Η νίκη της αντιπολίτευσης στις δημοτικές εκλογές δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία στη γειτονική χώρα. Το κυβερνών κόμμα πλήρωσε μεγάλο πολιτικό κόστος για την κακή κατάσταση της οικονομίας, που ταλανίζει τα χαμηλά και τα μεσαία στρώματα της κοινωνίας. Ο πληθωρισμός επίσημα ανέρχεται σε 67%, αλλά στην πραγματικότητα φτάνει σε τριψήφια επίπεδα.
Αρκετά εκατομμύρια πολιτών βρίσκονται αντιμέτωπα με τη φτώχεια και την ανέχεια, χωρίς να διαφαίνεται στον ορίζοντα προοπτική βελτίωσης της καθημερινότητας. Το εκλογικό σώμα τιμώρησε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), που χρεώνεται πολλά λάθη ως προς τον χειρισμό της εξελισσόμενης νομισματικής κρίσης.
Η ειρωνεία είναι ότι το ΑΚΡ κατάφερε να ανέλθει στην εξουσία πριν από 22 χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης του 2001. Από το 2002 μέχρι το 2011 η τουρκική οικονομία είχε ρυθμό ανάπτυξης 7,5% κατά μέσον όρο. Το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε από 2.800 δολάρια το 2001 σε 10.000 δολάρια το 2011. Μια νέα Τουρκία αναδύθηκε, πλουσιότερη και περισσότερο αισιόδοξη. Πάνω σ’ αυτή τη μεγάλη επιτυχία εδραιώθηκε η πολιτική κυριαρχία του ΑΚΡ, όπως δείχνουν οι νίκες στις βουλευτικές εκλογές το 2007, το 2011 και το 2015. Ακόμη και η μεταπήδηση του Ταγίπ Ερντογάν από την πρωθυπουργία στην προεδρία, με τις εκλογές του 2014, βασίστηκε πάνω στο τουρκικό οικονομικό θαύμα.
Δεν είναι τυχαίο ότι η πολιτική επένδυση στον μεγαλοϊδεατισμό και η εφαρμογή του ιδεολογήματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» ξεκίνησαν όταν η τουρκική οικονομία βρέθηκε σε δυσχερή θέση. Μετά την οικονομική και νομισματική κρίση του 2018, η τουρκική ηγεσία στράφηκε επιθετικά προς γειτονικές χώρες, μεταξύ των οποίων φυσικά η Ελλάδα και η Κύπρος. Η αλλοπρόσαλλη οικονομική στρατηγική του Ταγίπ Ερντογάν, σε συνδυασμό με την πανδημία της COVID-19, χειροτέρεψαν τα πράγματα για πολλούς Τούρκους. Παράλληλα, η συστημική διαφθορά και τα φαινόμενα νεποτισμού άρχισαν να ξεθωριάζουν το ηθικό πλεονέκτημα του κυβερνώντος κόμματος. Ωστόσο, η νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2023 επιβεβαίωσε την πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν, για δύο λόγους.
Πρώτον, πολλοί συντηρητικοί ψηφοφόροι δεν ήθελαν να ψηφίσουν τον Αλεβίτη Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για να μην επιστρέψουν οι σκληροί κεμαλιστές στην εξουσία. Ο Ερντογάν κατάφερε να αναδείξει διάφορα ταυτοτικά ζητήματα προκειμένου να υφαρπάξει την ψήφο όσων εναντιώνονται στην περιθωριοποίηση της θρησκείας. Δεύτερον, η αντιπολίτευση δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει τις εσωτερικές της έριδες και να οικοδομήσει ένα ενιαίο μέτωπο απέναντι στο ΑΚΡ.
Εναν χρόνο σχεδόν μετά την επανεκλογή του Ερντογάν στην προεδρία, η οικονομική κατάσταση στη χώρα παραμένει προβληματική. Παρά τη συγκεντροποίηση της εξουσίας από την κεντρική κυβέρνηση, οι δημοτικές αρχές συνεχίζουν να διαθέτουν αρμοδιότητες που τους επιτρέπουν να βελτιώνουν τις ζωές των πολιτών. Οι μεγάλοι δήμοι περνούν στα χέρια του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, διότι πολλοί Τούρκοι έχουν απαυδήσει με την κατάρρευση του βιοτικού τους επιπέδου. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου είναι σίγουρα ο μεγάλος νικητής των δημοτικών εκλογών και ο διαφαινόμενος ηγέτης της αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές το 2028. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη πολιτική αλλαγή στην Τουρκία. Υπάρχει αρκετός πολιτικός χρόνος ακόμη για να γίνει από τώρα οποιαδήποτε ασφαλής πρόβλεψη. Το κυβερνών κόμμα θα προσπαθήσει να παραμείνει στην εξουσία, χρησιμοποιώντας θεμιτά και αθέμιτα μέσα.
* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.