«Εχουμε και εμείς όπλα που μπορούν να πλήξουν στόχους στα δικά τους εδάφη. Δεν το καταλαβαίνουν αυτό;», διερωτήθηκε σήμερα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, αναφερόμενος στους Δυτικούς. «Νομίζουν ότι αυτό είναι κάποιου είδους παιχνίδι. Πρέπει όμως να καταλάβουν ότι όλα αυτά (σ.σ. που κάνουν όσες χώρες της Δύσης βοηθούν στρατιωτικά την Ουκρανία) γεννούν την απειλή μιας σύγκρουσης με πυρηνικά όπλα», συνέχισε ο Ρώσος ηγέτης, στο πλαίσιο της ομιλίας που εκφώνησε σήμερα για την κατάσταση του ρωσικού έθνους.
Δεν ήταν βέβαια η πρώτη φορά, έπειτα από δύο χρόνια πολέμου στην Ουκρανία, που η ρωσική ηγεσία απειλεί τη Δύση ακόμη με πυρηνικό πόλεμο. Κάθε άλλο.
Σε συνδυασμό ωστόσο με όσα δήλωσε την περασμένη Δευτέρα από το Παρίσι ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν για την ενδεχόμενη αποστολή Ευρωπαίων στρατιωτών στην Ουκρανία, τα λόγια του Πούτιν αποκτούν πια μια νέα –περισσότερο επίφοβη– διάσταση.
Εάν οι Ευρωπαίοι αρχίσουν όντως να στέλνουν στην Ουκρανία και στρατεύματα, πέρα από οπλικά συστήματα, τότε οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να απαντήσουν με πυρηνικά. Αυτό ήταν το μήνυμα που έστειλε σήμερα ο 71χρονος Ρώσος ηγέτης. Σύμφωνα μάλιστα με τη σχετική ανάλυση του Μαξ Σέντον στους FT, από όλες τις μέχρι τώρα πυρηνικές απειλές του Πούτιν η σημερινή ήταν η πιο άμεση και ηχηρή.
Ποια θα ήταν όμως εκείνη η κόκκινη γραμμή που, εάν παραβιαζόταν από τη Δύση, θα οδηγούσε σε έναν πόλεμο με πυρηνικά, πάντοτε σύμφωνα με τον Ρώσο ηγέτη; Η αποστολή Ευρωπαίων στρατιωτών στην Ουκρανία, που θα πάρουν μέρος σε μάχες κατά της ρωσικής επικράτειας, θα μπορούσε να είναι όντως μια τέτοια κόκκινη γραμμή. Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι η Μόσχα αντιμετωπίζει πια ως «ρωσική επικράτεια» και τις μονομερώς προσαρτηθείσες στη Ρωσική Ομοσπονδία ουκρανικές περιοχές της Κριμαίας, του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είχε ήδη ξεκαθαρίσει, πριν από τον Πούτιν, ότι ενδεχόμενη αποστολή δυτικών/νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία θα καθιστούσε «αναπόφευκτη» μια σύγκρουση Ρωσίας – ΝΑΤΟ.
Οι ηγεσίες της Δύσης ξεκαθάρισαν βέβαια, η μία μετά την άλλη τα τελευταία 24ωρα, ότι δεν προτίθενται να στείλουν δικά τους στρατεύματα στο έδαφος της Ουκρανίας. Ακόμη και ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Στεφάν Σεζουρνέ, τα «μάζεψε» εκ των υστέρων, διευκρινίζοντας ότι εάν στέλνονταν Γάλλοι στρατιώτες εκεί, δεν θα έπαιρναν μέρος σε μάχες.
Οι ερμηνείες πίσω από το «οτιδήποτε χρειαστεί» του Μακρόν
Τι ήθελε να επιτύχει, στην πραγματικότητα, ο Γάλλος πρόεδρος όταν άφησε, την περασμένη Δευτέρα, ανοιχτό το ενδεχόμενο αποστολής Ευρωπαίων στρατιωτών στην Ουκρανία;
Ως προς αυτό, οι εκτιμήσεις ποικίλλουν.
Αλλοι θα πουν (βλ. σχετική ανάλυση στο Politico: «Macron wants to lead Europe on Ukraine. France may not let him») ότι ο Μακρόν ενήργησε με στόχο τη δική του αυτοπροβολή, επιχειρώντας να παρουσιαστεί ως ο Δυτικός ηγέτης που «οδηγεί» τις εξελίξεις στο Ουκρανικό, όπως είχε κάνει άλλωστε και το 2012 ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, στο μέτωπο της Οικονομίας, όταν έσωσε το ευρώ με εκείνο το «θα κάνουμε οτιδήποτε χρειαστεί» το οποίο χρησιμοποίησε προχθές ως φράση (κατά σύμπτωση;) και ο Μακρόν.
Αλλοι θα πουν ότι ο Γάλλος ηγέτης ήθελε να δώσει ώθηση στην ευρωπαϊκή «στρατηγική αυτονομία», την οποία άλλωστε το Παρίσι προωθεί παλαιόθεν (ήταν ο Ρενέ Πλεβέν που είχε ήδη από το 1950 ρίξει στο τραπέζι την ιδέα ενός ευρωστρατού και ο Ρομπέρ Σουμάν που προωθούσε την ιδέα της κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής). Σύμφωνα πάντως με το επίσημο γαλλικό αφήγημα, ο Μακρόν θέλησε να στείλει ένα μήνυμα «στρατηγικής ασάφειας» («strategic ambiguity») προς την πλευρά της Ρωσίας, ένα μήνυμα που «θα έκανε τους Ρώσους να ανησυχούν για τις επόμενες ευρωπαϊκές κινήσεις».
Τα κατάφερε, άραγε;
Οι επικριτές του (βλ. σχετική ανάλυση του Ρότζερ Κόεν στους New York Times) θα πουν ότι ο Γάλλος συνέβαλε ώστε να αναδειχθούν εκ νέου οι διαφωνίες που βρίθουν εντός της Δύσης, ενώ παράλληλα εκείνος έδωσε και μια πάσα στον Πούτιν ώστε να αντεπιτεθεί υπενθυμίζοντας στους Ευρωπαίους ότι και η Ρωσία μπορεί να πλήξει δικά τους εδάφη.
Νέες απειλές μέσω Μολδαβίας…
Οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν, βέβαια, πολύ καλά τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει στρατιωτικά η Μόσχα, όπως άλλωστε γνωρίζουν και τις θέσεις των ρωσικών στρατευμάτων στο Καλίνινγκραντ για παράδειγμα και στην Υπερδνειστερία. Θα μπορούσαν, άραγε, οι ρωσικές δυνάμεις να επιχειρήσουν μια νέα επίθεση ενάντια στην Οδησσό από το έδαφος της de facto αποσχισθείας από τη Μολδαβία Υπερδνειστερίας; Οι φιλορώσοι αυτονομιστές της εν λόγω περιοχής έσπευσαν πάντως, με ψήφισμά τους, να ζητήσουν από τη Μόσχα να τους «προστατεύσει» από τις «εντεινόμενες πιέσεις» που ασκούν σε βάρος τους οι Αρχές της Μολδαβίας, όπως οι ίδιοι καταγγέλλουν. Οι καχύποπτοι θα πουν ότι κάτι ανάλογο είχαν κάνει και οι φιλορώσοι αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας προ διετίας, δίνοντας έτσι την πάσα στη Ρωσία ώστε να εισβάλει στρατιωτικά στα ουκρανικά εδάφη.
Ο ίδιος ο Πούτιν πάντως χαρακτήρισε σήμερα, κατά την ομιλία του για την κατάσταση του ρωσικού έθνους, «ανοησίες» τις αναφορές που θέλουν τη Μόσχα να ετοιμάζει επίθεση κατά ευρωπαϊκών εδαφών. Ειρήσθω εν παρόδω, υπενθυμίζεται βέβαια ότι έως και λίγες ώρες πριν από τη ρωσική εισβολή του 2022 στην Ουκρανία, η ρωσική πλευρά έκρινε ως «ανυπόστατους» τους δυτικούς/ουκρανικούς φόβους περί εισβολής.
Οι ρωσικές εκλογές που έρχονται
Ο Πούτιν μίλησε σήμερα, απευθυνόμενος στη Δύση αλλά και στους Ρώσους ψηφοφόρους που καλούνται στις κάλπες το τριήμερο 15-17 Μαΐου για να εκλέξουν τον επόμενο πρόεδρο της χώρας ο οποίος, βέβαια, δεν μπορεί να είναι άλλος από τον ίδιο τον Πούτιν.
Οι αναφορές του μάλιστα στη Δύση και στο Ουκρανικό (ο Ρώσος πρόεδρος εξακολουθεί να αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» τον πόλεμο στην Ουκρανία) κάλυψαν μόνο λίγα λεπτά από τη σημερινή δίωρη ομιλία του, όπως γράφει ο Αντόν Τροϊανόφσκι στους New York Times.
Επειτα από 24 χρόνια στην εξουσία της Ρωσίας, ο 71χρονος Πούτιν ετοιμάζεται πια για μια νέα εξαετή προεδρική θητεία.
Κάθε ψήφος υπέρ του Πούτιν στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές θα είναι, ωστόσο, παράλληλα και ψήφος υπέρ των επιλογών που εκείνος έχει κάνει ως πρόεδρος της Ρωσίας. Κορυφαία θέση μεταξύ αυτών των επιλογών κατέχει, προφανώς, η εισβολή στην Ουκρανία, όχι μόνον η τρέχουσα που έχει πια μπει στο τρίτο έτος της αλλά και η προηγούμενη, του 2014, στην Κριμαία.
Ο Πούτιν δεν αναφέρθηκε σήμερα στο πώς θα μπορούσε να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Δεν αναφέρθηκε σε κανέναν άλλο στόχο πέρα από εκείνον της καλούμενης «αποναζιστικοποίσης».
Το μπαλάκι στις ΗΠΑ
Ο ίδιος, όμως, έριξε το μπαλάκι στις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι Μόσχα και Ουάσιγκτον θα μπορούσαν να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με σκοπό να συζητήσουν ζητήματα «στρατηγικής σταθερότητας» και «ελέγχου των (σ.σ. στρατηγικών πυρηνικών) οπλοστασίων».
Υπενθυμίζεται ωστόσο ότι ήταν ο Πούτιν εκείνος που είχε, τον Φεβρουάριο του 2023, ανακοινώσει την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συνθήκη New START για τον περιορισμό αυτών των πυρηνικών οπλοστασίων, ενώ μόλις τον περασμένο μήνα ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ δήλωνε ότι η Μόσχα δεν γίνεται να συζητήσει θέματα ελέγχου των πυρηνικών όπλων με τις ΗΠΑ χωρίς να συζητηθεί παράλληλα και το θέμα της Ουκρανίας.
Οι Αμερικανοί, πάντως, από την πλευρά τους, επιμένουν ότι δεν προτίθενται να κάνουν διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους στο όνομα και για λογαριασμό των Ουκρανών.
Οσο για τη Μόσχα, εκείνη νιώθει πια ότι έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων στο Ουκρανικό αλλά και ότι μπορεί να πιέσει, όχι μόνο τους Ουκρανούς αλλά και τους Δυτικούς, στον δρόμο προς το 2026…
