Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Ι. Βούλγαρη, Α. Μανώλη, Κ. Δρίτσα
Μπορεί η Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα στο Ντουμπάι, COP28, να απογοήτευσε μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας, όμως οι προοπτικές για να βαδίσουμε καλύτερα, συνεχίζουν να υπάρχουν. Ευρώπη και Μεγάλη Βρετανία δίνουν το παράδειγμα της σημαντικής μείωσης εκπομπών με ταυτόχρονη αύξηση του ΑΕΠ τους. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τεκμηριώνει ότι η πορεία προς μηδενικές εκπομπές το 2050 θα έχει καθαρό όφελος +7% στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Η Κίνα συνεχίζει να καταγράφει πρωτοφανή ρεκόρ εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών και μειώσεων των τιμών τους, οδηγώντας στη γωνία τις αντίστοιχες επενδυτικές προσπάθειες σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ενωση. Η αγροτική παραγωγή, που για πρώτη φορά έγινε αναφορά της στην COP28, ιδιαίτερα η αγελαδοτροφία, αποτελεί πλέον έναν σοβαρό παράγοντα εκπομπών που πρέπει να αντιμετωπιστεί με υπευθυνότητα. Στη μεγάλη εικόνα, οι αντλίες θερμότητας λειτουργούν πλέον στην Ευρώπη ως κορυφαίος πυλώνας οικιακής θέρμανσης – ψύξης, καταγράφοντας διαρκή ετήσια ρεκόρ νέων εγκαταστάσεων. Μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα, η διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για συμμετοχή στην παραγωγή μέρους ή εξαρτημάτων από τα 45.000.000 αντλιών που θα εγκατασταθούν στην Ευρώπη έως το 2030.
Πρόβλεψη για άλμα του παγκόσμιου ΑΕΠ
Το εντυπωσιακό ποσοστό καθαρής αύξησης +7% στο παγκόσμιο ΑΕΠ έως το 2050 από τις πολιτικές για μηδενισμό εκπομπών, προκύπτει, σύμφωνα με το ΔΝΤ, σε σχέση με τις τρέχουσες πολιτικές. Η κατά 9% αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2050 μειώνεται κατά -2% από το κόστος των μέτρων πολιτικής μετριασμού εκπομπών. Ξηρασία και καύσωνες είναι οι μεγαλύτερες πηγές κινδύνου. Ετσι, η μετάβαση σε οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, παρά τις επιμέρους αρνητικές επιπτώσεις, τελικά, περιορίζει τις φυσικές καταστροφές και κατά συνέπεια το μακροοικονομικό κόστος.
Ε.Ε. και Βρετανία δείχνουν τον δρόμο
Ενώ ο υπόλοιπος πλανήτης αύξησε κατά +62% τις εκπομπές αέριων ρύπων του τα τελευταία 32 χρόνια (1990-2022), η Ευρωπαική Ενωση με -27% κατέχει τη δεύτερη καλύτερη θέση μειώσεων, μετά το εξαιρετικό -46% της Μεγάλης Βρετανίας. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρούνται σε Κίνα (+285%), Ινδία (+174%) και Βραζιλία (+88%). Παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαική Ενωση έχει επιτύχει σταθερή και μεγάλη μείωση (με ταυτόχρονη αύξηση του ΑΕΠ της), είναι ακόμη πολύ μακριά από τον στόχο της για μείωση -55% έως το 2030.
Το «κλειδί» για φθηνότερα φωτοβολταϊκά
To 2023, η Κίνα εγκατέστησε υπερδιπλάσιες μονάδες φωτοβολταϊκών από το άθροισμα ΗΠΑ και Ε.Ε.(!). Η κολοσσιαία κατασκευαστική βάση της σε φωτοβολταϊκά είναι το «κλειδί» για μείωση τιμών, που συνοδεύεται επιπλέον από ειδικές κυβερνητικές επιδοτήσεις κι επενδύσεις. Η κατά -42% πτώση του κόστους φωτοβολταϊκών μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Δεκεμβρίου 2023 (από $0,26/W σε $0,15/W) δημιουργεί τεράστια προβλήματα στη φιλοδοξία των ΗΠΑ και της Ε.Ε. να ανταγωνιστούν την Κίνα στο κατασκευαστικό κόστος φωτοβολταϊκών.
Πώς η γεωργία επιβαρύνει την ατμόσφαιρα
Συνολικά η γεωργική παραγωγή συμβάλλει με περίπου 6 γιγατόνους (Gt) ισοδύναμου CO2 στη ρύπανση της ατμόσφαιρας. To 44% αναφέρεται σε ρύπους λόγω εντερικής ζύμωσης, το 17% αφορά τη διαχείριση της κοπριάς (αποθήκευση σε μεγάλους σωρούς ή απόρριψη σε λιμνοθάλασσες), 14% από καλλιέργεια ρυζιού (παραγωγή ρύπων λόγω αναερόβιας χώνευσης πλημμυρισμένων ορυζώνων) και 14% από τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων (άζωτο, φωσφόρο, κάλιο). Το υπόλοιπο 11% από καύσεις υπολειμμάτων καλλιεργειών και φωτιές/πυρκαγιές σε σαβάνες.
Η «ηλιακή» παντοδυναμία της Κίνας
Μέσα σε μία δεκαετία (2010-2021) έγινε η παγκόσμια ανατροπή από την Κίνα, εις βάρος της Ευρώπης, σε όλους τους τομείς των φωτοβολταϊκών πάνελ. Η Ευρώπη, από το 80% της ζήτησης πάνελ, έχει πέσει στο 20%, ενώ η Κίνα από το 30% πολυπυριτίου έχει εκτοξευθεί στο 80%. Η Κίνα κατασκευάζει το 80% των παγκόσμιων ηλιακών συλλεκτών, κατέχει το 85% της παγκόσμιας προσφοράς ηλιακών κυψελών και το 97% των γκοφρετών. Μόνο το 2023, η Κίνα θα εγκαταστήσει περισσότερη νέα ηλιακή δυναμικότητα από αυτή που έχουν αναπτύξει οι ΗΠΑ από τη δεκαετία ’70 έως σήμερα.
Το μέλλον της θέρμανσης στην Ευρώπη
To 10% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης ενέργειας σχετίζεται με θέρμανση, με το 1/3 αυτής να προέρχεται από φυσικό αέριο. Ο τομέας αντλιών θερμότητας στην Ευρώπη καταγράφει διαρκή ρεκόρ εγκαταστάσεων με ετήσιες αυξήσεις της τάξης του 30%. Οι αντλίες θερμότητας αποτελούν βασικό πυλώνα των ευρωπαϊκών οικιακών και εμπορικών κλιματικών πράξεων. Σημαντικά ποσοστά εμφανίζονται σε Γαλλία, Νορβηγία, Σουηδία, Γερμανία, Φινλανδία. Συνολικά, έως το 2030, αναμένεται να υπάρξουν 45.000.000 εγκατεστημένες αντλίες θερμότητας στην Ευρώπη.
