Επιστροφή στο καθεστώς που ίσχυε στη Λωρίδα της Γάζας πριν από το 2005, έτος κατά το οποίο οι ισραηλινές δυνάμεις αποχώρησαν από τον παλαιστινιακό θύλακο, όπου ήταν εγκατεστημένες επί 38 συναπτά έτη, θα μπορούσε να σηματοδοτεί δήλωση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
To Ισραήλ θα αναλάβει τη «συνολική ευθύνη για την ασφάλεια» επ’ αόριστον στη μεταπολεμική Γάζα, όπως δήλωσε.
Πρόκειται για την πρώτη δημόσια αναφορά του Ισραηλινού πρωθυπουργού ως προς το πώς «βλέπει» την επόμενη ημέρα μετά την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ – Χαμάς, από την οποία σήμερα Τρίτη συμπληρώνεται ένας μήνας.
Ερωτηθείς κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ABC News ποιος θα αναλάβει τη διακυβέρνηση μετά τον πόλεμο, ο Νετανιάχου απάντησε: «Αυτοί που δεν θέλουν να συνεχίσουν στον δρόμο της Χαμάς. Καθώς είδαμε τι γίνεται όταν δεν την έχουμε. Οταν δεν έχουμε την ευθύνη για την ασφάλεια, βλέπουμε την έκρηξη της τρομοκρατίας της Χαμάς σε κλίμακα που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε», επέμεινε.
Η τοποθέτηση Νετανιάχου έρχεται στον απόηχο της περιοδείας του Αντονι Μπλίνκεν στη Μέση Ανατολή.
Στη διάρκεια της περιοδείας του, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας έθεσε σε συζητήσεις με τους ηγέτες και άλλους αξιωματούχους των χωρών που επισκέφθηκε, μεταξύ άλλων, το ζήτημα της διακυβέρνησης της Γάζας μετά τον πόλεμο.
Ενώ βρέθηκε αντιμέτωπος με τα μακροχρόνια «αδιέξοδα», τα οποία υπόσχεται να λύσει, τουλάχιστον όσον αφορά την ασφάλεια, ο Μπ. Νετανιάχου.
Η ασφάλεια
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ισχυρίστηκε πως μόνο το Ισραήλ μπορεί να εγγυηθεί ότι η Γάζα θα απαλλαγεί από την παρουσία των τρομοκρατών. Σε αυτό το πλαίσιο, ουσιαστικά προανήγγειλε την επιστροφή των ισραηλινών δυνάμεων στην περιοχή.
Ο Λευκός Οίκος είχε ξεκαθαρίσει από την προηγούμενη εβδομάδα ότι «δεν υπάρχουν σχέδια ή προθέσεις» να τοποθετηθούν αμερικανικά στρατεύματα στη Γάζα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα πρώτα αμερικανικά σενάρια για την επόμενη ημέρα που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, οι ΗΠΑ φέρονται να επιδιώκουν την ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης, καθώς και προσωρινή διοίκηση υπό παλαιστινιακή ηγεσία χωρίς τη συμμετοχή της Χαμάς. Θεωρώντας, προφανώς, απαραίτητη την ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας στην περιοχή.
Σύμφωνα με το Reuters, το οποίο απέδωσε τα «σχέδια» σε Αμερικανούς αξιωματούχους, προβλέπεται επίσης η ανάθεση προσωρινού ρόλου σε γειτονικά κράτη, καθώς και προσωρινή εποπτεία περιοχών από τον ΟΗΕ.
Για να λειτουργήσει τέτοιος σχεδιασμός, το Ισραήλ, σύμφωνα με τους Αμερικανούς αναλυτές, θα πρέπει να περιορίσει το χρονικό πλαίσιο της στρατιωτικής του παρουσίας στη Γάζα. Σε άλλη περίπτωση, οποιαδήποτε νέα διοίκηση θα στερείται νομιμοποίησης στα μάτια του ισραηλινού λαού.
Ως προς την πολυεθνική δύναμη, το Ινστιτούτο Πολιτικής της Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον προτείνει η ασφάλεια στη Γάζα, αμέσως μετά την αποχώρηση του Ισραήλ, να επιτηρείται από πέντε αραβικά κράτη που έχουν καταλήξει σε ειρηνευτικές συμφωνίες με το Ισραήλ: Αίγυπτος, Ιορδανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και Μαρόκο.
Ωστόσο αμφισβητούνται οι δυνατότητες επίτευξης τέτοιας συμφωνίας, καθώς τα αραβικά κράτη δύσκολα θα δέχονταν να αναλάβουν δράση η οποία θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια τον θάνατο Παλαιστινίων, σύμφωνα με αναλυτή στο Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον, τον οποίο επικαλείται το Reuters.
Στις δηλώσεις του Νετανιάχου, πάντως, δεν υπάρχει αναφορά σε ρόλο και παρουσία ξένων δυνάμεων ή της Παλαιστινιακής Αρχής στη μεταπολεμική Γάζα.
«Πιλότος» η Δυτική Οχθη;
Παρόλο που είναι δύσκολο να προσδιοριστεί τι ακριβώς εννοεί ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, θα μπορούσε να αναφέρεται σε ένα είδος αρμοδιοτήτων, που δεν περιλαμβάνει υπηρεσίες αυτοδιοίκησης.
Η «ευθύνη για την ασφάλεια» περιγράφει για παράδειγμα τις αρμοδιότητες των Ισραηλινών σε τμήμα της Δυτικής Οχθης.
Με βάση τις συμφωνίες του Οσλο, τμήματα της Δυτικής Οχθης τίθενται υπό παλαιστινιακό έλεγχο ως προς την παροχή υπηρεσιών αυτοδιοίκησης και υπό ισραηλινή διοίκηση ως προς την ευθύνη ασφαλείας.
Οι Ισραηλινοί έχουν την ευθύνη επιβολής του νόμου και διατήρησης της τάξης. Ενώ για καθημερινές υπηρεσίες, όπως η συλλογή σκουπιδιών και η λειτουργία των σχολείων, την ευθύνη έχουν οι Παλαιστίνιοι.
Για να επιτευχθεί κάτι αντίστοιχο στη Γάζα, θα πρέπει να βρεθεί παλαιστινιακός φορέας πρόθυμος να συνεργαστεί με τους Ισραηλινούς. Κάτι που δεν φαίνεται εφικτό μεσοπρόθεσμα.
Τα προαπαιτούμενα
Προσώρας, από πλευράς αραβικών κρατών κρίνεται, όπως προέκυψε από τις συναντήσεις με τον Μπλίνκεν, άτοπη η όποια συζήτηση για την ασφάλεια, τη στιγμή που η Λωρίδα της Γάζας μετατρέπεται σε ερείπια και ο πληθυσμός της βομβαρδίζεται, ενώ βρίσκεται περίπου στο χείλος ανθρωπιστικής καταστροφής, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Η δε Παλαιστινιακή Αρχή με την περιορισμένη αυτονομία σε τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Oχθης και τη Χαμάς να κυβερνά στη Γάζα είναι αποδυναμωμένη.
Ο επικεφαλής της, Μαχμούντ Αμπάς, με τον οποίο συναντήθηκε εκτάκτως την Κυριακή ο Α. Μπλίνκεν, έθεσε επίσης ως προαπαιτούμενο για οποιαδήποτε συζήτηση την άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ πρόσφατα αναφέρθηκε στην προοπτική μίας «αναζωογονημένης» Παλαιστινιακής Αρχής, καθώς η διοίκηση του προέδρου Αμπάς αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες για διαφθορά και κακοδιαχείριση.
Οποιαδήποτε οντότητα επιδιώξει να ασκήσει εξουσία στη μεταπολεμική Γάζα είναι βέβαιο ότι θα αναμετρηθεί με την καχυποψία των Παλαιστινίων που θα θεωρούν ότι με κάποιον τρόπο είναι δέσμια του Ισραήλ. Ενώ θα πρέπει να διαχειριστεί τον «ριζοσπαστισμό» μερίδας του πληθυσμού.
Γίνεται ξεκάθαρο ότι ο αραβικός κόσμος δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να συζητήσει είτε για την αποκατάσταση της ασφάλειας είτε για την επόμενη ημέρα όσο συνεχίζονται οι ισραηλινές επιχειρήσεις, τις οποίες ηγέτες στην ευρύτερη περιοχή έχουν χαρακτηρίσει ως «γενοκτονία».
Η όλη συζήτηση γίνεται άλλωστε υπό το βάρος και την πίεση των ολοένα αυξανόμενων ανθρώπινων απωλειών από τη σύγκρουση.
Ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έκανε λόγο για «κρίση της ανθρωπότητας», καθώς και για «νεκροταφείο για παιδιά» στη Γάζα.
Περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, μεταξύ των οποίων περισσότερα από 4.100 παιδιά, από τότε που ξεκίνησαν οι ισραηλινές αεροπορικές, οι οποίες έχουν ενταθεί τις τελευταίες ημέρες.
Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, στην ίδια συνέντευξη στο ABC News, απέρριψε για ακόμη μία φορά την ιδέα να κηρυχθεί κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας αν προηγουμένως δεν έχουν αφεθεί ελεύθεροι οι όμηροι που κρατά η Χαμάς από την 7η Οκτωβρίου, όταν εξαπέλυσε την επίθεση με 1.400 νεκρούς, η οποία και πυροδότησε τον πόλεμο.
«Δεν θα υπάρξει κατάπαυση του πυρός –γενική κατάπαυση του πυρός– στη Γάζα, χωρίς την απελευθέρωση των ομήρων μας. Οσον αφορά την τακτική, μικρές παύσεις –μία ώρα εδώ, μία ώρα εκεί– τις είχαμε πριν. Υποθέτω ότι θα ελέγξουμε τις συνθήκες προκειμένου να επιτρέψουμε να εισέλθουν αγαθά –ανθρωπιστικά αγαθά– ή να φύγουν οι όμηροί μας, μεμονωμένοι όμηροι», είπε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος και στο αμερικανικό αίτημα που μετέφερε ο Μπλίνκεν για «ανθρωπιστικές παύσεις».
Κρατική υπόσταση
Στο πλαίσιο της περιοδείας του, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι η οικοδόμηση της επόμενης ημέρας στη Γάζα θεμελιώνεται στη διαρκή ειρήνη, καθώς και στην πορεία προς ενδεχόμενη παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.
Πρόκειται για στόχο στον οποίο ο Μπ. Νενατιάχου δεν έκανε καμία αναφορά στις νεότερες δηλώσεις του και στον οποίο αντιδρά εδώ και καιρό.
Αλλωστε, το σχέδιό του για την επόμενη ημέρα στη Γάζα, όπως το διατύπωσε, φαίνεται πως σφίγγει περισσότερο τον κλοιό στον παλαιστινιακό θύλακο μέσω μίας επ’ αόριστον ισραηλινής παρουσίας και επιβολής ελέγχου από τις δυνάμεις του στην περιοχή.
Κάτι που οι Παλαιστίνιοι και συνολικά ο αραβικός κόσμος, που ήδη εκφράζει έντονη οργή κατά του Ισραήλ, θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν ως προσπάθεια επιστροφής των «δυνάμεων κατοχής» στα εδάφη τους.
Και μάλιστα χωρίς προοπτική, τουλάχιστον προσδιορισμένη χρονικά, βελτίωσης του μεταπολεμικού καθεστώτος. Η νέα κατάσταση υπάρχει ο κίνδυνος να πυροδοτήσει νέες αντιδράσεις και εκρήξεις βίας από δυνάμεις που υποστηρίζουν ή «συμπαθούν» τη Χαμάς και δρουν στη Γάζα ή στην ευρύτερη περιοχή.
Οι πρώτες αντιδράσεις στις δηλώσεις Νετανιάχου δεν άργησαν και μάλιστα ήρθαν από το εσωτερικό.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ και νυν επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ δήλωσε ότι η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να αναλάβει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας μετά τον πόλεμο, υπό την προσωρινή επίβλεψη των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας.
Με πληροφορίες από Reuters, AP, ABC News