Η συμπλήρωση ενός αιώνα από τον θάνατο του Βλαντιμίρ Λένιν δεν συνοδεύτηκε ούτε από μαζικούς εορτασμούς ούτε από μεγαλοπρεπείς παρελάσεις και τιμητικές ομιλίες, στην πατρίδα του, τη Ρωσία.
Με αφορμή αυτή την επέτειο-ορόσημο, εκτενές δημοσίευμα του Guardian εξηγεί τους λόγους και αναζητά το αποτύπωμα του Λένιν στη σημερινή ρωσική κοινωνία, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την κληρονομιά του ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο προφανής λόγος για τον οποίο οι εορτασμοί προς τιμήν της μνήμης του Λένιν ήταν περιορισμένοι εντοπίζονται ακριβώς στις αποστάσεις που κατά καιρούς έχει πάρει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος, μάλλον, επιλέγει συχνότερα τις επικλήσεις στην παρακαταθήκη της ρωσικής αυτοκρατορίας, παρά στην επανάσταση του Λένιν που την ανέτρεψε.
Ο Βλαντιμίρ Λούκιν, Ρώσος γερουσιαστής, αναφέρει ότι η 100ή επέτειος του θανάτου του Λένιν «αποτελεί μια ευκαιρία απαγκίστρωσης από την ανούσια διαμάχη γύρω από το εξής δίλημμα: “Τελικά ήταν ένας άγγελος σταλμένος από τον ουρανό ή ένας τερατώδης αντίχριστος και η ενσάρκωση του απόλυτου κακού;”». Το αν αυτή η ευκαιρία αξιοποιηθεί είναι παρ’ όλα αυτά μια άλλη συζήτηση, παραδέχεται ο Λούκιν.
Οπως σχολιάζει το δημοσίευμα του Guardian, το δίλημμα αυτό και η αδυναμία υπέρβασής του φαίνεται να αντικατοπτρίζει και τη στάση του ίδιου του Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος από τη μια αναφέρεται πολύ συχνά στον Λένιν, από την άλλη δεν μοιάζει έτοιμος να προχωρήσει στην ταφή της σορού του, η οποία βρίσκεται στο μαυσωλείο του στην Κόκκινη Πλατεία. Το 2016, ο Ρώσος πρόεδρος είχε πει χαρακτηριστικά για το θέμα ότι «θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ώστε να αποφύγουμε κινήσεις που ενδέχεται να διχάσουν την κοινωνία μας».
Ο ιστορικός του πανεπιστημίου του Γουόργουικ, Κρίστοφερ Ριντ, δηλώνει ότι δεν έχει καταλήξει αναφορικά με τη σημερινή σημασία της πολιτικής και ιδεολογικής κληρονομιάς του Λένιν. Από τη μια, αναφέρει ότι το Κινεζικό και άλλα κομμουνιστικά κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία διατηρούν την επίκληση στον λενινισμό, από την άλλη προβληματίζεται αναφορικά με το αν η πολιτική «εργαλειοθήκη» του Λένιν μπορεί να βρει εφαρμογή.
Οπως σημειώνει ο Guardian, η επίδραση του Λένιν στη σύγχρονη πολιτική σκηνή εντοπίζεται περισσότερο στην Κίνα, όπου το όραμα του κόμματος-κράτους που καθοδηγείται από μια ιδεολογική πρωτοπορία έχει γίνει πολιτική πραγματικότητα. Ο Σι Τζινπίνγκ, επικεφαλής του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, σπούδασε, άλλωστε, τη μαρξιστική θεωρία στο Πανεπιστήμιο Tsinghua, ενώ λίγο αφότου ανέλαβε την εξουσία, το 2012, πραγματοποίησε ομιλία σε στελέχη του κόμματος στην οποία έκανε αναφορές στις «θεμελιώδεις σοσιαλιστικές αξίες», συμπεριλαμβανομένου του μαρξισμού-λενινισμού.
Δεν φαίνεται, πάντως, να ισχύει το ίδιο και στη Ρωσία. Ο Πούτιν, το 2016, είχε αναφερθεί σε λάθη του Λένιν ειδικά σε σχέση με την «ανοχή του σε εθνικισμούς».
Την ίδια στιγμή, στην Ουκρανία, πλατείες και αγάλματα που έφεραν το όνομα του Λένιν λογίζονταν «κατάλοιπα της ρωσικής αποικιοκρατίας», για αυτό και η χώρα ξεκίνησε το 2015 μια ευρεία εκστρατεία «αποκομμουνιστοποίησης» κατεδαφίζοντας μνημεία και μετονομάζοντας δρόμους και πλατείες, μερικές φορές ακόμη και ολόκληρες πόλεις και χωριά.
Οσον αφορά τον Πούτιν και τη σύνδεση του Λένιν με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπως σημειώνει ο Guardian, κατά την ομιλία του στην οποία ανακοίνωνε την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος ανέφερε τον Λένιν 11 φορές, κατηγορώντας τον για ανοχή σε εθνικισμούς.
Ωστόσο, ακόμη και για ορισμένους υποστηρικτές του Πούτιν , η νοσταλγία προς τον Λένιν ως ιστορική προσωπικότητα παραμένει ζωντανή.
Με πληροφορίες από Guardian