Κατά τη δεκαετία του 1920, οι θάνατοι από τροχαία δυστυχήματα ήταν τόσο συχνοί που οι ανατριχιαστικές φωτογραφίες των θυμάτων φιγουράριζαν διαρκώς στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Από τη δεκαετία του 2010 και μετά, χάρη σε μια σειρά από βελτιώσεις τόσο στα οδικά δίκτυα όσο και στα ίδια τα οχήματα, οι θάνατοι στους δρόμους έχουν μειωθεί κατά 90% σε σχέση με το 1920.
Ομως, η πρόοδος σταμάτησε εκεί. Και, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, το πρόβλημα έχει αρχίσει να γεννάται ξανά. Μπορεί σε πολλά δυτικά κράτη οι θάνατοι από τροχαία να εξακολουθούν να βαίνουν μειούμενοι, όμως εδώ φαίνεται να ακολουθείται μια διαφορετική οδός. Για να το θέσουμε αλλιώς: εάν η Αμερική είχε σημειώσει την τελευταία εικοσαετία την πρόοδο που σημειώνουν στην οδική ασφάλεια άλλες χώρες με υψηλό εισόδημα, θα πέθαιναν ετησίως περίπου 25.000 λιγότεροι πολίτες από τους πλέον των 40.000 σήμερα.
Πολλές από τις εξηγήσεις που έχουν επιχειρήσει οι ειδικοί γι’ αυτό το νέο πρόβλημα δεν ακούγονται ιδιαίτερα πειστικές. Ωστόσο, μια παρατήρηση που σε πολλούς μπορεί να φαίνεται λεπτομέρεια, ίσως αποτελεί το «κλειδί» στη λύση του μυστηρίου: ο θάνατος πεζών κατά τις νυχτερινές ώρες έχει σημειώσει εντυπωσιακή άνοδο.
Τα αυτοκίνητα δεν έχουν αυξηθεί σημαντικά ως προς το μέγεθος, ούτε η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ έχει γίνει προσφιλέστερη στους Αμερικανούς. Αυτό που έχει αυξηθεί εντυπωσιακά είναι η χρήση των smartphones. Με ταχύτητα αστραπής τα έξυπνα κινητά έγιναν πανταχού παρόντα μέσα σε λιγότερο από δύο δεκαετίες. Το iPhone της Apple λανσαρίστηκε για πρώτη φορά το 2007. Μέσα σε λίγα χρόνια το 1/3 των ενήλικων Αμερικανών είχε ένα κινητό τέτοιου είδους στην κατοχή του.
Εθισμένοι οδηγοί
Οι Ηνωμένες Πολιτείες φυσικά δεν είναι η μοναδική χώρα που έχει δει αύξηση στη χρήση των smartphones, όμως οι Αμερικανοί οδηγοί φαίνεται πως είναι οι πιο εθισμένοι στη χρήση τους παγκοσμίως. Ερευνες δείχνουν πως ο μέσος οδηγός Ι.Χ. στις ΗΠΑ περνάει περισσότερο χρόνο στο κινητό του ενόσω οδηγεί από κάθε οδηγό στην Ευρώπη και την Αυστραλία. Αυτό πιθανώς να οφείλεται στην ιδιαίτερη κουλτούρα της χώρας, που επικεντρώνεται στην εμμονή με την επαγγελματική επιτυχία και στους πιεστικούς ρυθμούς ζωής που αυτή συνεπάγεται.
Τα αυξημένα τροχαία δυστυχήματα επίσης σχετίζονται πιθανότατα και με μια νέα τάση στην εγχώρια βιομηχανία αυτοκινήτων. Σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ είναι αυτόματα, αφήνοντας τα χέρια των οδηγών ελεύθερα, κάτι που πολλοί ερμηνεύουν σαν μια πρόσκληση να πιάσουν το κινητό τους.
Χαρακτηριστικά, στην Ευρώπη το 75% των αυτοκινήτων έχει χειροκίνητο κιβώτιο ταχυτήτων ή άλλα μη αυτόματα μέρη του εξοπλισμού. «Η υιοθέτηση των smartphones τα τελευταία χρόνια και ο συνεπακόλουθος εθισμός μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι απολύτως βέβαιο πως συμβάλλουν στην αύξηση των τροχαίων δυστυχημάτων», δήλωσε ο Ματ Φιορεντίνο, υποδιευθυντής της Cambridge Mobile Telematics, που κατασκευάζει μοντέλα πρόληψης της επικίνδυνης οδήγησης. «Οι δρόμοι μας δεν έχουν γίνει πιο επικίνδυνοι – οι οδηγοί μας έχουν γίνει πιο απρόσεκτοι».
Παράλληλα με τη χρήση των κινητών, ακόμη ένα ερευνητικό εύρημα προκαλεί ανησυχία. Η αυξανόμενη νομιμοποίηση της μαριχουάνας και άλλων ελαφρών ναρκωτικών πιθανώς να σχετίζεται με τη μειωμένη συγκέντρωση των οδηγών, ειδικά κατά τις νυχτερινές ώρες. Αλλωστε μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός πως σε περυσινή έρευνα που διεξήχθη σε ομοσπονδιακό επίπεδο στις ΗΠΑ, οι μισοί οδηγοί που εμπλέκονταν σε σοβαρά ατυχήματα ή και δυστυχήματα βρίσκονταν υπό την επήρεια τουλάχιστον ενός ναρκωτικού.