Στην Ισλανδία, σε ένα ανεμοδαρμένο οροπέδιο όχι πολύ μακριά από τον Αρκτικό Κύκλο, μια διεθνής ομάδα μηχανικών και άλλων ειδικών θέτει σε λειτουργία ένα καινοτόμο μηχάνημα σχεδιασμένο να αλλάξει την ίδια τη σύνθεση της ατμόσφαιρας της Γης.
Εάν όλα πάνε όπως σχεδιάστηκε, αυτή η γιγάντια ηλεκτρική σκούπα θα απορροφήσει σύντομα τεράστιες ποσότητες αέρα, θα αφαιρέσει το διοξείδιο του άνθρακα και στη συνέχεια θα θάψει αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου βαθιά στο υπέδαφος. Πρόκειται για αέρια θερμοκηπίου που διαφορετικά θα συνέχιζαν να θερμαίνουν τον κόσμο.
Μόλις πριν από λίγα χρόνια, τεχνολογίες όπως αυτές, που προσπαθούν να ανασχεδιάσουν το φυσικό περιβάλλον, ήταν στο περιθώριο της επιστήμης. Ηταν πολύ κοστοβόρες, καθόλου πρακτικές, σκέτη επιστημονική φαντασία. Αλλά με τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή να επιδεινώνονται και ενώ ο κόσμος δεν καταφέρνει να εκπληρώσει τους στόχους του για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, πλέον τέτοια σχέδια κινούνται προς την επικρατούσα τάση μεταξύ επιστημόνων και επενδυτών, παρά τα ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους.
Ακτινοβολία
Οι ερευνητές μελετούν, μεταξύ άλλων, τρόπους για να εμποδίσουν μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας. Ελέγχουν εάν η προσθήκη σιδήρου στον ωκεανό θα μπορούσε να μεταφέρει διοξείδιο του άνθρακα στον πυθμένα της θάλασσας. Ετοιμάζουν σχέδια για να κατασκευάσουν γιγάντιες ομπρέλες στο Διάστημα. Και με τεράστιες εγκαταστάσεις όπως αυτή στην Ισλανδία επιδιώκουν να μειώσουν τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα.
Από την αυγή της βιομηχανικής εποχής, οι άνθρωποι επιδιώκοντας την εκβιομηχάνιση και την πρόοδο έχουν δημιουργήσει τεράστιους όγκους αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα. Αυτό ισοδυναμούσε με την αναστάτωση της ισορροπίας ατμόσφαιρας του πλανήτη, που σήμερα έχει μεταμορφώσει τον κόσμο, εντείνοντας τη ζέστη, επιδεινώνοντας τις ξηρασίες και τις καταιγίδες και απειλώντας την ανθρώπινη πρόοδο.
Καθώς οι κίνδυνοι έγιναν σαφέστεροι, πολιτικοί και εταιρικοί ηγέτες δεσμεύθηκαν να διατηρήσουν τις παγκόσμιες μέσες θερμοκρασίες σε όχι περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου υψηλότερες από ό,τι πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση. Αλλά για αρκετούς μήνες πέρυσι ο κόσμος ξεπέρασε αυτό το όριο.
Οι παγκόσμια θερμοκρασία αναμένεται να αυξηθεί έως και 4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα. Αυτό έχει δώσει νέο βάρος σε αυτό που ορισμένοι άνθρωποι αποκαλούν γεωμηχανική, αν και οι υποστηρικτές του προτιμούν τον όρο «κλιματικές παρεμβάσεις».
Η ελπίδα τους είναι ότι η λήψη μέτρων όπως τα παραπάνω μπορεί να κερδίσει λίγο χρόνο, σε μια στιγμή που η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται και ο κόσμος δεν εγκαταλείπει τα ορυκτά καύσιμα αρκετά γρήγορα.
Ιδέες
Πολλά από τα έργα είναι αμφιλεγόμενα. Ενα εργοστάσιο παρόμοιο με αυτό της Ισλανδίας κατασκευάζει στο Τέξας η Occidental Petroleum. Η Occidental σκοπεύει να χρησιμοποιήσει μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που δεσμεύει για την εξαγωγή περισσότερου πετρελαίου, η καύση του οποίου είναι η κύρια αιτία της κλιματικής κρίσης.
Ορισμένοι επικριτές λένε ότι άλλοι τύποι παρεμβάσεων θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέα προβλήματα αναστατώνοντας τα μετεωρολογικά μοτίβα ή επιδεινώνοντας την κατάσταση για τον άνθρωπο μέσω ακούσιων συνεπειών. Στην πραγματικότητα, ρωτούν: Θα έπρεπε οι άνθρωποι να πειραματίζονται με το περιβάλλον με αυτόν τον τρόπο; Γνωρίζουμε αρκετά για να κατανοήσουμε τους κινδύνους;
«Χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες για να μπορούμε να πάρουμε αυτές τις αποφάσεις στο μέλλον», δήλωσε ο Αλαν Ρόμποκ, καθηγητής Ατμοσφαιρικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς. «Τι είναι πιο επικίνδυνο: Να το κάνεις ή να μην το κάνεις;»
Αλλοι υποστηρίζουν ότι οι φανταστικές ή και δαπανηρές τεχνολογίες θα σπαταλήσουν πόρους και χρόνο ή θα καθησυχάσουν τους ανθρώπους με την ψευδή ιδέα ότι θα είναι δυνατό να επιβραδυνθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη χωρίς σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Επειδή αυτές οι τεχνολογίες είναι τόσο νέες, δεν υπάρχει επαρκής νομοθεσία που να τις διέπει. «Υπάρχουν αυτά τα πολύ μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με το ποιος αποφασίζει πώς θα συντονιστεί όλο αυτό με την πάροδο του χρόνου», είπε η Μαριόν Ουντερκίν, καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Φιλοσοφίας στο Κολέγιο του Κολοράντο.
Φιλοδοξία
Πίσω στην Ισλανδία, η εγκατάσταση επονομαζόμενη «Μαμούθ» τροφοδοτείται από καθαρή γεωθερμική ενέργεια, είναι ικανή να συλλαμβάνει έως και 36.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως και να το διοχετεύει στο υπέδαφος.
Αυτό είναι μόνο το ένα εκατομμυριοστό των ετήσιων παγκόσμιων εκπομπών. Αλλά σε αντίθεση με τα δέντρα, η εταιρεία πίσω από το πρόγραμμα αυτό, η Climeworks, υπόσχεται να αποθηκεύει αυτό το διοξείδιο του άνθρακα για πάντα.
Οταν το «Μαμούθ» ενεργοποιηθεί τις επόμενες εβδομάδες, θα είναι η μεγαλύτερη τέτοια εγκατάσταση στον κόσμο, παρόλο που η ποσότητα άνθρακα που μπορεί να απορροφήσει είναι ακόμα μια σταγόνα στον ωκεανό.
Το εργοστάσιο Occidental, που κατασκευάζεται στο Τέξας, θα είναι πάνω από 10 φορές πιο ισχυρό από το «Μαμούθ», θα τροφοδοτείται από ηλιακή ενέργεια και θα έχει τη δυνατότητα να δεσμεύει 500.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.
Χρησιμοποιεί μια διαφορετική διαδικασία για την εξαγωγή διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα, αν και ο στόχος είναι ο ίδιος: το μεγαλύτερο μέρος του θα κλειδωθεί βαθιά κάτω από τη γη.
Ακόμα κι αν περισσότερες εταιρείες αποφασίσουν να αρχίσουν να μειώνουν τις εκπομπές τους, υπάρχουν φθηνότεροι τρόποι να το κάνουν, μεταξύ άλλων με τη διατήρηση των δασών και την πληρωμή για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Επιπλέον, η αγορά άμεσης σύλληψης αέρα έχει σθεναρούς επικριτές στον ακαδημαϊκό χώρο, σε κύκλους ακτιβιστών και όχι μόνο. Κάποιοι λένε ότι είναι λίγο περισσότερο από ένα τέχνασμα από εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου για να δώσουν παράταση ζωής στις βιομηχανίες που είναι υπεύθυνες για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Επισημαίνουν τις εκτενείς ενδείξεις ότι τα συμφέροντα υπέρ των ορυκτών καυσίμων για χρόνια επιχειρούσαν να υποβαθμίσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού για την κλιματική αλλαγή και το γεγονός ότι μέρος του δεσμευμένου άνθρακα θα χρησιμοποιηθεί για πρόσθετη παραγωγή πετρελαίου…