Ηταν ένας δυσεπίλυτος γρίφος. Η Γάζα δεν διαθέτει λειτουργικό λιμάνι, τα νερά στην ακτογραμμή της είναι πολύ ρηχά και ακατάλληλα για τα περισσότερα σκάφη. Πώς θα μπορούσαν να αποθέσουν τόνους προμηθειών με ασφάλεια στη στεριά για να σιτίσουν εκατοντάδες χιλιάδες πεινασμένους Παλαιστινίους; Τα φορτηγά κολλούσαν στα συνοριακά περάσματα, ενώ οι ρίψεις με αλεξίπτωτα –παρότι εντυπωσιακές– ήταν μια έσχατη και όχι πολλά υποσχόμενη λύση. Η θαλάσσια οδός φάνταζε ως η μόνη εναλλακτική. Το ρυμουλκό με τα τρόφιμα, όμως, θα μπορούσε να προσεγγίσει μόνο μέχρις ενός σημείου, ένα μίλι μακριά από τα παράλια.
Ο Σάββας Κουρεπίνης έχει δοκιμαστεί τα τελευταία χρόνια σε δύσκολες θαλάσσιες αποστολές. Ως καπετάνιος του «Astral», του τρικάταρτου ιστιοφόρου της ισπανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης «Open Arms», διασώζει μετανάστες από το επικίνδυνο πέρασμα της Κεντρικής Μεσογείου. Στα τέλη του περασμένου μήνα, όμως, κλήθηκε στην Κύπρο για να συνδράμει σε ένα διαφορετικό εγχείρημα: την πρώτη απόπειρα διάνοιξης θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου για τη Γάζα.
Η οργάνωση World Central Kitchen θα εξασφάλιζε τις προμήθειες και η «Open Arms» θα διέθετε ένα από τα σκάφη του στόλου της για να τις μεταφέρει. «Επρεπε, όμως, να βρούμε πώς θα καλύπταμε το τελευταίο μίλι για να ξεφορτώσουμε», λέει ο κ. Κουρεπίνης. Εξετάστηκαν διάφορα σενάρια και πατέντες, ακόμη και το να χρησιμοποιήσουν μεγάλες ρόδες τις οποίες θα γέμιζαν με φαγητό. Τελικά επιλέχθηκε ως ιδανική λύση η χρήση μιας μεταλλικής πλωτής πλατφόρμας.
Αφαιρέθηκε ο γερανός που είχε πάνω της ώστε να είναι επίπεδη και έγιναν διάφορες δοκιμές για να διαπιστωθεί το ιδανικό βύθισμα που θα έπρεπε να έχει. Στο τελευταίο μίλι το βάθος έφτανε στο ένα μέτρο, οπότε διαπιστώθηκε ότι η πλατφόρμα θα μπορούσε να μεταφέρει μόνο 200 τόνους τροφίμων. Ο κ. Κουρεπίνης θα ήταν υπεύθυνος για τη μετακίνηση και τον χειρισμό της.
Παράλληλα, στη Γάζα είχαν ξεκινήσει εργασίες. Εχοντας εξασφαλίσει σχετική άδεια από το Ισραήλ και τις παλαιστινιακές αρχές κατασκευαζόταν μια υποτυπώδης προβλήτα. Ως υλικά χρησιμοποιούνταν χαλάσματα από βομβαρδισμένα κτίρια.
Οι μέρες περνούσαν και το εγχείρημα φάνταζε όλο και πιο εφικτό. Ο κ. Κουρεπίνης θυμάται πόσο αυστηρή ήταν η διαδικασία που έπρεπε να τηρηθεί. Οι προμήθειες ελέγχθηκαν στην Κύπρο εξονυχιστικά, ενώ για λόγους ασφαλείας της αποστολής δεν επιτρεπόταν να πουν σε κανέναν ποιο σημείο στη Γάζα θα προσέγγιζαν. Υπήρχε ο φόβος ότι εάν διέρρεε η πληροφορία θα συγκεντρωνόταν κόσμος στην ακτή και θα επικρατούσε πανικός.
«Μας είχαν θέσει ως κανόνα να ακυρώσουμε την αποστολή και να φύγουμε εάν βλέπαμε κόσμο να πλησιάζει», λέει ο κ. Κουρεπίνης. «Ο δεύτερος κανόνας ήταν κανείς από εμάς να μην πατήσει στη στεριά και κανείς από τη Γάζα να μην ανέβει στο δικό μας σκάφος. Πρέπει να μας έβαλαν να το επαναλάβουμε τουλάχιστον 20 φορές. “Πείτε το μετά από εμένα” έλεγαν στις συσκέψεις».
Κατασκευάστηκε μια υποτυπώδης προβλήτα από υλικά που προήλθαν από βομβαρδισμένα κτίρια.
Η αποστολή αναχώρησε από τη Λάρνακα στις 12 Μαρτίου. Κανονικά θα χρειάζονταν το πολύ 24 ώρες για αυτή τη διαδρομή, αλλά τους πήρε τρεις ημέρες. Πήγαιναν αργά για να δώσουν την ευκαιρία στους ανθρώπους που έφτιαχναν την προβλήτα στη Γάζα να ολοκληρώσουν το έργο τους. Υπήρχαν και εκεί δυσκολίες, περιορισμοί στις εργασίες και καθυστερήσεις.
Το σκάφος της «Open Arms» ελέγχθηκε ξανά όταν προσέγγισαν στα 24 ναυτικά μίλια ανοιχτά των ακτών της Γάζας. Τους επέτρεψαν να συνεχίσουν την πορεία τους και ο κ. Κουρεπίνης θυμάται ότι από τα 12 ναυτικά μίλια έβλεπε δύο πολεμικά πλοία, ένα από τα αριστερά και ένα από τα δεξιά να παρακολουθούν τις κινήσεις τους. Μόλις έφτασαν ένα μίλι μακριά από την ακτή η θέα της αποβάθρας ήταν αποκαρδιωτική. Είχε μήκος 30 μέτρων και πλάτος περίπου επτά μέτρων και κανείς δεν ήξερε αν θα αντέξει.
Η πρόσδεση
«Ημασταν μαγκωμένοι. Το βλέπαμε από φωτογραφίες, αλλά μόλις φτάσαμε κοντά είπαμε πώς θα καταφέρουμε να δώσουμε το φαγητό από εκεί, αυτό θα διαλυθεί», λέει ο κ. Κουρεπίνης. «Ηταν φτιαγμένο από ερείπια, από πέτρες και τσιμεντόλιθους. Εξείχαν σίδερα, είχαν βάλει τα υλικά το ένα πάνω στο άλλο και τα κάλυψαν με χώμα. Μια προχειροκατασκευή. Φοβόμουν μην υποχωρήσει γιατί η θάλασσα ήταν φουσκωμένη».
Δύο φουσκωτά της οργάνωσης έσπρωξαν με τις μύτες τους την πλωτή πλατφόρμα για να την οδηγήσουν πιο κοντά στην αποβάθρα. Αντιμετώπισαν τεχνικές δυσκολίες. Φυσούσε και δεν ήταν εύκολο να σταθεροποιήσουν την πλατφόρμα. Τα σκοινιά κόβονταν, οι πέτρες από τα χαλάσματα ήταν σαν μαχαίρια. Χρησιμοποίησαν πιο χοντρούς κάβους και έπειτα από πολύωρη και κοπιαστική προσπάθεια τα κατάφεραν.
«Στην αρχή σκέφτεσαι πού βρίσκεσαι. Βλέπεις κτίρια κατεστραμμένα, η εμπειρία είναι σοκαριστική. Ξεφορτώναμε φαγητό για ανθρωπιστική βοήθεια και χιλιόμετρα μακριά οι βομβαρδισμοί συνεχίζονταν. Ηταν μια αντίθεση που δεν θέλαμε να δούμε», λέει ο κ. Κουρεπίνης.
Παρέδωσαν τόνο σε κονσέρβα, αλεύρι, ρύζι, καλαμπόκι. Υπολογίζει ότι αυτές οι προμήθειες θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν πάνω από μισό εκατομμύριο γεύματα. Ακόμη κι αυτή η πρωτοβουλία, όμως, δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει την επισιτιστική κρίση στη Γάζα από τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς. «Αυτό που κάναμε είναι μια σταγόνα στον ωκεανό. Αν υπάρξει πολιτική πίεση ίσως φτιαχτεί ένα κανονικό λιμάνι», λέει ο Ελληνας που συμμετείχε στο εγχείρημα.
«Μόλις φτάσαμε κοντά είπαμε πώς θα καταφέρουμε να δώσουμε το φαγητό από εκεί, αυτό θα διαλυθεί».
Ο ίδιος προτού λάβει μέρος σε διασώσεις στην Κεντρική Μεσόγειο ήταν ψαράς στη Λέρο. Πλέον έχει επιστρέψει στην Ισπανία για να επιβλέψει τις εργασίες συντήρησης στο «Astral». Τον Νοέμβριο με αυτό το σκάφος είχε πραγματοποιήσει την τελευταία μεγάλη διάσωση μεταναστών. Εβγαλαν τότε 44 ανθρώπους από το νερό και μια έγκυο ανάμεσά τους, η οποία παραλίγο να γεννούσε στο σκαρί τους.
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης θαλάσσιας μεταφοράς τροφίμων στη Γάζα γίνονται προετοιμασίες για νέο δρομολόγιο. «Το να αφήνουμε 200 τόνους φαγητό μια φορά την εβδομάδα ή ανά 15 μέρες δεν είναι λύση. Το να ανοίξουν σύνορα και να μπαίνουν 200 φορτηγά την ημέρα επίσης δεν είναι λύση», λέει ο κ. Κουρεπίνης. «Το θέμα είναι να υπάρξει ειρήνη».