Με 77 «ναι» πέρασε χθες από το αλβανικό Κοινοβούλιο των 140 εδρών το σύμφωνο συνεργασίας με την Ιταλία στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, το οποίο προκάλεσε έντονο δημόσιο διάλογο τους τελευταίους μήνες.
Το πενταετές πλάνο που υπεγράφη χθες προβλέπει την κατασκευή δύο κέντρων προσωρινής υποδοχής στην Αλβανία, στα οποία θα κρατούνται αιτούντες άσυλο που έφθασαν στα ιταλικά σύνορα για όσο καιρό εξετάζονται τα αιτήματά τους από το ιταλικό κράτος. Το πρώτο κέντρο, που θα χτιστεί κοντά στην παραθαλάσσια τουριστική πόλη Σεγκίν, αναμένεται να λειτουργεί σαν «πύλη εισόδου», όπου θα ελέγχονται ο τόπος προέλευσης, η ταυτότητα και άλλα στοιχεία των προσφύγων και των μεταναστών. Το δεύτερο, που έχει ήδη ξεκινήσει να κατασκευάζεται κοντά στο πρώην στρατιωτικό αεροδρόμιο Γκιαντέρ στα βόρεια σύνορα της χώρας, θα λειτουργεί ως «καμπ», όπου θα παραμένουν οι αιτούντες μέχρι η ιταλική κυβέρνηση να αποφασίσει αν τελικά θα τους χορηγήσει άσυλο ή όχι.
Οι δύο δομές αναμένεται να στοιχίσουν στο ιταλικό κράτος (το οποίο θα αναλάβει εξ ολοκλήρου κόστος) περίπου 600 εκατ. ευρώ και θα ξεκινήσουν να λειτουργούν φέτος την άνοιξη. Η Ιταλία επίσης παραμένει νομικά υπεύθυνη για όλους τους μετανάστες που θα στέλνονται στην Αλβανία, και αναλαμβάνει να οργανώσει και να πληρώσει για την απέλασή τους από τη βαλκανική χώρα σε περίπτωση που τα αιτήματά τους απορρίπτονται.
Συνολικά τα δύο κέντρα θα μπορούν να κρατήσουν σχεδόν 3.000 ανθρώπους. Με δεδομένο ότι μια αίτηση χρειάζεται τουλάχιστον ένα μήνα για να γίνει δεκτή ή να απορριφθεί, υπολογίζεται πως περίπου 36.000 άνθρωποι ετησίως θα στέλνονται στη βαλκανική χώρα και θα παραμένουν εκεί για κάποιο διάστημα.
Χώρες της Ενωσης, όπως η Δανία, αλλά και ανθρωπιστικές οργανώσεις στρέφουν το βλέμμα τους στη διμερή συνεργασία για τα κέντρα υποδοχής σε χώρες εκτός Ε.Ε.
Το σύμφωνο υπεγράφη πρώτη φορά τον Νοέμβριο ύστερα από συνάντηση του Αλβανού πρωθυπουργού Εντι Ράμα με την Ιταλίδα ομόλογό του Τζόρτζια Μελόνι, κατόπιν ενθάρρυνσης και από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ωστόσο, η επικύρωσή του από το αλβανικό Κοινοβούλιο ήρθε αρκετές εβδομάδες μετά την υπερψήφισή του στην Ιταλία, ενώ το αλβανικό ανώτατο δικαστήριο απέρριψε τον προηγούμενο μήνα καταγγελίες προερχόμενες από βουλευτές της αντιπολίτευσης, οι οποίες θα μπορούσαν να «βάλουν φρένο» στην προώθησή του στο Κοινοβούλιο.
Από την ημέρα της εκλογής της, πριν από σχεδόν ενάμιση χρόνο, η Μελόνι καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για να ενώσει τις χώρες της Μεσογείου και της Ευρώπης σε μια κοινή δράση για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης, καθώς η Ιταλία δέχεται δυσανάλογα μεγάλα κύματα προσφύγων, κυρίως από την Αφρική. Ενδεικτικά, το έτος 2023 έφθασαν στη χώρα με μικρές, σπανίως αξιόπλοες βάρκες περισσότεροι από 160.000 άνθρωποι. Το καλοκαίρι, συνοδευόμενη από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Μελόνι μετέβη στη γειτονική Τυνησία και υπέγραψε με τον Τυνήσιο πρόεδρο Καΐς Σαγιέντ «μνημόνιο συνεργασίας», ανάλογο με το αλβανικό σύμφωνο.
Αντιδράσεις
Η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης παρακολουθεί από χθες με μεγάλο ενδιαφέρον την πορεία της συμφωνίας, καθώς θα μπορούσε μελλοντικά να αποτελέσει πρότυπο για άλλες συμφωνίες τέτοιου είδους. Ηδη κράτη-μέλη, όπως η Δανία, έχουν δείξει θερμό ενδιαφέρον για λύσεις που περιλαμβάνουν χώρες οι οποίες δεν ανήκουν στην Ενωση, όπως εκείνες της βόρειας Αφρικής αλλά και των Βαλκανίων. Από τη μεριά της η Αλβανία, που καταβάλλει εδώ και χρόνια προσπάθειες για να ενταχθεί στο μπλοκ, έχει κάθε λόγο να πιστεύει ότι το σύμφωνο με την Ιταλία τής δίνει «πόντους» προς αυτή την κατεύθυνση.
Ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι που στέκονται με μεγάλη επιφύλαξη μπροστά σε αυτή τη διευθέτηση του μεγάλου ευρωπαϊκού προβλήματος. Ειδικοί σε θέματα μετανάστευσης δηλώνουν ανήσυχοι με τη νέα «μόδα» να εμπλέκονται στη διαχείριση του μεταναστευτικού της Ευρώπης τρίτες χώρες, συχνά με πολύ διαφορετικές απόψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν με διάφορους τρόπους τους ανθρώπους που δεν καταφέρνουν να κερδίσουν ασυλία.
Η επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Ντούνια Μιγιάτοβιτς εξέφρασε επίσης την ανησυχία της σχετικά με το κατά πόσον οι άνθρωποι που θα μετακινηθούν στην άλλη άκρη της Αδριατικής Θάλασσας λόγω του ιταλο-αλβανικού συμφώνου θα έχουν επαρκή πρόσβαση σε νομική υποστήριξη και σε οποιαδήποτε βοήθεια δικαιούνται βάσει του παγκόσμιου χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από τη μεριά του το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής καταγγέλλει πως το σύμφωνο δεν περιγράφει με σαφήνεια ποιες ακριβώς διαδικασίες θα ακολουθηθούν κατά τη διάρκεια της μεταφοράς και της κράτησης, ούτε δίνει σαφείς λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των κέντρων προσωρινής κράτησης, αφήνοντας αναπάντητα κρίσιμα νομικά ερωτήματα.