Ο Φαϊσάλ Σάγουα πίστεψε πριν από τρεις δεκαετίες ότι τα καλύτερα για τη Λωρίδα της Γάζας έρχοντας, καθώς τεράστια πλήθη καλοσώριζαν τον μέχρι τότε εξόριστο Παλαιστίνιο ηγέτη, Γιάσερ Αραφάτ.
Ηταν το καλοκαίρι του 1994, 10 μήνες μετά την υπογραφή των συμφωνιών του Οσλο, όταν ο Αραφάτ υποσχέθηκε στο πλήθος που τον υποδεχόταν «μια δημοκρατική και ελεύθερη πατρίδα». «Επιτέλους, δεν βλέπαμε πια Ισραηλινούς στρατιώτες στο έδαφος της Γάζας. Ηταν εκπληκτικό», θυμάται ο Σάγουα.
Το 1995, έχοντας πλέον πτυχίο πολιτικού μηχανικού από τις ΗΠΑ και την υποστήριξη του πατέρα του, ο Σάγουα ίδρυσε μια κατασκευαστική εταιρεία, πεπεισμένος ότι η Γάζα τα επόμενα χρόνια θα αναπτυχθεί οικονομικά. Για λίγα χρόνια το έκανε, αλλά τελικά η ειρηνευτική διαδικασία κατέρρευσε και ακολούθησαν αδιάκοποι κύκλοι βίας, για να φτάσουμε μέχρι τον τωρινό πόλεμο. Οι επιχειρήσεις του Σάγουα άντεξαν κατά τη διάρκεια τουλάχιστον τεσσάρων πολέμων μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, από το 2007.
Σήμερα όμως, η οικονομική του κατάρρευση δεν αφήνει και πολλά περιθώρια προοπτικής για το μέλλον. Ο ίδιος έχει εγκαταλείψει το σπίτι του, θυμωμένος και ανίκανος να κατανοήσει το εύρος της καταστροφής στη Λωρίδα της Γάζας. «Χάσαμε την περιουσία μας, τώρα είμαστε πρόσφυγες. Δεν έχουμε τα χρήματα και τη γη μας. Δεν μπορούμε να πάρουμε ούτε τα ρούχα μας από το σπίτι μας. Σήμερα τα πάντα έχουν καταστραφεί», λέει στους Financial Times ο Σάγουα.
Πλέον, σχεδόν κάθε οικογένεια στη Γάζα έχει χάσει έναν συγγενή ή φίλο από τους βομβαρδισμούς αλλά και τη χερσαία επίθεση του Ισραήλ κατά της εξτρεμιστικής οργάνωσης της Χαμάς. Σύμφωνα με Παλαιστίνιους αξιωματούχους, περίπου 22.000 άνθρωποι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, έχουν σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου στις 7 Οκτωβρίου.
Πέρα από τον μεγάλο αριθμό των νεκρών αμάχων, το μέγεθος των υλικών καταστροφών έχει επίσης συγκλονίσει τους κατοίκους της Γάζας. Σε πολλές περιοχές, όλα εκείνα τα κτίρια που στέγαζαν δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (σχολεία, βιβλιοθήκες, φούρνοι και άλλες επιχειρήσεις) έχουν ισοπεδωθεί. Τρομοκρατημένοι, οι κάτοικοι της Γάζας φοβούνται ότι δεν θα υπάρχει τίποτα για να επιστρέψουν όταν τελειώσει ο πόλεμος.
«Ακόμη και αν μας επιτρέψουν να επιστρέψουμε αύριο, πώς θα ζήσουμε; Καταστρέφουν τα σπίτια μας, τις επενδύσεις μας, τα εργοστάσιά μας, τα δέντρα μας, τις υποδομές – τα πάντα», λέει ο Σάγουα.
Πεινασμένοι και άστεγοι
Αρκετές εκατοντάδες κάτοικοι της Γάζας, όπως ο Σάγουα, διέφυγαν χρησιμοποιώντας ξένα διαβατήρια. Ωστόσο, για τη συντριπτική πλειοψηφία όσων έμειναν πίσω η κατάσταση είναι αποκαρδιωτική.
Πάνω από το 85% του πληθυσμού των 2,3 εκατομμυρίων Παλαιστινίων έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να στριμωχτούν σε όλο και πιο μικρές περιοχές στον νότο. Οι άνθρωποι εκεί έχουν βρει καταφύγιο σε πολυκατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία, κτίρια που χρησιμοποιούνται από τον ΟΗΕ και σκηνές.
Στο μεταξύ, το ένα τέταρτο του πληθυσμού ζει σε συνθήκες πείνας, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Οι άνθρωποι περιμένουν για ώρες στην ουρά για ψωμί ή για να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα. Πολλοί δεν γνωρίζουν αν τα σπίτια που έχουν εγκαταλείψει στέκονται ακόμα όρθια.
Η ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, έχει ενισχύσει τις τελευταίες εβδομάδες την πίεση στην κυβέρνηση Νετανιάχου. Ωστόσο, Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι η διεθνής πίεση δεν θα αποτρέψει το Ισραήλ από την επίτευξη των στόχων του: την εξασφάλιση της απελευθέρωσης των Ισραηλινών ομήρων, την καταστροφή των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Χαμάς και τη σύλληψη ή την εκτέλεση της ανώτερης ηγεσίας της εξτρεμιστικής οργάνωσης. Ο Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι η ανοικοδόμηση θα γίνει μόνο όταν η Λωρίδα αποστρατιωτικοποιηθεί και «η παλαιστινιακή κοινωνία αρχίσει να αποριζοσπαστικοποιείται».
Ισοπέδωση σπιτιών και υποδομών
Ισραηλινοί πολιτικοί έχουν προειδοποιήσει ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα διαρκέσουν μήνες. Ωστόσο, στο υποθετικό σενάριο που ο πόλεμος τελείωνε ακόμα και αύριο, είναι τέτοια τα επίπεδα καταστροφής που οι κάτοικοι του θύλακα θα αντιμετώπιζαν τεράστια εμπόδια στην καθημερινή τους ζωή.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, πάνω από το 60% των κατοικιών της Λωρίδας Γάζας έχουν καταστραφεί, μαζί με εκατοντάδες σχολεία, δεκάδες τζαμιά, δρόμους, αρτοποιεία, καταστήματα και χιλιάδες άλλες επιχειρήσεις. Πάνω από τα μισά νοσοκομεία της Γάζας είναι επίσης εκτός λειτουργίας.
«Το σύστημα υγείας διαλύθηκε», λέει ο Γκασάν Αμπού-Σίτα, ένας Βρετανοπαλαιστίνιος χειρουργός που εργάστηκε στη Γάζα. «Θα επιτρέψει το Ισραήλ την είσοδο υλικών ανοικοδόμησης στη Γάζα; Είναι πέρα από τις δυνάμεις των Παλαιστινίων, χρειάζεται διεθνής συμμετοχή», προσθέτει.
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, Φίλιπ Λαζαρίνι, αναφέρει ότι «το επίπεδο της καταστροφής είναι συγκλονιστικό». Στο πλαίσιο αυτό, η ανοικοδόμηση αναμένεται να κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ισραηλινή επίθεση του 2014 στη Λωρίδα της Γάζας, που ήταν πολύ πιο περιορισμένη, προκάλεσε ζημιές μεταξύ 3 και 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
«Η Γάζα θυμίζει κατεστραμμένες πόλεις μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Πρέπει να χτιστούν τα πάντα από το μηδέν», λέει ο Μχάιμαρ Αμπουσάντα, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Al-Azhar της Γάζας. Ο καθηγητής πιστεύει ότι όπως η μεταπολεμική Γερμανία, έτσι και η Γάζα θα χρειαστεί το δικό της σχέδιο Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση. Ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποιος θα το χρηματοδοτήσει.
Αραβας διπλωμάτης που διατηρεί την ανωνυμία του αναφέρει στους FT ότι τα πλούσια σε πετρέλαιο αραβικά κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση της μεταπολεμικής οικοδόμησης της Γάζας. Ωστόσο, τονίζει ότι «δεν θα επενδύσουν αν δεν ξέρουν πώς θα είναι η μεταπολεμική κατάσταση. Πρέπει να δουν πραγματική ελπίδα για μια λύση δύο κρατών και δεν πρόκειται να επενδύσουν αν πρόκειται να καταστραφεί η Λωρίδα δύο ή τρεις μήνες αργότερα».
Σχέδια μαζικού εκτοπισμού;
Ορισμένοι αξιωματούχοι στην ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου έχουν προτείνει την «εθελοντική μετεγκατάσταση» των κατοίκων της Γάζας. Μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο, αντιδράσεις προκάλεσε η δήλωση του υπουργού Οικονομικών, Μπεζαλέλ Σμότριχ, ότι «αν υπήρχαν 100.000-200.000 Αραβες στη Λωρίδα και όχι 2 εκατομμύρια, όλη η συζήτηση για την επόμενη ημέρα [του πολέμου] θα ήταν εντελώς διαφορετική».
Οι δηλώσεις του υπουργού, επισήμως δεν αντικατοπτρίζουν την πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι πλέον εντός της Γάζας αυτοί που εκτιμούν ότι το Ισραήλ θέλει να «σπρώξει» εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους του παλαιστινιακού θύλακα προς την Αίγυπτο.
Αλλωστε, από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, η κυβέρνηση Νετανιάχου προσπάθησε να πείσει τους Ευρωπαίους ηγέτες να πιέσουν την Αίγυπτο να δεχτεί πρόσφυγες από τη Γάζα. Το Κάιρο παραμένει ανυποχώρητο τονίζοντας ότι δεν θα δεχτεί τον εκτοπισμό των κατοίκων της Γάζας στο έδαφός του.
Οι Παλαιστίνιοι πάντως φοβούνται μια επανάληψη της Nakba του 1948, όταν περίπου 700.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν μετά τον πρώτο πόλεμο μεταξύ των αραβικών κρατών και του νεοσύστατου Ισραήλ. «Οι άνθρωποι σκέφτονται, πότε θα τελειώσει αυτό; Θα γυρίσουμε πίσω; Θα μας σπρώξουν στο Σινά;» λέει ο Αζμι Κισάγουι, ερευνητής σε θέματα της Γάζας για το think-tank Crisis Group.
Πηγή:FT