Λίγες ώρες μετά τον θάνατο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ανακοινώθηκε ότι πέθανε χθες στον ύπνο του ένας άλλος σπουδαίος Ευρωπαίος πολιτικός που συνέδεσε το όνομά του με την Ευρωπαϊκή Ενωση και το κοινό όραμά της, ο Ζακ Ντελόρ. Ενενήντα οκτώ ετών, ο Ντελόρ πέθανε στο σπίτι του στο Παρίσι, σύμφωνα με την κόρη του, Μαρτίν Ομπρί, δήμαρχο της πόλης Λιλ.
Ο Ζακ Ντελόρ γεννήθηκε κοντά στην πλατεία της Βαστίλλης, στο κέντρο του Παρισιού, τον Ιούλιο του 1925. Οι πολιτικές απόψεις της ευρύτερης οικογένειάς του κυμαίνονταν από ένθερμα σοσιαλιστικές μέχρι επιθετικά κομμουνιστικές. Ο πατέρας του ήταν σοσιαλιστής εργαζόμενος στην Τράπεζα της Γαλλίας και μετά τον σοβαρό τραυματισμό του στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε αφοσιωμένος πασιφιστής.
H εκπαίδευση του Ζακ διακοπτόταν διαρκώς από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η οικογένειά του ήταν υποχρεωμένη να μετακινείται διαρκώς. Μετά τη γερμανική εισβολή εξασφάλισε μια θέση στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, αλλά συνελήφθη αμέσως από τις δυνάμεις κατοχής. Φοβούμενος ότι οι ναζί θα τον έστελναν στο εξωτερικό για καταναγκαστικά έργα, αποφάσισε να καθυστερήσει τις σπουδές του.
Στα χνάρια του πατέρα του
Μεταπολεμικά ακολούθησε τελικά τα χνάρια του πατέρα του στην Τράπεζα της Γαλλίας και η σταδιοδρομία του στα χρηματοοικονομικά άρχισε να παίρνει φτερά. Μαζί με τη σύζυγό του εντάχθηκαν σε συνδικαλιστική οργάνωση και μετά τον Μάη του 1968 ο συντηρητικός πρωθυπουργός Ζακ Σαμπάν Ντελμά τον έκανε σύμβουλό του.
Αν και ήταν μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος μετά το 1971, τόσο ο Φρανσουά Μιτεράν όσο και ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν τον ήθελαν στο πλευρό τους: για τους σοσιαλιστές θεωρείτο πολύ δεξιός και για τους γκωλικούς πολύ αριστερός.
Τελικά ο Ζακ Ντελόρ χρημάτισε υπουργός Οικονομικών υπό τον πρόεδρο Μιτεράν από το 1981 έως το 1984. Αρνήθηκε όμως να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος το 1995, παρόλο που προηγείτο στις δημοσκοπήσεις, μια απόφαση που ο ίδιος απέδωσε αργότερα στην υπερβολική επιθυμία του να είναι ανεξάρτητος.
Ηγήθηκε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1985 έως το 1995, μια χρονική περίοδο κατά την οποία παρατηρήθηκαν σοβαρά βήματα προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, όπως η δημιουργία κοινής αγοράς, οι συμφωνίες Σένγκεν περί ελεύθερης μετακίνησης, τα προγράμματα Erasmus για φοιτητικές ανταλλαγές και η θέσπιση ενιαίου νομίσματος, του ευρώ.
Η φιλοδοξία του Ντελόρ για περαιτέρω ομοσπονδιοποίηση συνάντησε αντίσταση από ορισμένες χώρες-μέλη, ειδικά τη Βρετανία υπό τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Θρυλικό είναι το πρωτοσέλιδο της ταμπλόιντ Sun του 1990 με πηχυαίους τίτλους «Στα οπίσθιά σου Ντελόρ», με το οποίο εξέφραζε την ανησυχία της βρετανικής κοινής γνώμης για το ευρώ και τις αυξημένες εξουσίες της Ευρωβουλής.
Στα ενενηκοστά γενέθλιά του, το 2015, ο Ζακ Ντελόρ είχε προειδοποιήσει ότι «η Ευρώπη κλυδωνίζεται ανάμεσα στην επιβίωση και στην παρακμή». Εξάλλου, από την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος είχε επισημάνει την ανάγκη στήριξής του πάνω σε δύο πυλώνες: τον οικονομικό και τον νομισματικό. «Μόνο έτσι θα είχε κατορθώσει να προχωρήσει ισορροπημένα η Ευρωζώνη».
Από το 1997 εξηγούσε ότι ήταν απαραίτητο ένα σύμφωνο συντονισμού των οικονομικών πολιτικών, παράλληλα με τα δημοσιονομικά και νομισματικά δεδομένα. Ο Ζακ Ντελόρ, μέσα από την εμπειρία των 90 χρόνων του, είχε δηλώσει τότε: «Αυτό το σύστημα της Ευρωζώνης είναι μη κυβερνήσιμο και δεν μπορεί να διαρκέσει άλλο. Θα πρέπει να οικοδομηθεί εκ νέου η Οικονομική και Νομισματική Ενωση».
«Ηθική δύναμη»
Το 2015, όταν η ελληνική οικονομική κρίση βρισκόταν στο ζενίθ της, ο Ντελόρ είχε επισημάνει –στα λατινικά– την έλλειψη αλληλεγγύης: «Αυτή η κρίση λέει πολλά για την έλλειψη “affectio societatis” (κοινωνικής στοργής) στην Ευρώπη τού σήμερα». Και συμπλήρωνε: «Για την ώρα, αποφεύχθηκε το χειρότερο. Η Ευρώπη όμως δεν είναι πλέον μια ηθική εξουσία. Πρέπει να αποκαταστήσουμε την ηθική δύναμη που αποτέλεσε τη δύναμη της Ευρώπης σε άλλες περιόδους, όπως σε αυτήν της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου».
