Παρότι αυτή τη φορά δεν ήταν υποψήφιος, ο Ταγίπ Ερντογάν είχε καλέσει τους ψηφοφόρους να τον υποστηρίξουν στις τοπικές, αλλά πολιτικότατες εκλογές της Κυριακής, λέγοντας ότι ήταν η τελευταία εκλογική αναμέτρηση της ζωής του. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν το εννοούσε ή αν θα επιχειρήσει να αλλάξει και πάλι το σύνταγμα, ώστε να διεκδικήσει και νέα προεδρική θητεία, στα 74 χρόνια του, το 2028.
Εκείνο που μπορούμε να πούμε, με αρκετά μεγάλο βαθμό βεβαιότητας από την Κυριακή το βράδυ, είναι ότι αν αποφασίσει να διαβεί τον Ρουβίκωνα, θα βρει μπροστά του τον κακό του δαίμονα: τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον μεγάλο θριαμβευτή στην Κωνσταντινούπολη, την πόλη που αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της οικονομίας και το ένα πέμπτο του πληθυσμού της Τουρκίας – περισσότερες ψυχές από ό,τι συμβαίνει για 20 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ψυχρολουσία
Η πρώτη ψυχρολουσία για τον Ερντογάν ήρθε στις δημοτικές εκλογές του 2019, όταν ο Ιμάμογλου εκπόρθησε το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ από την πόλη όπου γεννήθηκε ο Ταγίπ Ερντογάν.
Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας δεν μπόρεσε να καταπιεί το φαρμάκι και, καθώς η διαφορά ψήφων ήταν μικρή, ακύρωσε, μέσω της ελεγχόμενης εκλογικής επιτροπής, το αποτέλεσμα της αναμέτρησης και επέβαλε νέες εκλογές.
Ηταν τέτοιο το μένος του, που εμφάνισε τον Ιμάμογλου περίπου ως… κρυπτοέλληνα λόγω της καταγωγής του από την περιφέρεια της Τραπεζούντας, στον Εύξεινο Πόντο. Ολα αυτά λειτούργησαν ωστόσο ως μπούμερανγκ και ο Ιμάμογλου επαναβεβαίωσε τη νίκη του με πολύ μεγαλύτερη διαφορά ψήφων.
Ομοιότητες και διαφορές
Βίοι παράλληλοι και αντίρροποι συνδέουν τους δύο χαρισματικούς πολιτικούς. Αν και ο Ερντογάν γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, έχει κι αυτός οικογενειακές ρίζες στον Εύξεινο Πόντο.
Και οι δύο αναδείχθηκαν δήμαρχοι της μεγαλύτερης τουρκικής πόλης, όπου έδωσαν εξετάσεις και αναδείχθηκαν ηγέτες εθνικού βεληνεκούς.
Και οι δύο διώχθηκαν από τη Δικαιοσύνη για πολιτικούς λόγους, αλλά βγήκαν πολιτικά ενισχυμένοι από αυτή τη δοκιμασία, που εξέθεσε τους αντιπάλους τους.
Και οι δύο ασχολήθηκαν με το ποδόσφαιρο, πήγαιναν τακτικά στο τζαμί τις Παρασκευές και κατάφεραν να απευθυνθούν σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα, πολύ πέρα από τους σκληρούς πυρήνες των πολιτικών τους οικογενειών.
Οι διαφορές είναι εξίσου σημαντικές, όμως, με τις ομοιότητες. Αν ο Ταγίπ Ερντογάν γεννήθηκε σε μια φτωχογειτονιά της Κωνσταντινούπολης και πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, ο Εκρέμ Ιμάμογλου υπήρξε γόνος επιχειρηματιών στον τομέα των κατασκευών. Με οικονομικές σπουδές σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο της Κυρήνειας, στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου κι έπειτα στην Κωνσταντινούπολη, έγινε επιχειρηματίας κι ο ίδιος, προτού μπει στον στίβο της πολιτικής.
Καθώς ο πατέρας του ήταν μέλος του κόμματος της Μητέρας Πατρίδας του Τουργκούτ Οζάλ, ο Ιμάμογλου οργανώθηκε στη νεολαία αυτού του κεντροδεξιού κόμματος, που κήρυττε τον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό και το μετριοπαθές Ισλάμ, προτού προσχωρήσει στους Κεμαλικούς το 2008. Οι πολύ διαφορετικές διαδρομές των δύο ανδρών διασταυρώθηκαν για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Εχοντας πρόσφατα εκλεγεί δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν επισκέφθηκε το εστιατόριο του νεαρού Ιμάμογλου, ο οποίος του σερβίρισε κεφτεδάκια και αρνήθηκε να του πληρώσει τον λογαριασμό. Προχθές, στα 53 του χρόνια πλέον, οι ρόλοι είχαν αλλάξει δραματικά και ο δήμαρχος Ιμάμογλου πότισε φαρμάκι τον προκάτοχό του. Μετά τη νίκη του έκανε λόγο για την «αυγή μιας νέας εποχής» στην Τουρκία, με δημοκρατία, κράτος δικαίου και ισονομία για όλους, ανεξάρτητα από εθνικό υπόβαθρο. Είναι νωρίς να εικάσουμε αν η Ιστορία θα διασταυρώσει για τρίτη φορά τις διαδρομές των δύο πολιτικών, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως αν αυτό συμβεί, θα πρόκειται για μετωπική σύγκρουση.
Ο υψηλός πληθωρισμός έριξε το ΑΚΡ
Αναμφίβολα σταθερή παράμετρος στις εκλογικές αναμετρήσεις, η οικονομία στην περίπτωση της Τουρκίας παραμένει στο προσκήνιο και μετά το σαρωτικό αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών. Κι αυτό γιατί, παρά τους ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης του 4,5%, η τουρκική οικονομία του 1,1 τρισ. δολ. παρουσιάζει μονίμως τις ίδιες παθογένειες ενός ιλιγγιώδους πληθωρισμού και ενός εθνικού νομίσματος σε μόνιμη αποδυνάμωση.
Ο εξοντωτικός για το βιοτικό επίπεδο των Τούρκων πληθωρισμός ανέρχεται επισήμως στο 65%, ενώ ανεπίσημες εκτιμήσεις τον ανεβάζουν στο 100%. Αναμένεται δε να επιταχυνθεί στο 70% τον Μάιο, παρά τις αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων, που τους τελευταίους 10 μήνες έχουν φτάσει στο 50% από 8,5%. Η θεαματική αυτή αύξηση του κόστους δανεισμού δεν έχει ανακόψει ούτε τον πληθωρισμό ούτε τη συνεχή αποδυνάμωση του νομίσματος, που κυμαίνεται κοντά στις 32 λίρες έναντι του δολαρίου, όταν πριν από 10 χρόνια ένα δολάριο αγόραζε κάπου 3 με 4 τουρκικές λίρες. Εν ολίγοις, τα τουρκικά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν ταυτοχρόνως ακρίβεια και υψηλό κόστος δανεισμού, ενώ παράλληλα οι μισθοί παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Οπως σχολίασε ο Χασνάιν Μαλίκ, στέλεχος της επενδυτικής Tellimer στο Ντουμπάι, στον βαθμό που η οικονομική κακοδαιμονία των Τούρκων και ειδικότερα ο πληθωρισμός καθόρισαν το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών, «η ανάσχεση του πληθωρισμού είναι πλέον όχι μόνον οικονομική, αλλά και πολιτική προτεραιότητα».
Αν κάτι έχει επιτύχει η Τράπεζα της Τουρκίας με τα υψηλά επιτόκια είναι η επιστροφή των επενδυτών, που είχαν γυρίσει την πλάτη στη γειτονική χώρα αντιδρώντας στην ανορθόδοξη νομισματική και οικονομική πολιτική του Ερντογάν. Από την αρχή του χρόνου εγχώριοι επενδυτές έχουν τοποθετήσει 233 εκατ. δολ. σε μετοχές μεγάλων τουρκικών εταιρειών τεχνολογίας, ενώ από τη στροφή της κεντρικής τράπεζας σε ορθόδοξη νομισματική πολιτική ξένοι επενδυτές έχουν τοποθετήσει 4,9 δισ. δολ. σε τουρκικά ομόλογα και τουρκικές μετοχές.
Ομως, η εκλογική ήττα του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ και κατ’ επέκταση του Ερντογάν ενέσπειρε αυτομάτως ανησυχία στους επενδυτές για το ενδεχόμενο να επανέλθει ο απρόβλεπτος πρόεδρος στη συνήθη ανορθόδοξη πολιτική των χαμηλών επιτοκίων εν μέσω υψηλού πληθωρισμού. Η αντίδραση ήταν άμεση και η τουρκική λίρα υποχώρησε 0,2% κάτω και από τις 32,43 λίρες προς ένα δολάριο. Ανέκαμψε, ωστόσο, σύντομα στις 31,9615 λίρες προς το δολάριο μόλις ο Τούρκος πρόεδρος έσπευσε να υποσχεθεί πως θα δώσει στο οικονομικό του επιτελείο πολύ περισσότερο χρόνο για να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στην οικονομία. Σημειωτέον ότι η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ξένο κεφάλαιο για την κάλυψη των ελλειμμάτων της, ενώ τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα έχουν εξανεμιστεί εξαιτίας παλαιότερων παρεμβάσεων της κεντρικής τράπεζας στην αγορά συναλλάγματος, με σκοπό τη στήριξη του νομίσματος.
