Η επαύριον του βομβαρδισμένου νοσοκομείου στη Γάζα και οι εικόνες με εκατοντάδες αθώους νεκρούς βρίσκουν αμήχανες συγκεκριμένες αραβικές πολιτικές ηγεσίες, είτε λόγω της ιδιάζουσας πληθυσμιακής σύνθεσης των πολιτών τους, είτε επειδή διατηρούν επί χρόνια ή εξομάλυναν πρόσφατα τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Ισραήλ.
Μόλις άρχισε το δίκτυο Al Jazeera να μεταδίδει απευθείας τα τραγικά πλάνα από το νοσοκομείο Αλ Αλι στη Γάζα, αυθόρμητες διαδηλώσεις σημειώθηκαν στη μαροκινή πρωτεύουσα Ραμπάτ, έξω από το κτίριο της ισραηλινής πρεσβείας. Σχεδόν ταυτόχρονα, οργισμένοι Ιορδανοί διαδηλωτές προσπάθησαν να καταλάβουν τα γραφεία της ισραηλινής πρεσβείας στο Αμμάν. Παρόμοιες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν χθες βράδυ και σε άλλες χώρες της περιοχής, όπως στην Τυνησία, την Υεμένη, τη Συρία, στον Λίβανο και στην Τουρκία. Ωστόσο οι διαδηλώσεις στην Ιορδανία και στο Μαρόκο είχαν διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Παρότι ο στόχος των συνθημάτων στο Ραμπάτ και στο Αμμάν ήταν η ισραηλινή κατοχή και οι βομβαρδισμοί του στη Γάζα, οι διαδηλωτές εμμέσως πλην σαφώς εκδήλωσαν χθες βράδυ τη δυσαρέσκειά τους προς τις τοπικές πολιτικές τους ηγεσίες, που συνεχίζουν να διατηρούν διπλωματικές σχέσεις με το εβραϊκό κράτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα του ιορδανικού πληθυσμού είναι παλαιστινιακής καταγωγής. Παράλληλα, η μαροκινή μοναρχία, η οποία αποφάσισε να εξομαλύνει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ (έναντι σημαντικών αμερικανικών πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών ανταλλαγμάτων), δεν έχει καταφέρει να θέσει υπό έλεγχο τις επικρίσεις που εκφράζουν με κάθε δυνατή ευκαιρία πολλά πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο – φροντίζοντας βέβαια να κρατούν τα προσχήματα έναντι του Παλατιού…
Οι χθεσινοβραδινές διαμαρτυρίες προβληματίζουν επίσης τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν. Ο κίνδυνος πολιτικών αναταράξεων είναι σαφώς μικρότερος στα ΗΑΕ, τόσο λόγω της αυξημένης προληπτικής δράσης των κρατικών μηχανισμών ασφαλείας όσο και εξαιτίας της πληθυσμιακής σύνθεσης της χώρας, καθότι η πλειονότητα των κατοίκων είναι αλλοδαποί.
Αντιθέτως, η σουνιτική μοναρχία του Μπαχρέιν εκτιμάται πως είναι ο «πιο αδύναμος κρίκος» στον Περσικό Κόλπο. Η πλειονότητα του τοπικού πληθυσμού είναι σιίτες, με μεγάλο ποσοστό Περσόφωνων, που αυτοκαθορίζονται ως «Ιρανοί μειονοτικοί», ενώ συγχρόνως δραστηριοποιούνται στη χώρα συγκεκριμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις που δεν θεωρούνται απόλυτα ελεγχόμενες από το Παλάτι. Μέχρι στιγμής, οι Αρχές ασφαλείας του Μπαχρέιν έχουν καταφέρει να θέσουν την κατάσταση υπό έλεγχο και χθες βράδυ δεν αναφέρθηκαν διαδηλώσεις ανάλογες με εκείνες που σημειώθηκαν αλλού. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να μας εκπλήξει το ενδεχόμενο τις επόμενες ημέρες να παρατηρηθούν εκτεταμένες ταραχές και εκεί, βάζοντας ίσως ξανά την κυβέρνηση στον πειρασμό να ζητήσει ακόμα μία φορά τη συνδρομή του σαουδαραβικού στρατού – κάτι που συνέβη την εποχή των διαδηλώσεων της πάλαι ποτέ «Αραβικής Ανοιξης».
Τέλος, οι χθεσινές εκτεταμένες διαδηλώσεις που σημειώθηκαν τόσο στη Ραμάλα όσο και σε άλλες πόλεις της Δυτικής Οχθης δεν στρέφονταν μόνο κατά του Ισραήλ, αλλά και εναντίον της κυβέρνησης της Παλαιστινιακής Αρχής και κατά του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς προσωπικά. Η κήρυξη τριήμερου εθνικού πένθους λόγω του βομβαρδισμού στο νοσοκομείο της Γάζας εκτιμάται ότι αποτέλεσε και ένα πειστικό άλλοθι για την απόφαση του Μαχμούντ Αμπάς να ακυρώσει τη συμμετοχή του στην τετραμερή διάσκεψη στο Αμμάν, προτού αυτή ματαιωθεί διά στόματος του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν.
Οι παλαιστινιακές Αρχές ασφαλείας στη Δυτική Οχθη καλούνται από τη μια να επιτρέψουν στα πλήθη να εκφράσουν την οργή τους. Από την άλλη, όμως, αναμφίβολα θα κληθούν να προστατεύσουν τη διακυβέρνηση Αμπάς σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία και να μην επιτρέψουν στους πυρήνες της Χαμάς να τολμήσουν να διεκδικήσουν την εξουσία. Προς αποφυγή αυτού του ενδεχομένου, φαίνεται πως οι ισραηλινές αρχές Ασφαλείας έχουν λάβει προληπτικά μέτρα, βοηθώντας εμμέσως πλην σαφώς τη διατήρηση της διακυβέρνησης Αμπάς. Ηδη από την περασμένη Πέμπτη και μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης, ο ισραηλινός στρατός φέρεται να είχε συλλάβει πάνω από 500 πυρήνες της Χαμάς σε όλες τις πόλεις της Δυτικής Οχθης, με επίκεντρο τις πόλεις Τζενίν και Τουλκάρεμ.
Ο χθεσινός βομβαρδισμός του νοσοκομείου Αλ Αλι στη Γάζα δεν αποτελεί μόνο την πρώτη επικοινωνιακή ήττα του Ισραήλ από την έναρξη του πολέμου. Σηματοδοτεί την απαρχή μίας έκρυθμης περιόδου στις σχέσεις μεταξύ πολύ συγκεκριμένων αραβικών κυβερνήσεων έναντι των πολιτών τους.
Ο κ. Γαβριήλ Χαρίτος διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας – Ισραήλ – Κύπρου στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ