Νέα στοιχεία έρχονται στο φως για τις σπηλαιογραφίες της τοποθεσίας Κουέβα Χουενούλ στην έρημο της Παταγονίας στην Αργεντινή. Εκεί, παλαιοντολόγοι είχαν ανακαλύψει ζωγραφισμένες στον βράχο του σπηλαίου απεικονίσεις ανθρώπινων μορφών, ζώων και γραμμικά σχέδια. Μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στην επιστημονική επιθεώρηση Science Advances υποστηρίζει ότι ένα από τα πιο μυστηριώδη μοτίβα του σπηλαίου, που μοιάζει με χτένα, χαράχτηκε πριν από 8.200 χρόνια και είναι από τα αρχαιότερα δείγματα προϊστορικής τέχνης. Τεχνίτες της εποχής των σπηλαίων συνέχισαν να χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο σχέδιο για χιλιάδες χρόνια.
Οι τοιχογραφίες ενδέχεται να αποτελούσαν μήνυμα για τις επόμενες γενιές πρωτανθρώπων που κατοίκησαν στα σπήλαια αυτά της Παταγονίας σε περίοδο έντονης κλιματικής αλλαγής. «Η έρευνα μας οδήγησε σε απρόσμενα συμπεράσματα», λέει η Γουαδαλούπε Ρομέρο Βιλανουέβα, επικεφαλής της μελέτης, που εργάζεται για την κρατική αρχαιολογική υπηρεσία της Αργεντινής. «Αναγκαστήκαμε να αναθεωρήσουμε ορισμένα πράγματα», επισημαίνει η δρ Βιλανουέβα.
Οι κάτοικοι της Κουέβα Χουενούλ στην Παταγονία βίωσαν τη μεταμόρφωση της περιοχής σε έρημο πριν από 10.000 χρόνια.
Η Παταγονία, στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής, κατοικήθηκε για πρώτη φορά από τον άνθρωπο πριν από περίπου 12.000 χρόνια, αργά για τα μέτρα της ανθρώπινης εξέλιξης. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής άκμασαν για πολλές γενιές στην περιοχή των σπηλαίων της Κουέβα Χουενούλ, αφήνοντας πολλά ίχνη της ζωής τους. Πριν από 10.000 χρόνια, όμως, η περιοχή ερημοποιήθηκε και έγινε αφιλόξενη για τον άνθρωπο συνεπεία κλιματικών αλλαγών. Η αρχαιολογική έρευνα δείχνει ότι τα σπήλαια έπαψαν να κατοικούνται για αρκετές χιλιάδες χρόνια, κάνοντας τους επιστήμονες να εικάζουν ότι αυτό έγινε εξαιτίας της εξαφάνισης πηγών διατροφής.
Το μοτίβο της χτένας καταγράφεται σε όλη αυτή τη μακρά περίοδο δυσχέρειας, μέχρι τη φυγή των κατοίκων. Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι οι εικόνες της χτένας είχαν γίνει με μαύρη μπογιά, από στάχτη θάμνων ή κάκτων. «Το μοτίβο της χτένας χρησιμοποιείται από διαδοχικές γενιές για περισσότερο από τρεις χιλιετίες. Αυτό αποδεικνύει τη συστηματική μετάδοση πληροφοριών από γενιά σε γενιά σε αυτές τις πολύ μικρές και ευκίνητες κοινωνίες», εξηγεί ο Ραμίρο Μπαρμπαρένα, ένας από τους συντάκτες της μελέτης και καθηγητής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο στην πόλη Τεμούκο της Αργεντινής. Παρότι η σημασία του μοτίβου της χτένας χάθηκε στον χρόνο, οι ερευνητές εικάζουν ότι ίσως να αποτελούσε βοήθημα για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και των προφορικών παραδόσεων της κοινότητας, κατά τη διάρκεια της δύσκολης θερμής και ξηρής περιόδου. Ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Χιλής, Αντρές Τρονκόζο, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη της Παταγονίας, δηλώνει σύμφωνος με την εκτίμηση των Αργεντινών συναδέλφων του. «Η μελέτη προσφέρει στοιχεία στη συζήτηση γύρω από το πώς οι άνθρωποι διαχειρίσθηκαν την κλιματική αλλαγή στο παρελθόν», υπογραμμίζει ο Τρονκόζο. Η επίμονη παρουσία του μοτίβου της χτένας στις σπηλαιογραφίες της Κουέβα Χουενούλ ανοίγει νέο ερευνητικό παράθυρο γύρω από τους κατοίκους της προϊστορικής Παταγονίας και τον τρόπο ζωής τους υπό αντίξοες κλιματικές συνθήκες.