Καθώς ο πλανήτης έχει εστιάσει την προσοχή του στην κρίση της Ερυθράς Θάλασσας και στις επιπτώσεις για το παγκόσμιο εμπόριο, χιλιάδες μίλια μακριά, στη Διώρυγα του Παναμά, εφαρμόζονται επίσης εκτροπές μεγάλων εμπορικών πλοίων για εντελώς διαφορετικούς λόγους.
Οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης με τις επιθέσεις τους εναντίον εμπορικών πλοίων, έχουν ωθήσει ναυτιλιακούς κολοσσούς να διακόψουν τις διελεύσεις από το πέρασμα του Μπαμπ ελ Μαντέμπ και να εκτρέψουν τα πλοία τους γύρω από την Αφρική. Την ίδια στιγμή, περίπου 7.200 μίλια δυτικά της Ερυθράς Θάλασσας και του Σουέζ, στη Διώρυγα του Παναμά, η ξηρασία έχει προκαλέσει σημαντική πτώση της στάθμης των υδάτων περιορίζοντας σημαντικά των αριθμό των διελεύσεων.
Ενώ λοιπόν η χρονιά είχε ξεκινήσει με καλούς οιωνούς για την παγκόσμια ναυτιλία, αυτή τη στιγμή δύο από τις βασικότερες θαλάσσιες εμπορικές οδούς του πλανήτη αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Η Διώρυγα του Σουέζ που κατασκευάστηκε το 1869 και αυτή του Παναμά που ολοκληρώθηκε το 1904 άλλαξαν τον παγκόσμιο εμπορικό χάρτη και επιτάχυναν σημαντικά τις μεταφορές προϊόντων. Τώρα, πολλές ναυτιλιακές εταιρείες καλούνται να επιστρέψουν στις σημαντικά βραδύτερες θαλάσσιες οδούς του 18ου αιώνα, πριν δηλαδή την κατασκευή των Διωρύγων.
Το οικονομική αποτύπωμα της «διπλής κρίσης»
Σε εκτενές δημοσίευμά του, το Bloomberg μιλά για μια διπλή ναυτιλιακή κρίση η οποία επηρεάζει διαδρομές που διακινούν το 20% του παγκόσμιου εμπορίου. Τα προβλήματα στη διέλευση και οι τεράστιες παρακάμψεις που απαιτούνται, αναμένεται να αυξήσουν τους λογαριασμούς των ναυλών και να επηρεάσουν τις μεταφορές προϊόντων.
Περίπου 180 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων έχουν εκτρέψει την πορεία τους γύρω από την Αφρική τις τελευταίες ημέρες ή έχουν σταματήσει και περιμένουν οδηγίες, σύμφωνα με στοιχεία της Flexport. Εκατοντάδες ακόμη είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα τα ακολουθήσουν, εκτός αν υπάρξει διπλωματική ή στρατιωτική λύση μεταξύ της Δύσης και των Χούθι. Στο μεταξύ, η κρίση στο Σουέζ, έρχεται σε μια ήδη επιβαρυμένη κατάσταση καθώς στη Διώρυγα του Παναμά οι εκτροπές πλοίων εξαιτίας της ξηρασίας, υφίστανται εδώ και εβδομάδες.
Η εκτεταμένες εκτροπές των δρομολογίων, επηρεάζουν σειρά κλάδων καθώς τα εμπορικά αυτά πλοία μεταφέρουν κυριολεκτικά τα πάντα: από παιχνίδια και ανταλλακτικά αυτοκινήτων μέχρι φυσικό αέριο, καύσιμα και αργό πετρέλαιο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών, βραχυπρόθεσμα η αναταραχή αυτή θα αυξήσει το κόστος μεταφοράς, θα προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις και θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών ορισμένων αγαθών.
Ενδεικτικά, το κόστος μεταφοράς για εμπορευματοκιβώτιο 12 μέτρων από την Ασία στη βόρεια Ευρώπη αυξήθηκε κατά 16% την περασμένη εβδομάδα και είναι αυξημένο κατά 41% αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με τον παγκόσμιο δείκτη Drewry World Container Index. Παρομοίως, οι λογαριασμοί των ναύλων καυσίμων κάνουν άλμα, με ορισμένες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες και εταιρείες δεξαμενόπλοιων να ανακοινώνουν τις τελευταίες ημέρες ότι θα αποφύγουν τη νότια Ερυθρά Θάλασσα.
Πότε επιστρέφουμε στην κανονικότητα;
Η επίλυση της κρίσης στο Σουέζ ή στον Παναμά δεν φαίνεται πιθανή σύντομα με βάση τα παρόντα δεδομένα.
Οσον αφορά την πρώτη περίπτωση, οι Χούθι της Υεμένης έχουν διαμηνύσει ξεκάθαρα ότι θα συνεχίσουν να στοχοποιούν εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα παρά την κίνηση των ΗΠΑ να συγκεντρώσουν μια διεθνή ναυτική δύναμη κρούσης για την προστασία του θαλάσσιου εμπορίου στην περιοχή. Από την άλλη, η κρίση στον Παναμά σχετίζεται με τις καιρικές συνθήκες και φαίνεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, βέβαιο ότι θα συνεχίσει τουλάχιστον μέχρι τον Φεβρουάριο.
Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχει το σενάριο της μεταφοράς προϊόντων χωρίς τη χρήση πλοίων. Ωστόσο, τέτοιες κινήσεις είτε θα αυξήσουν επίσης το κόστος είτε «μπλοκάρονται» από γεωπολιτικά εμπόδια.
Η αεροπορική μεταφορά εμπορευμάτων από την Κίνα στην Ευρώπη διαρκεί περίπου 48 ώρες, αλλά είναι απαγορευτικά ακριβή για πολλές εταιρείες, ιδίως εκείνες που μεταφέρουν βαρύτερα αντικείμενα μικρότερης αξίας.
Μια επιλογή που δείχνει πιο βιώσιμη είναι ο σιδηρόδρομος. Και σε αυτή την περίπτωση όμως η γεωπολιτική πραγματικότητα προκαλεί πρόβλημα. Για τη μεταφορά εμπορευμάτων από την Ασία προς την Ευρώπη, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σιδηροδρομικές γραμμές από την Κίνα που μέσω Ρωσίας φτάνουν στην Ευρώπη εντός δύο εβδομάδων. Ο πόλεμος, όμως στην ανατολική Ευρώπη με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει κλείσει από το 2022, τις περισσότερες από αυτές τις διαδρομές.