ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία η Ευρωπαϊκή Ενωση αναζητεί τρόπους ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της, ώστε να συνεχίσει απρόσκοπτα η στρατιωτική στήριξη προς το Κίεβο, αλλά και η σταδιακή απεξάρτησή της από ΗΠΑ και τρίτες χώρες σε ό,τι αφορά την προμήθεια στρατιωτικού υλικού. Οχι τυχαία, λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την έναρξη χθες της Συνόδου Κορυφής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ σε άρθρο του –που δημοσιεύθηκε και στην «Κ»– ανέφερε ότι η Μόσχα αποτελεί «σοβαρή στρατιωτική απειλή» για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και ότι η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί μια αλλαγή προς μια «πολεμική οικονομία».
Στη «σκιά», λοιπόν, της συνεχιζόμενης «υπαρξιακής απειλής» της Μόσχας για την Ε.Ε. οι «27» Ευρωπαίοι ηγέτες συζήτησαν χθες νέους μηχανισμούς χρηματοδοτικής ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να τους παροτρύνει να υιοθετήσουν τη ριζοσπαστική του πρόταση περί έκδοσης «αμυντικών ευρωομολόγων». Η ιδέα βρήκε σύμφωνες αρκετές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά προσέκρουσε σε αντιδράσεις της Γερμανίας και των λεγόμενων «φειδωλών» χωρών της Βόρειας Ευρώπης. Υπέρ της έκδοσης ευρωομολόγων πάντως τάχθηκε ανοιχτά ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, που σε δηλώσεις του τόνισε ότι «αν θέλει η Ευρώπη να μείνει θωρακισμένη αμυντικά, πρέπει να εξετάσει νέους τρόπους για τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών», για να προσθέσει ότι αυτό αφορά τη δυνατότητα «η Ευρώπη να μπορέσει να εκδώσει ευρωομόλογα, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για την αμυντική της θωράκιση».
«Παγωμένα» κεφάλαια
Μια πρόταση που βρήκε πάντως σύμφωνη μεγάλη πλειονότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε. ήταν εκείνη της χρήσης «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ιδιαίτερα για τη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας. Μια μέρα πριν από τη Σύνοδο, η Κομισιόν, μάλιστα, ανακοίνωσε ότι βρήκε νόμιμο τρόπο ως προς τη χρήση των «απροσδόκητων κερδών» από τα περίπου 210 δισ. ευρώ που κρατά η Ρωσία κυρίως στο αποθετήριο αξιών της Ε.Ε., Euroclear με έδρα το Βέλγιο. Βασικός στόχος της εν λόγω ιδέας είναι «να πληρώσει» η Ρωσία για τον οπλισμό και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Αξιωματούχοι της Κομισιόν υπολογίζουν ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να αποφέρει περίπου 2,5 έως 3 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, στηρίζοντας τον ειδικό μηχανισμό του ταμείου για την ειρήνη (EPF), το οποίο αυτή την εβδομάδα ενισχύθηκε με 5 δισ., μετά τη σχετική συμφωνία των κρατών-μελών. Το 90% άλλωστε των κονδυλίων θα χρησιμοποιηθεί για την περαιτέρω ενίσχυση του εν λόγω μηχανισμού, που στηρίζει στρατιωτικά την Ουκρανία.
Σύνοδος των «27» για τη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας και τη σταδιακή απεξάρτηση από ΗΠΑ και τρίτες χώρες στην προμήθεια στρατιωτικού υλικού.
Για την Ουγγαρία, ωστόσο, η χρήση των κερδών για αγορά οπλισμού προς την Ουκρανία αποτέλεσε «κόκκινη γραμμή», όπως ανέφερε σε ανταποκριτές στις Βρυξέλλες ο σύμβουλος του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν. Ευρωπαίος διπλωμάτης, πάντως, συνομιλώντας με δημοσιογράφους εμφανίστηκε σίγουρος για μια σχετική συμφωνία με την περίφημη τακτική της «ολιγόλεπτης εξόδου» του Βίκτορ Ορμπαν από την αίθουσα συνεδριάσεων των «27», που επέτρεψε τον περασμένο Δεκέμβριο την «ιστορική» απόφαση για έναρξη των διαπραγματεύσεων της Ε.Ε. με την Ουκρανία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες προφανώς θα ήθελαν να στείλουν ένα σαφές μήνυμα προς τη Μόσχα, που απείλησε νωρίτερα χθες με «αντίποινα», εάν η Ε.Ε. αξιοποιήσει τα κέρδη αυτά προκειμένου να αγοράσει όπλα για την Ουκρανία.
Στο τραπέζι των χθεσινών συνομιλιών βρέθηκαν και άλλοι τρόποι χρηματοδοτικής ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας από τη χρήση τμημάτων του κοινού προϋπολογισμού, έως τη διαχείριση με κάποια «ευελιξία» των στρατιωτικών δαπανών, βάσει των κανόνων που διέπουν τα εθνικά δημοσιονομικά ελλείμματα καθώς και η αλλαγή της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ώστε να μπορεί να επενδύει πλέον και στην άμυνα. Σε ό,τι αφορά την ΕΤΕπ στο προσχέδιο των συμπερασμάτων περιλαμβανόταν πρόσκληση προς την τράπεζα να «προσαρμόσει την πολιτική της για τη δανειοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας και τον τρέχοντα ορισμό για τα αγαθά διπλής χρήσης, διασφαλίζοντας παράλληλα τη χρηματοδοτική της ικανότητα».
Συμφωνία για Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Σε συμφωνία για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με την Ευρωπαϊκή Ενωση κατέληξαν χθες οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Ηταν και ένα από τα ζητήματα του χθεσινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες για τα οποία οι «27» κατέληξαν σχετικά εύκολα σε συμβιβασμό, μετά την αλλαγή του κειμένου των συμπερασμάτων, όπου η γλώσσα που υιοθετούνταν πλέον ήταν λίγο πιο αυστηρή σε σχέση με τα απαιτούμενα κριτήρια για τα επόμενα βήματα της ενταξιακής διαδικασίας της χώρας των Δυτικών Βαλκανίων.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων – Μετά τις ευρωεκλογές διαφαίνεται ότι θα συνεχιστούν οι συζητήσεις για Ουκρανία και Μολδαβία.
Συγκεκριμένα, στα συμπεράσματα οι «27» καλούν «την Κομισιόν να προετοιμάσει το διαπραγματευτικό πλαίσιο με σκοπό την έγκρισή του από το Συμβούλιο τη στιγμή που θα ληφθούν όλα τα σχετικά βήματα που περιλαμβάνουν οι συστάσεις της Κομισιόν», κατ’ απαίτηση χωρών όπως η Ολλανδία. Και η Λιθουανία πάντως, που απειλούσε με «μπλοκάρισμα» την εν λόγω απόφαση, έλαβε τελικά αυτό που ζητούσε εν μέρει, καθώς στο κείμενο των συμπερασμάτων γίνεται λόγος για τα επόμενα βήματα της ενταξιακής πορείας για την Ουκρανία και τη Μολδαβία, με αναφορά προς το Συμβούλιο να υιοθετήσει άμεσα και χωρίς καθυστέρηση το διαπραγματευτικό τους πλαίσιο. Η Λιθουανία ιδανικά θα ήθελε να υπάρχει χρονικός προσδιορισμός ως προς το ζήτημα αυτό έως τον Ιούνιο, καθώς ήθελε να προλάβει την έναρξη της ουγγρικής προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την 1η Ιουλίου, και με δεδομένη τη στάση της Ουγγαρίας έναντι της ευρωπαϊκής προοπτικής του Κιέβου.
Παρέμβαση Ζελένσκι
Διευκόλυνε τη στάση της Λιθουανίας και η παρέμβαση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι μέσω τηλεδιάσκεψης στο χθεσινό Συμβούλιο, ο οποίος ανέφερε ότι γνωρίζει ότι η Ε.Ε. έχει ήδη έτοιμο το διαπραγματευτικό πλαίσιο, «η έγκριση του οποίου θα δώσει το σωστό μήνυμα σε όλη την Ευρώπη μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου». Επί της ουσίας ο Ουκρανός πρόεδρος έδειξε επιείκεια έναντι κάποιων κρατών-μελών της Ε.Ε. που δεν επιθυμούν το άνοιγμα του θέματος της διεύρυνσης για Ουκρανία και Μολδαβία πριν από τις επικείμενες ευρωεκλογές.
Για τη Μέση Ανατολή
Νωρίτερα, η παρουσία του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες στο Συμβούλιο –όπου ενημέρωσε τους Ευρωπαίους ηγέτες για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα και τον κίνδυνο λιμού για τους Παλαιστινίους– προφανώς έπαιξε ενισχυτικό ρόλο στη σχετικά εύκολη υιοθέτηση –αυτή τη φορά– των συμπερασμάτων για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Στο τελικό κείμενο οι «27» καλούν για «άμεση ανθρωπιστική παύση που θα οδηγήσει σε βιώσιμη εκεχειρία», ενώ προστίθεται έπειτα από «παρέμβαση» της Γερμανίας και η άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων.
Πύραυλοι κατά του Κιέβου
Η Ουκρανία ανακοίνωσε πως κατέρριψε χθες 31 ρωσικούς πυραύλους που είχαν στόχο το Κίεβο, στην πρώτη εκτεταμένη επίθεση κατά της πρωτεύουσας από τον Φεβρουάριο, η οποία πραγματοποιήθηκε αφού η Μόσχα ορκίσθηκε να εκδικηθεί για φονικούς βομβαρδισμούς σε ρωσικά εδάφη. Επειτα από αυτά τα νέα πλήγματα, από τα οποία τραυματίσθηκαν 17 άνθρωποι, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι κάλεσε τους δυτικούς συμμάχους να έχουν την «πολιτική βούληση» να βοηθήσουν τη χώρα του, ζητώντας συγκεκριμένα αντιαεροπορικά συστήματα, όπως είναι οι σύγχρονοι αμερικανικοί πύραυλοι Patriot.
Η Μόσχα ανακοίνωσε εξάλλου ότι κατέλαβε το χωριό Τονενκέ, που βρίσκεται δυτικά της πόλης Αβντιίβκα στην ανατολική Ουκρανία, την οποία έθεσαν υπό τον έλεγχό τους ρωσικά στρατεύματα τον Φεβρουάριο. Εξαντλημένη από την αποτυχημένη αντεπίθεσή της το καλοκαίρι του 2023 και αντιμέτωπη με ελλείψεις πυρομαχικών λόγω της καθυστέρησης της δυτικής βοήθειας η Ουκρανία, μετά την πτώση της Αβντιίβκα, άρχισε να δημιουργεί επειγόντως νέες αμυντικές θέσεις προκειμένου να ανακόψει τη ρωσική προέλαση.
Τέλος, στη διάρκεια επίσκεψής του στην ουκρανική πρωτεύουσα ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν είπε ότι ένα μεγάλο πακέτο αμερικανικής βοήθειας, το οποίο επιμένουν να μπλοκάρουν οι Ρεπουμπλικανοί, «θα φθάσει στην Ουκρανία», χωρίς όμως να μπορεί να διευκρινίσει πόσο γρήγορα. Ο Ουκρανός υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Μιχαήλο Φεντόροφ προέβλεψε ότι –με τη βοήθεια των ΗΠΑ, άλλων δυτικών κυβερνήσεων και δωρεές πολιτών– το Κίεβο θα μπορούσε να διπλασιάσει την παραγωγή drones σε δύο εκατομμύρια ετησίως.