REUTERS, A.P.
17.10.2023 • 07:26
Γεγονός φαίνεται να είναι η αλλαγή σελίδας στην Πολωνία, καθώς τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών της Κυριακής που είχαν συγκεντρωθεί μέχρι χθες το βράδυ επιβεβαίωναν τα exit polls, προαναγγέλλοντας απομάκρυνση από την εξουσία του εθνικιστικού Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), που κυβερνά από το 2015.
Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα από το 90% των εκλογικών περιφερειών, το PiS του απερχόμενου πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι ερχόταν πρώτο με ποσοστό 36,4%, αλλά έχανε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Στη δεύτερη θέση η Πλατφόρμα Πολιτών (KO) του πρώην πρωθυπουργού και πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, με 29,7%. Ακολουθούσαν δύο πολύ πιθανοί κυβερνητικοί εταίροι του Τουσκ, το κεντροδεξιό Τρίτος Δρόμος (14,5%) και η Νέα Αριστερά (8,4%). Το ακροδεξιό κόμμα Συνομοσπονδία περιορίστηκε στο 7,2%. Με αυτά τα δεδομένα, το PiS αναμενόταν να περιοριστεί σε περίπου 198 έδρες, ενώ τα τρία φιλοευρωπαϊκά κόμματα της μέχρι χθες αντιπολίτευσης προβλεπόταν να κυμανθούν γύρω στις 250 έδρες σε σύνολο 460.
Οι πολωνικές αγορές αντέδρασαν θετικά στην προοπτική μιας κυβέρνησης Τουσκ, με τον χρηματιστηριακό δείκτη WIG 20 να ανεβαίνει 4,8% και το εθνικό νόμισμα, ζλότι, να ανατιμάται κατά 0,85% έναντι του δολαρίου. Οι επενδυτές προεξοφλούν ότι μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον φιλελεύθερο πολιτικό θα ξεκλειδώσει την παροχή κοινοτικών κονδυλίων 110 δισ. ευρώ, που είχαν «παγώσει» λόγω των ενστάσεων των Βρυξελλών έναντι των πολιτικών της κυβέρνησης του PiS σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κράτους δικαίου.
Ο συντηρητικός πρόεδρος Ντούντα και το Ανώτατο Δικαστήριο θα θέσουν εμπόδια στη νέα κυβέρνηση του Τουσκ.
Στην προεκλογική περίοδο, ο ηγέτης του PiS Γιαροσλάβ Κατσίνσκι ακολούθησε άκρως επιθετική τακτική έναντι του Τουσκ, εμφανίζοντάς τον ως άνθρωπο των Γερμανών, που θέλει να αυξήσει τα όρια συνταξιοδότησης και να ανοίξει τα σύνορα στους παράτυπους μετανάστες. Μάλιστα, η απερχόμενη κυβέρνηση έστησε, παράλληλα με τις βουλευτικές εκλογές, δημοψήφισμα με ερωτήσεις έντονα λαϊκιστικής έμπνευση, του στυλ: Συμφωνείτε να δεχόμαστε παράνομους μετανάστες από Μέση Ανατολή και Αφρική, όπως ζητάει η Ε.Ε.;
Ωστόσο, ενώ η συμμετοχή στις βουλευτικές εκλογές ξεπέρασε το 72%, το ποσοστό εκείνων που απάντησαν στα τέσσερα ερωτήματα του δημοψηφίσματος (τα άλλα τρία αφορούσαν τα όρια συνταξιοδότησης, την πώληση στρατηγικών επιχειρήσεων σε ξένες πολυεθνικές και πιθανή κατάργηση του μεθοριακού φράκτη με τη Λευκορωσία) έμεινε κάτω από το 40%. Με αυτό τον τρόπο, η πλειονότητα των ψηφοφόρων αφαίρεσε κάθε νομική ισχύ από το εν λόγω δημοψήφισμα. Αναλυτές θεωρούν πως σοβαρό ρόλο στην έκβαση της εκλογικής μάχης έπαιξε η δυσαρέσκεια μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος για τους περιορισμούς στις αμβλώσεις.
Η αλλαγή πορείας της Πολωνίας, πάντως, δεν θα είναι χωρίς προβλήματα. Ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού θα απαιτήσει εβδομάδες, ίσως και μήνες διαβουλεύσεων, καθώς ο πρώτος που θα πάρει την εντολή θα είναι ο Κατσίνσκι, ως ηγέτης του πρώτου σε δύναμη κόμματος. Επειτα, το PiS θα διατηρήσει δύο σημαντικούς μοχλούς ισχύος, τον πρόεδρο της χώρας Αντρέι Ντούντα και το συντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο, που μπορεί να φρενάρουν μεταρρυθμιστικές νομοθετικές πρωτοβουλίες της νέας κυβέρνησης, όποτε και αν σχηματιστεί.
