και Σουνιτών. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέτρεψαν τη σουνιτική κυβέρνηση του Σαντάμ Χουσεΐν στη Βαγδάτη, το Ιράν απέκτησε άνευ προηγουμένου επιρροή στο πλειοψηφικά σιιτικό Ιράκ. Και όταν αργότερα οι ΗΠΑ άρχισαν να αποχωρούν από τη Μέση Ανατολή, άφησαν πίσω ένα κενό το οποίο θα έσπευδαν να καλύψουν άλλες δυνάμεις (το Ιράν, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Ρωσία, το Ισραήλ) επιχειρώντας η καθεμία να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα.
Οι τελευταίες δύο δεκαετίες ήταν ιδιαίτερα αιματηρές στη Μέση Ανατολή. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στο Ιράκ και στην Υεμένη και εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν λόγω του πολέμου στη Συρία.
Σύμφωνα με τον Φαρίντ Ζακάρια, η Ρωσία, το Ιράν, η Χεζμπολάχ και η Χαμάς προσπαθούν εδώ και καιρό να διαβρώσουν το διεθνές σύστημα. Αν η Χαμάς τα καταφέρει τώρα, τότε θα ενθαρρυνθούν και άλλοι -η Χεζμπολάχ, οι Χούθι– να δείξουν τα δόντια τους, προειδοποιεί ο αρθρογράφος της Washington Post.
Το στρατηγικό έπαθλο
Η ήττα της Χαμάς είναι, ωστόσο, ένα δύσκολο στοίχημα. Η εν λόγω τρομοκρατική οργάνωση θα ήθελε να δει: τους Ισραηλινούς να αντιδρούν κατά τρόπο υπερβολικό προκαλώντας χιλιάδες θανάτους αμάχων, τα ισραηλινά στρατεύματα να βαλτώνουν εντός της Γάζας, και τις διαπραγματεύσεις Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας να καταρρέουν. Το Ισραήλ δεν θα έπρεπε, ωστόσο, να πέσει σε μια τέτοια παγίδα.
Ο στόχος του Ισραήλ θα πρέπει να είναι, σύμφωνα με τον Ζακάρια, να απαντήσει μεν στη Χαμάς, αντιμετωπίζοντας όμως το Παλαιστινιακό ζήτημα κατά τρόπο που θα επιτρέπει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία.
«Αυτό είναι το στρατηγικό έπαθλο», σύμφωνα με τον αρθρογράφο της Washington Post: «Η εγκαθίδρυση κανονικών σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας θα αποτελούσε τη σοβαρότερη οπισθοδρόμηση για τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ και το Ιράν».
Κατά τα λοιπά, ένα πράγμα είναι πια σαφές: Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να απομακρυνθούν εντελώς από τη Μέση Ανατολή.
Πηγή: the Washington Post
