Επτά μήνες πολέμου μεταξύ αντίπαλων στρατηγών στο Σουδάν έχουν προκαλέσει χιλιάδες νεκρούς, εκατομμύρια εκτοπισμένους και έχουν εγείρει τον κίνδυνο διάλυσης της χώρας, που ήδη βρισκόταν σε εύθραυστη κατάσταση πριν την έναρξη των εχθροπραξιών.
Την ώρα που οι παραστρατιωτικοί των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (ΔΤΥ) συνεχίζουν τη βίαιη επίθεσή τους στην επαρχία Νταρφούρ, οι ειδικοί ανησυχούν για το ενδεχόμενο επανάληψης του «λιβυκού σεναρίου», μια αναφορά στη βαθιά πολιτική κρίση που συγκλονίζει τη χώρα αυτή της Βόρειας Αφρικής, που συνορεύει με το Σουδάν, όπου δύο αντίπαλες κυβερνήσεις διεκδικούν την εξουσία.
Στο Σουδάν οι ΔΤΥ ελέγχουν πλέον το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεύουσας Χαρτούμ και έχουν σημειώσει προόδους στο Νταρφούρ. Παράλληλα η κυβέρνηση και οι επικεφαλής του τακτικού στρατού έχουν αποχωρήσει από την πρωτεύουσα και έχουν μεταφερθεί στο Πορτ Σουδάν, που έχει γλιτώσει από τη βία, εντείνοντας τις ανησυχίες για διάσπαση της χώρας.
«Η συνέχιση των συγκρούσεων ενδέχεται να οδηγήσει σε τρομακτικά σενάρια, όπως ο διχασμός», προειδοποιεί ο Ομαρ Γιούσεφ, εκπρόσωπος των Δυνάμεων της Ελευθερίας και της Αλλαγής (FLC), του πολιτικού μπλοκ που εκδιώχθηκε από την εξουσία μετά το πραξικόπημα του 2021 από τους δύο στρατηγούς που τότε είχαν συμμαχήσει, αλλά πλέον βρίσκονται σε πόλεμο.
«Το αυξανόμενο κύμα στρατιωτικοποίησης (των πολιτών) οξύνει τα κοινωνικά ρήγματα», προσθέτει.
Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι δύο πλευρές, καμία από τις οποίες δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει αποφασιστικό πλεονέκτημα, δεν αναμένεται να κάνουν υποχωρήσεις. Αυτό αποδείχθηκε για μία ακόμη φορά από την αποτυχία, στις αρχές του μήνα, των συνομιλιών υπό την αιγίδα των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας. Ετσι, το ενδεχόμενο διάσπασης της χώρας σε περίπτωση παράτασης των εχθροπραξιών παραμένει ανοικτό.
Η ανικανότητα να καταλήξουν σε πολιτική λύση ενδέχεται να οδηγήσει σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή που επικρατεί στη Λιβύη μετά το 2011, με «περισσότερες από μία κυβερνήσεις, χωρίς πραγματική αποτελεσματικότητα ή διεθνή αναγνώριση», εκτιμά ο Φάγεζ αλ Σάλικ, πολιτικός αναλυτής και δημοσιογράφος.
Επίθεση στο Νταρφούρ
Ο πόλεμος ξεκίνησε στις 15 Απριλίου μεταξύ του επικεφαλής του στρατού, στρατηγού Αμπντελ Φάταχ αλ Μπουρχάν, και του επικεφαλής των ΔΤΥ και παλιού συμμάχου του, στρατηγού Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκλό.
Μέχρι στιγμής έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μη κυβερνητικής οργάνωσης Armed Conflict Location & Event Data Project (Acled), με τον πραγματικό αριθμό των θυμάτων να πιστεύεται ότι είναι μεγαλύτερος. Επίσης περισσότεροι από έξι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπισθεί, ενώ έχουν καταστραφεί οι περισσότερες υποδομές της χώρας.
Στις αρχές Νοεμβρίου καταγράφηκαν νέες σφαγές έπειτα από ευρεία επίθεση των ΔΤΥ στο Νταρφούρ, όπου οι παραστρατιωτικοί ανακοίνωσαν την κατάληψη βάσεων του στρατού σε σχεδόν όλες τις μεγάλες πόλεις της επαρχίας.
Μόνο στην Αρνταμάτα εκατοντάδες άνθρωποι φέρονται να έχουν σκοτωθεί από ένοπλες ομάδες, οι οποίες ανάγκασαν περισσότερους από 8.000 ανθρώπους να φύγουν προς το γειτονικό Τσαντ σε διάστημα μιας εβδομάδας, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Η Ε.Ε. δήλωσε «κατάπληκτη» από τους «περισσότερους από 1.000 νεκρούς» σε διάστημα δύο ημερών στην Αρνταμάτα, προειδοποιώντας για το ενδεχόμενο «εθνοκάθαρσης».
Από την αρχή του πολέμου ο ΟΗΕ έχει καταγράψει περισσότερους από 1,5 εκατ. εσωτερικά εκτοπισμένους στο Νταρφούρ, μια επαρχία στο μέγεθος της Γαλλίας, όπου ζει το ένα τέταρτο των 48 εκατ. Σουδανών.
Κανένας νικητής
Αν και ο στρατηγός Νταγκλό μπορεί να βασίζεται στη στήριξη των ισχυρών συμμάχων του, με πρώτα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο στρατηγός Μπουρχάν διατηρεί τον ρόλο του ντε φάκτο ηγέτη του Σουδάν στη διεθνή σκηνή, συμμετέχοντας στις συνόδους κορυφής του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου.
Επί του πεδίου όμως η γοργή προέλαση των ΔΤΥ στο Νταρφούρ «τους δίνει πλεονέκτημα».
Οι αραβικές πολιτοφυλακές, οι Τζαντζαουίντ, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των μελών των ΔΤΥ. Αυτές εφάρμοσαν τη δεκαετία του 2000, υπό τη διοίκηση του Νταγκλό, τη στρατηγική της καμένης γης στο Νταρφούρ, λεηλατώντας, βιάζοντας και σκοτώνοντας μέλη μη αραβικών εθνοτήτων για λογαριασμό του δικτάτορα Ομαρ αλ Μπασίρ.
Παρά την προέλαση των παραστρατιωτικών στο Νταρφούρ, οι πιθανότητες η μία ή η άλλη πλευρά να πετύχει την αποφασιστική νίκη παραμένουν μικρές, εκτιμά στρατιωτικός αναλυτής που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «ακόμη κι αν ο στρατός καταφέρει να ανακτήσει τον έλεγχο του Χαρτούμ, κάτι που αναμένεται να είναι πολύ δύσκολο, η αποστολή στρατευμάτων προκειμένου (ο στρατός) να ανακτήσει τις περιοχές του Νταρφούρ που ελέγχουν οι ΔΤΥ αποτελεί μια τεράστια επιμελητειακή πρόκληση», καθώς περισσότερα από 1.400 χιλιόμετρα χωρίζουν το Χαρτούμ από την ελ Γκενέινα, πρωτεύουσα του Δυτικού Νταρφούρ, στα σύνορα με το Τσαντ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP