Την εκτίμηση ότι το TikTok θα συνεχίσει να λειτουργεί υπό αμερικανική ιδιοκτησία, καθώς το Πεκίνο δεν επιθυμεί μια κρίση στις σινοαμερικανικές σχέσεις, εκφράζει στην «Κ» ο Ιαν Μπρέμερ. Ο πρόεδρος της εταιρείας πολιτικής συμβουλευτικής Eurasia Group, στην αποκλειστική αυτή συνέντευξη, μιλάει επίσης για τον πόλεμο στη Γάζα και τους χειρισμούς της κυβέρνησης Μπάιντεν, τις αμερικανικές εκλογές και τις προοπτικές επιβίωσης της Ουκρανίας σε περίπτωση επικράτησης του Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο.
– Τι δείχνει για την κατάσταση των σινοαμερικανικών σχέσεων σε αυτήν την τεταμένη εκλογική χρονιά η ψήφιση, με ισχυρή διακομματική υποστήριξη, του νομοσχεδίου για την απαγόρευση του TikTok στις ΗΠΑ από τη Βουλή των Αντιπροσώπων;
– Είναι από τα λίγα πράγματα που απολαμβάνουν ισχυρή διακομματική στήριξη στις ΗΠΑ σήμερα. Ο πρόεδρος Μπάιντεν θεωρείται ότι χειρίζεται αρκετά καλά τη σχέση με την Κίνα. Η σχέση είναι πιο σταθερή από οποιαδήποτε στιγμή στη θητεία του Μπάιντεν ή του Τραμπ. Και όμως, οι Ρεπουμπλικανοί δεν του ασκούν κριτική για την πολιτική του απέναντι στην Κίνα.
Από τη μία, συνεπώς, έχει μειωθεί η πιθανότητα να ξεσπάσει κάποια κρίση, καθώς έχουν πυκνώσει οι επαφές σε υψηλό επίπεδο, μεταξύ άλλων και σε θέματα άμυνας και ασφάλειας. Περισσότερη επικοινωνία, λιγότερες εκπλήξεις. Ο χειρισμός των εκλογών στην Ταϊβάν ήταν ο ενδεδειγμένος (για να μην υπάρξει κλιμάκωση) και η Κίνα έχει επιδείξει τη διάθεση να κάνει κάποιες υποχωρήσεις όσον αφορά τα περιστατικά παρ’ ολίγον συγκρούσεων στον διεθνή εναέριο χώρο κοντά στα σύνορά της. Επίσης έκλεισαν πολλές από τις εταιρείες που παράγουν τα χημικά από τα οποία παρασκευάζεται το Fentanyl (σ.σ.: το υπερ-εθιστικό οπιοειδές, που αποτελεί την υπ’ αριθμόν 1 αιτία θανάτου για Αμερικανούς 18-45 ετών).
Από την άλλη, τόσο οι Ρεπουμπλικανοί όσο και οι Δημοκρατικοί θεωρούν την Κίνα τον σημαντικότερο αντίπαλο των ΗΠΑ και είναι πιο πρόθυμοι να προωθήσουν νομοσχέδια που δυσχεραίνουν τις επιχειρηματικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών. Μιλάμε για περιορισμούς στις εξαγωγές, για δασμούς και, πιο πρόσφατα, για το TikTok.
Ειδικότερα σχετικά με το TikTok, δεν προέκυψε τώρα ως απειλή εθνικής ασφάλειας. Δεν αφορά μόνο τα προσωπικά δεδομένα (των χρηστών), αλλά και τον αλγόριθμο της εφαρμογής. Ωστόσο, η ξαφνική σπουδή να τεθεί υπό έλεγχο δεν αφορά μόνο την Κίνα· συνδέεται και με την 7η Οκτωβρίου. Πολύ περισσότερα βίντεο στην εφαρμογή είναι υπέρ των Παλαιστινίων παρά υπέρ του Ισραήλ, και αυτό δεν έχει περάσει απαρατήρητο στις ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την απήχηση του TikTok στις νεότερες γενιές και με το ότι ανήκει σε κινεζική εταιρεία, δημιούργησε έντονες πιέσεις προς τους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικανούς να αναλάβουν δράση.
– Πόσο πιθανό θεωρείτε να περάσει το νομοσχέδιο –πώληση του TikTok από την ByteDance ή απαγόρευση της εφαρμογής στις ΗΠΑ– και από τη Γερουσία και να γίνει νόμος; Τι θα κάνει τότε η ByteDance;
– Θεωρώ ότι είναι αρκετά πιθανό να γίνει νόμος, ναι. Θα πάρει αρκετό καιρό, η Γερουσία επεξεργάζεται τώρα τη δική της εκδοχή και μετά οι δύο εκδοχές θα πρέπει να συγχωνευθούν. Η δική μου εικόνα είναι ότι η κινεζική κυβέρνηση έχει γνωστοποιήσει στην κυβέρνηση Μπάιντεν πως, αν εγκριθεί η νομοθεσία αυτή, θα επιτρέψει την πώληση του TikTok, σε μια εύλογη τιμή. Αυτός εν μέρει είναι ο λόγος που ο Μνούτσιν, πρώην υπουργός Οικονομικών (επί Τραμπ), είπε ότι θέλει να διεκδικήσει την εταιρεία. Η Κίνα, με άλλα λόγια, δεν επιθυμεί να προκαλέσει κρίση με αφορμή το TikTok.
– Ο πολιτικός επιστήμων Μίνσιν Πέι, γράφοντας την περασμένη εβδομάδα στο Bloomberg, επιχειρηματολόγησε ότι η υπό όρους απαγόρευση του TikTok θα πλήξει περισσότερο τις ΗΠΑ –τους χρήστες, τις εταιρείες venture capital που κατέχουν σημαντικό μερίδιο της εταιρείας, την ίδια τη φήμη της χώρας ως προπύργιου της ελευθερίας του λόγου– παρά την Κίνα. Συμφωνείτε;
– Η εικόνα των ΗΠΑ ως προπύργιο της ελευθερίας του λόγου έχει ήδη πληγεί βαριά από την παραπληροφόρηση και την πολιτικοποίηση των συστημικών ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οπως και με τη δημοκρατία, οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον παράδειγμα προς μίμηση στην προάσπιση της ελευθερίας του λόγου.
– Εκτιμάτε πως είναι αναπόφευκτο να αυξηθούν οι εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ ανεξαρτήτως του ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ τον Νοέμβριο; Συμφωνείτε με την άποψη ότι μια κρίση σχετικά με την Ταϊβάν είναι πιο πιθανό να προκύψει στη διάρκεια της επόμενης αμερικανικής προεδρίας;
– Οπως είπα και νωρίτερα, η σχέση βρίσκεται στο καλύτερο σημείο διαχειριστικά της τελευταίας δεκαετίας. Στην Ταϊβάν, είχαμε την εκλογή ενός αρκετά σκληροπυρηνικού υποστηρικτή της ανεξαρτησίας και πολλοί προειδοποιούσαν για καταστροφικές συνέπειες, αλλά δεν συνέβη τίποτα. Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών προσπαθούν να αποτρέψουν την κλιμάκωση. Οι Αμερικανοί έχουν αρκετές κρίσεις να διαχειριστούν στη Μέση Ανατολή και με τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας. Η Κίνα αντιμετωπίζει μια οικονομία που δεν τα πηγαίνει καλά και είναι γεωπολιτικά στριμωγμένη στη δική της περιοχή.
Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει πλεόνασμα εμπιστοσύνης ή φιλικής διάθεσης – και η σχέση δοκιμάζεται όταν η συζήτηση στρέφεται σε πτυχές της οικονομίας με προεκτάσεις εθνικής ασφάλειας. Θα δούμε περισσότερες τριβές σε πεδία όπως η βιοτεχνολογία, η παραγωγή μικροτσίπ κ.ά., και η Ταϊβάν θα συνεχίσει να είναι το πιο πιθανό σημείο ανάφλεξης. Ομως σε σχέση με την Ταϊβάν, όπου ενίοτε τα ΜΜΕ διαστρέφουν στρατιωτικές αναλύσεις και δημοσιεύουν τίτλους περί επικείμενης σύγκρουσης, η πραγματικότητα είναι ότι η κινεζική κυβέρνηση γνωρίζει ότι κάτι τέτοιο ενέχει τεράστιο κόστος: θα διέλυε την οικονομία της Ταϊβάν, θα διέλυε την TSMC (σ.σ.: ο μεγαλύτερος παραγωγός προηγμένων μικροτσίπ στον κόσμο) και αυτό θα ήταν βαθύτατα προβληματικό για την Κίνα, ιδίως αν η οικονομία της δεν λειτουργεί πολύ καλά. Γι’ αυτό και κανείς που συνομιλεί με υψηλόβαθμους αξιωματούχους στην Κίνα δεν πιστεύει ότι (μία επίθεση στην Ταϊβάν) είναι πιθανή ή επικείμενη.
Του χρόνου, εάν κερδίσει ο Τραμπ και όντως κόψει την παροχή βοήθειας, οι Ουκρανοί θα έχουν πολύ σοβαρό πρόβλημα.
– Πόλεμος στη Γάζα: Βλέπουμε τις τελευταίες εβδομάδες η κυβέρνηση Μπάιντεν να οξύνει την κριτική της απέναντι στην ισραηλινή κυβέρνηση. Πιστεύετε ότι ο Μπάιντεν θα έλθει σε ανοιχτή ρήξη με τον Νετανιάχου; Πόσο αποτελεσματική έχει υπάρξει η πολιτική του «σφιχταγκαλιάσματος» (bear hug); Πόσο θα κοστίσει στον Αμερικανό πρόεδρο στις εκλογές;
– Πάντως, δεν έχει έλθει σε ρήξη με το Ισραήλ, κατά καμία έννοια. Με σόκαρε το εξώφυλλο του Economist αυτήν την εβδομάδα, με τίτλο «Israel alone». Μου αρέσει το Economist, το διαβάζω εδώ και δεκαετίες. Αλλά δεν έχω ξαναδεί τόσο παραπλανητικό εξώφυλλο.
– Μήπως μιλάει για τον κίνδυνο να βρεθεί μόνο του το Ισραήλ εάν επιμείνει στην τρέχουσα πολιτική του;
– Μα δεν ισχύει! Οι Ηνωμένες Πολιτείες δίνουν περισσότερη στρατιωτική βοήθεια στο Ισραήλ από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα – και κανείς δεν σκέφτεται να το μειώσει αυτό. Είναι ένας απίστευτος ισχυρισμός! Οντως, ο Μπάιντεν αντιπαθεί τον Ισραηλινό πρωθυπουργό – όπως και η συντριπτική πλειοψηφία του ισραηλινού λαού. Ο τύπος αυτός έχει υπάρξει ολέθριος για τη χώρα του, για τους Παλαιστινίους, για την ευρύτερη περιοχή. Η κυβέρνησή του περιλαμβάνει πολιτικούς που είναι ουσιαστικά φασίστες και που είναι η άλλη όψη του νομίσματος από τη Χαμάς: το σύνθημά τους είναι και αυτών «από το ποτάμι ώς τη θάλασσα», απλά με Εβραίους εποίκους αντί για Παλαιστινίους. Ο Μπάιντεν, κατά τη γνώμη μου, λόγω των έντονων φιλοσιωνιστικών του πεποιθήσεων, άργησε πολύ να ασκήσει κριτική στον Νετανιάχου – και αυτό θα του στοιχίσει εκλογικά με τη βάση των Δημοκρατικών.
– Πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο πόλεμος στη Γάζα τους επόμενους μήνες; Θα αποτραπεί η διεύρυνσή του;
– Η ζημιά έχει ήδη γίνει. Οι περισσότεροι Εβραίοι του Ισραήλ δεν πιστεύουν πια στη λύση των δύο κρατών. Η Χαμάς είναι πιο δημοφιλής σήμερα από ό,τι ήταν πριν από την 7η Οκτωβρίου – ειδικά στη Δυτική Οχθη. Νομίζω ότι γίνεται ολοένα και πιο πιθανό να δούμε τρομοκρατικές επιθέσεις από ισλαμιστικές οργανώσεις κατά των ΗΠΑ και του Ισραήλ, στις οποίες οι Αμερικανοί θα πρέπει να αντιδράσουν. Αυτή είναι η πιο πιθανή εκδοχή της κλιμάκωσης, όχι ο πόλεμος με το Ιράν.
– Μπορούν οι Ευρωπαίοι να αποτρέψουν τη νίκη της Ρωσίας επί της Ουκρανίας χωρίς τη συνδρομή των ΗΠΑ;
– Είδατε ότι ο (σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου) Τζέικ Σάλιβαν εξέφρασε χθες (σ.σ. την Πέμπτη) στο Κίεβο την πεποίθηση πως η νέα στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ θα εκταμιευθεί φέτος. Κι εγώ είμαι πεπεισμένος ότι το Κογκρέσο θα εγκρίνει το πακέτο, κάπου στα μέσα προς τα τέλη Απριλίου (αν και ίσως είναι μικρότερο από 60 δισ. δολάρια). Αυτό θα είναι πιθανότατα αρκετό ώστε η Ουκρανία να υπερασπιστεί τα εδάφη που ελέγχει φέτος. Του χρόνου, εάν κερδίσει ο Τραμπ και όντως κόψει την παροχή βοήθειας, οι Ουκρανοί θα έχουν πολύ σοβαρό πρόβλημα.
– Πώς θα έχει αλλάξει ο χάρτης της διεθνούς πολιτικής ένα χρόνο μετά την ενδεχόμενη επανεκλογή Τραμπ;
– Θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη αβεβαιότητα και υπονόμευση του status quo. Η πιθανότητα πραγμάτωσης ακραίων σεναρίων, κακών αλλά και καλών, θα εκτοξευθεί. Το Μεξικό θα πιεστεί πολύ και ενδεχομένως να υποκύψει στις πιέσεις του Τραμπ να ελέγξει την παράνομη μετανάστευση. Για τη Ουκρανία, αυξάνεται κατά πολύ η πιθανότητα μιας πολύ αρνητικής έκβασης. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Πολωνία, χώρες Βαλτικής και σκανδιναβικές) θα αντιταχθούν σθεναρά στην πολιτική απεμπλοκής της Ουάσιγκτον. Αλλες θα υποστηρίξουν τον Τραμπ δυναμικά: η Ουγγαρία, ίσως η Σλοβακία, ίσως και η Ιταλία. Αυτό θα διχάσει το ΝΑΤΟ και θα δυσκολέψει τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην Ε.Ε. Στη Μέση Ανατολή και στην Κίνα, είναι μια ζαριά. Ο Τραμπ είναι πολύ πιο πρόθυμος να κάνει μονομερή χρήση της αμερικανικής ισχύος. Δασμοί 60% σε κινεζικά προϊόντα μπορεί να οδηγήσουν σε εμπορικό πόλεμο – ή μπορεί να κάνουν την Κίνα να προσέλθει από θέση αδυναμίας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Θα είναι, πάντως, ένα πολύ πιο ασταθές περιβάλλον.
– Τραμπ εναντίον Μπάιντεν: ποιος είναι ο παράγοντας που δεν λαμβάνει αρκετή προσοχή, ο οποίος θα μπορούσε να κρίνει το αποτέλεσμα;
– Είχαμε μείζονες γεωπολιτικές εκπλήξεις τα τελευταία δύο χρόνια – Ουκρανία, Γάζα. Είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν νέες εκπλήξεις τους επόμενους επτά μήνες. Και ενδεχομένως αυτό να ωφελήσει τον Τραμπ. Αυτή τη στιγμή έχει ένα μικρό προβάδισμα, είναι ο πιο πιθανός νικητής.