Η Αργεντινή έχει αγκαλιάσει την ακροδεξιά. Ο Χαβιέρ Μιλέι, 53 ετών, σάρωσε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών την Κυριακή, κερδίζοντας το 56% των ψήφων έναντι 44% του Σέρχιο Μάσα, του υποψηφίου των Περονιστών και υπουργού Οικονομίας σε μία χώρα με ετήσιο πληθωρισμό 142%.
Η διαφορά μεταξύ των δύο ήταν σχεδόν τρία εκατομμύρια ψήφοι, σηματοδοτώντας πρωτοφανή συντριβή για τον Περονισμό.
Αποτέλεσε απότομη μεταστροφή, πολύ πιο βίαιη από την αναμενόμενη, καθώς η Αργεντινή οδεύει προς το άγνωστο, όπως περίπου είχε συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες με τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ και στη Βραζιλία με τη νίκη του Ζαΐρ Μπολσονάρου.
«Εχθρός» του κράτους και λάτρης του στρατού
«Σήμερα, αρχίζει η ανασυγκρότηση της Αργεντινής, αρχίζει το τέλος της παρακμής. Το εξαθλιωτικό μοντέλο του πανταχού παρόντος κράτους φτάνει στο τέλος του. Σήμερα επιστρέφουμε για να αγκαλιάσουμε τις ιδέες της ελευθερίας, αυτές των ιδρυτών μας», δήλωσε ο Μιλέι ως εκλεγμένος πρόεδρος.
Ο Μιλέι απαίτησε να αναλάβει η κυβέρνηση την ευθύνη της μετάβασης, προειδοποίησε ότι θα είναι πολύ σκληρός με όσους αντιστέκονται «βίαια» στις αλλαγές που προτείνει και δήλωσε ότι «δεν θα υπάρξει σταδιακή αλλαγή ή χλιαρότητα».
Αν δεν προχωρήσουμε γρήγορα στις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζεται η Αργεντινή, οδεύουμε προς τη χειρότερη κρίση στην ιστορία. Αλλά σήμερα αγκαλιάζουμε και πάλι τις ιδέες της ελευθερίας για να γίνουμε παγκόσμια δύναμη», υποσχέθηκε.
The new president of Argentina #JavierMilei
El presidente del pueblo Argentino pic.twitter.com/QQFTPN7NIm— Asaad Sam Hanna (@AsaadHannaa) November 19, 2023
Ο Μιλέι, ο οποίος ασχολήθηκε με την πολιτική για πρώτη φορά πριν από μόλις δύο χρόνια, όταν έγινε βουλευτής, υπόσχεται να ανατρέψει το κατεστημένο.
Διακηρυγμένος στόχος του Μιλέι είναι η συρρίκνωση του κράτους, με το κλείσιμο, μεταξύ άλλων, των υπουργείων Παιδείας και Υγείας και τη σταδιακή κατάργηση των κοινωνικών παροχών.
Για πρώτη φορά στην Αργεντινή, έπειτα από την επιστροφή στη δημοκρατία το 1983, κερδίζει τις εκλογές ένας πολιτικός που καταδικάζει με τόσο απόλυτο τρόπο τον ρόλο του κράτους, είτε του επιχειρηματικού είτε του κοινωνικού, είτε πρόκειται για περονιστικό, ριζοσπαστικό κράτος είτε ακόμη και για φιλελεύθερο κράτος, όπως του Μάκρι.
Στην Αργεντινή, η υγεία και η εκπαίδευση είναι δημόσια και δωρεάν.
Ο Μιλέι έχει επίσης δηλώσει ότι θα προσπαθήσει να καταργήσει τον νόμο για τις αμβλώσεις που ψηφίστηκε το 2020, καθώς και πως σκοπεύει να άρει θεσμικά εμπόδια βάσει των οποίων οι ένοπλες δυνάμεις δεν επιτρέπεται να αναλαμβάνουν καθήκοντα εσωτερικής ασφάλειας.
Για να θέσει τέρμα στην άνοδο του πληθωρισμού, ο οποίος ξεπερνά το 140%, ο Μιλέι προωθεί τη δολαριοποίηση και το κλείσιμο της Κεντρικής Τράπεζας, η οποία είναι υπεύθυνη για την έκδοση νομίσματος.
Μεταξύ των βαθιών αλλαγών που προτείνει, είναι, επίσης η αναθεώρηση των νόμων σχετικά με την «κρατική τρομοκρατία».
Υποστηρίζει ότι η δικτατορία διέπραξε μόνο «υπερβολές», καθώς και πως ο αριθμός των 30.000 ανθρώπων που εξαφανίστηκαν, σύμφωνα με τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελούν αριστερό «πρόσχημα για να συνεχιστεί η κλοπή» των δημόσιων ταμείων.
Το λάβαρο της άρνησης σηκώνει η υποψήφια αντιπρόεδρός του, η Βικτόρια Βιγιαρουέλ, κόρη αξιωματικού του στρατού.
Ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων την υποδέχθηκαν την Κυριακή στο σχολείο όπου ψήφισε με πανό, προκαλώντας την αντίδραση της υποψήφιας.
«Είναι η πρώτη φορά που η κόρη ενός βετεράνου γίνεται αντιπρόεδρος, δεν ξέρω τι μπορεί να τους ενοχλεί, τη στιγμή που στο παρελθόν συμμετείχαν παιδιά τρομοκρατών σε κυβερνητικές θέσεις. Αυτοί που ενοχλούνται με την ελευθερία της έκφρασης είναι που είναι βίαιοι», ανέφερε.
Ποιος τον υποστήριξε, ποιοι τον ψήφισαν
Φωνάζοντας «ζήτω η ελευθερία, γαμώτο» και κρατώντας αλυσοπρίονο, ο Μιλέι ζήτησε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας την «εξόντωση της πολιτικής κάστας», την οποία κατηγορεί για τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση που καταστρέφει την Αργεντινή.
«Κλειδί» για τη νίκη του Μιλέι αποτέλεσε η υποστήριξη από τον πρώην φιλελεύθερο πρόεδρο Μαουρίσιο Μάκρι (2015-2019).
Ο Μάκρι είχε τεθεί εκτός κούρσας μετά την ήττα της συνυποψήφιάς του, Πατρίσια Μπούλριτς, στον πρώτο γύρο των εκλογών στις 22 Οκτωβρίου.
Χρειάστηκε λιγότερο από 24 ώρες για να αποφασίσει να υποστηρίξει ανοιχτά τον ακροδεξιό υποψήφιο και να του προσφέρει δημοκρατικό «μανδύα». Κίνηση τελικά αρκετή για να πείσει τους αναποφάσιστους.
Οι ψήφοι του Μιλέι προήλθαν κυρίως από τα μεσαία και κατώτερα στρώματα του εκλογικού σώματος, ιδίως μεταξύ των νέων.
Κουρασμένοι από τις επαναλαμβανόμενες οικονομικές κρίσεις, οι ψηφοφόροι που γεννήθηκαν στα χρόνια της δημοκρατίας αγκάλιασαν τις ιδέες του ακροδεξιού υποψηφίου και, κυρίως, πείστηκαν από την υπόσχεσή του να γκρεμίσει τα πάντα και να ξεκινήσει από την αρχή.
Κατάφερε επίσης να αποσπάσει το μεγαλύτερο μέρος των 6,2 εκατ. ψήφων που έλαβε στον πρώτο γύρο η Πατρίσια Μπούλριτς, πρώην υπουργός Ασφαλείας του Μάκρι.
Η υποστήριξη προς τον ακροδεξιό Μιλέι ήταν πλειοψηφική σε 21 από τις 24 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, μεταξύ των οποίων η Κόρδοβα, η Σάντα Φε και η Μεντόζα, οι πολυπληθέστερες της χώρας μετά την επαρχία του Μπουένος Αϊρες.
Μεγάλες προσδοκίες στις αγορές
O Μιλέι κυματίζει την ισραηλινή σημαία σε προεκλογική του συγκέντρωση στις 14 Νοεμβρίου (Reuters).
Ο Μιλέι θα αναλάβει καθήκοντα στις 10 Δεκεμβρίου, όταν λήγει η θητεία του περονιστή Αλμπέρτο Φερνάντες. Μέχρι τότε, θα πρέπει να έχει καταρτίσει τη λίστα με τα ονόματα των υπουργών του και, κυρίως, θα πρέπει να έχει αποφασίσει ποιος θα αναλάβει τα ηνία στο υπουργείο Οικονομίας.
Ο πληθωρισμός υπερβαίνει το 140% σε ετήσια βάση, τέσσερις στους δέκα Αργεντινούς είναι φτωχοί και τα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας είναι στο κόκκινο.
Η ανάγκη εξεύρεσης άμεσων λύσεων θα αναγκάσει τον Μιλέι να διαπραγματευτεί με εκείνους που αποκάλεσε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας «γαμημένους αριστερούς», «ανθρώπινα αποβράσματα».
Με μόλις 38 από τους 350 βουλευτές του Κογκρέσου, ο Μιλέι θα χρειαστεί επίσης τη βοήθεια των 94 βουλευτών του Μάκρι για να κυβερνήσει.
Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που έχει πρόγραμμα 44 δισ. δολ. με την Αργεντινή, δήλωσε τη Δευτέρα ότι είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τον εκλεγμένο πρόεδρο της Αργεντινής «για να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε ισχυρό σχέδιο για τη διασφάλιση της μακροοικονομικής σταθερότητας και την ενίσχυση της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς».
Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, οι αγορές περιμένουν βαθιά προσαρμογή της οικονομίας προς μηδενικό έλλειμμα και υποτίμηση του νομίσματος. Το ερώτημα είναι πόσο ισχυρή θα είναι η μελλοντική κυβέρνηση του Μιλέι για ένα τέτοιο έργο.
Ο Περονισμός σε παρακμή
Σε κάθε περίπτωση, ο πολιτικός σεισμός είναι γεγονός. Η εκλογική αναμέτρηση της Κυριακής σηματοδότησε την έναρξη της παρακμής του Κιρχνερισμού, του ρεύματος του Περονισμού που κυριαρχεί στην πολιτική της Αργεντινής από το 2003.
Η Κριστίνα Κίρχνερ δεν συμμετείχε στην προεκλογική εκστρατεία, ωστόσο ο Μάσα, περονιστής που προέρχεται από τα πιο φιλελεύθερα τμήματα του κινήματος, εκπροσώπησε τον πολιτικό χώρο που εξέφρασε η ίδια, ως υποψήφιος.
Ο Μάσα είχε ήδη επιχειρήσει να γίνει πρόεδρος και το 2015, με ομάδα αντιφρονούντων περονιστών που δημιούργησε για να αντιταχθεί στην Κριστίνα Κίρχνερ.
Ηρθε τρίτος, πίσω από τον Μάκρι και τον περονιστή Ντανιέλ Σιόλι, με ποσοστό 21,3% των ψήφων. Το 2019 επέστρεψε στον Κιρχνερισμό και αναρριχήθηκε στις τάξεις του για να γίνει υποψήφιος του κόμματος που είχε προδώσει μόλις τέσσερα χρόνια νωρίτερα.
Ηττημένος σε εθνικό επίπεδο, ο Περονισμός βρίσκει πλέον μοναδικό καταφύγιο στο Μπουένος Αϊρες, στη μεγαλύτερη, πολυπληθέστερη και πλουσιότερη επαρχία της χώρας.
Ο κυβερνήτης του, Αξελ Κικίλοφ, επανεξελέγη τον Οκτώβριο και θα προσπαθήσει να «ξαναχτίσει» όσα σάρωσε ο Μιλέι στις εκλογές και έχει μπροστά του τέσσερα χρόνια για να προσπαθήσει να το επιτύχει.
Η Κίνα, άλλος βασικός δανειστής της Αργεντινής, συνεχάρη επίσης τη χώρα για τις εκλογές της. Παρόλο που ο Μιλέι έχει δηλώσει στο παρελθόν πως η άποψή του για την Κίνα είναι ότι «δεν κάνει συμφωνίες με κομμουνιστές».
«Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε για να συνεχίσουμε τη φιλία μας, να ενισχύσουμε την αντίστοιχη ανάπτυξη και αναζωογόνηση με συνεργασία που θα είναι αμοιβαία επωφελής και να προωθήσουμε τη σταθερή και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των σχέσεων Κίνας – Αργεντινής», δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μάο Νινγκ σε τακτική ενημέρωση του Τύπου.
Με πληροφορίες από Reuters, AP, AFP