Καθώς Παλαιστίνιοι από τη Γάζα προσπαθούν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ μετά τη βίαιη επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, πολλοί αναρωτιούνται γιατί η γειτονική Αίγυπτος και η Ιορδανία δεν τους δέχονται.
Οι δύο χώρες, οι οποίες συνορεύουν με το Ισραήλ και μοιράζονται σύνορα με τη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Οχθη, αντίστοιχα, έχουν αρνηθεί σθεναρά. Η Ιορδανία έχει ήδη μεγάλο παλαιστινιακό πληθυσμό.
Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι δήλωσε ότι ο σημερινός πόλεμος δεν αποσκοπεί μόνο στην καταπολέμηση της Χαμάς, «αλλά και σε μια προσπάθεια να μεταναστεύσουν οι Παλαιστίνιοι στην Αίγυπτο».
Η άρνηση της Αιγύπτου και της Ιορδανίας εδράζεται εν μέρει στον φόβο ότι το Ισραήλ θέλει μέσω της εκδίωξης των Παλαιστινίων στις χώρες αυτές, να ακυρώσει το πάγιο αίτημα για παλαιστινιακό κράτος.
O φόβος της Χαμάς
Την ίδια στιγμή, η Αίγυπτος λέει ότι μια μαζική έξοδος από τη Γάζα θα έφερνε τη Χαμάς ή άλλους Παλαιστίνιους μαχητές στο έδαφός της. Αυτό θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το Σινά, όπου ο αιγυπτιακός στρατός πολέμησε για χρόνια εναντίον τζιχαντιστών για την υποστήριξη των οποίων κατηγόρησε τη Χαμάς.
Η Αίγυπτος στήριξε τον αποκλεισμό της Γάζας από το Ισραήλ από τότε που η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία στην περιοχή το 2007, ελέγχοντας αυστηρά τα συνοριακά περάσματα. Κατέστρεψε επίσης το δίκτυο σηράγγων που χρησιμοποιούσαν η Χαμάς και άλλοι Παλαιστίνιοι για να εισαγάγουν λαθραία αγαθά στη Γάζα.
Ο Σίσι προειδοποίησε για ένα ακόμη πιο αποσταθεροποιητικό σενάριο: την καταστροφή της ειρηνευτικής συμφωνίας της Αιγύπτου και του Ισραήλ του 1979. «Το Ισραήλ θα είχε το δικαίωμα να αμυνθεί… και θα χτυπούσε αιγυπτιακό έδαφος», είπε χαρακτηριστικά αναφερόμενος στο σενάριο μετεγκατάστασης της Χαμάς.
Ο εκτοπισμός των Παλαιστινίων
Ο εκτοπισμός υπήρξε ένα σημαντικό κομμάτι της παλαιστινιακής ιστορίας. Κατά τον πόλεμο του 1948, περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι έφυγαν από το σημερινό Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι αναφέρονται στο γεγονός ως «Νάκμπα», που στα αραβικά σημαίνει «καταστροφή».
Εκτοτε, το Ισραήλ απέρριψε τα παλαιστινιακά αιτήματα για επιστροφή των προσφύγων ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, με το επιχείρημα ότι αυτό θα ανέτρεπε την εβραϊκή πλειονότητα της χώρας.
Στον πόλεμο του 1967 στη Μέση Ανατολή, όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Οχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, 300.000 ακόμη Παλαιστίνιοι έφυγαν, κυρίως για την Ιορδανία.
Οι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους αριθμούν σήμερα σχεδόν 6 εκατομμύρια, οι περισσότεροι ζουν σε καταυλισμούς και κοινότητες στη Δυτική Οχθη, τη Γάζα, το Λίβανο, τη Συρία και την Ιορδανία. Η διασπορά έχει εξαπλωθεί περαιτέρω, με πολλούς πρόσφυγες να ζουν στις αραβικές χώρες του Κόλπου ή στη Δύση.
Τι θα συμβεί μετά;
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι σκοπεύει να καταστρέψει τη Χαμάς ως αντίποινα για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Ωστόσο, δεν έχει δώσει καμία ένδειξη για το τι μπορεί να συμβεί μετά και ποιος θα κυβερνά τη Γάζα. Αυτό έχει εγείρει ανησυχίες ότι θα καταλάβει εκ νέου την περιοχή για μια περίοδο, τροφοδοτώντας περαιτέρω συγκρούσεις.
Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι οι Παλαιστίνιοι που ακολούθησαν τη διαταγή του να εγκαταλείψουν τη βόρεια Γάζα, θα επιστρέψουν στα σπίτια τους μετά το τέλος του πολέμου.
Η Αίγυπτος ωστόσο εκφράζει ανησυχίες. Ο Σίσι δήλωσε ότι οι μάχες θα μπορούσαν να διαρκέσουν για χρόνια. Πρότεινε το Ισραήλ να στεγάσει τους Παλαιστίνιους στην έρημο Νεγκέβ, η οποία γειτνιάζει με τη Λωρίδα της Γάζας, μέχρι να τερματίσει τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις.
«Η έλλειψη σαφήνειας του Ισραήλ σχετικά με τις προθέσεις του στη Γάζα και την εκκένωση του πληθυσμού είναι από μόνη της προβληματική», δήλωσε ο Ρικάρντο Φαμπίανι, διευθυντής του προγράμματος της Crisis Group International για τη Βόρεια Αφρική.
«Το ιστορικό προηγούμενο δείχνει ότι όταν οι Παλαιστίνιοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν παλαιστινιακά εδάφη, δεν επιστρέφουν πίσω», δήλωσε ο X.A. Xέλγιερ, ανώτερος συνεργάτης του Carnegie Endowment for International Peace.
Οι φόβοι των αραβικών χωρών έχουν υποδαυλισθεί μόνο από την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων του Ισραήλ που μιλούν με θετικούς όρους για την απομάκρυνση των Παλαιστινίων. Μετά την επίθεση της Χαμάς, η ρητορική έχει γίνει λιγότερο συγκρατημένη, με ορισμένους δεξιούς πολιτικούς και σχολιαστές των μέσων ενημέρωσης να καλούν τον στρατό να ισοπεδώσει τη Γάζα και να διώξει τους κατοίκους της.
Πηγή: Associated Press