Σε λίγα 24ωρα συμπληρώνονται έξι μήνες από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, ωστόσο ο πόλεμος που ξεκίνησε στη Γάζα έπειτα από τα χτυπήματα της Χαμάς δεν δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης. Αντιθέτως, η ένταση παραμένει στο κόκκινο και τα αδιέξοδα επιτείνονται μέσα σε συνθήκες επιδεινούμενης ανθρωπιστικής κρίσης, χωρίς να έχουν –προς το παρόν– υλοποιηθεί οι διακηρυχθέντες ισραηλινοί στόχοι της εξάλειψης της Χαμάς και της απελευθέρωσης των ομήρων.
Πώς ξεκίνησε ο πόλεμος;
Στις 7 Οκτωβρίου εκατοντάδες ένοπλοι της Χαμάς πέρασαν από τη Λωρίδα της Γάζας στο Ισραήλ και άρχισαν να σκορπούν τον θάνατο. Σύμφωνα με το Ισραήλ, 1.200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, οι περισσότεροι εξ αυτών άμαχοι, εκείνη τη μέρα η οποία έχει πια μείνει στην ιστορία ως η πλέον πολύνεκρη για τους Εβραίους μετά το Ολοκαύτωμα. Οι ένοπλοι της Χαμάς έφεραν μαζί τους πίσω στη Γάζα 253 ομήρους από το Ισραήλ, μεταξύ αυτών και ολόκληρες οικογένειες με μικρά παιδιά. Η ισραηλινή ηγεσία, υπό τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ορκίστηκε εκδίκηση.
Τι έχει συμβεί έκτοτε στη Γάζα;
Οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις πραγματοποίησαν χερσαίες στρατιωτικές στη Λωρίδα της Γάζας, ξεκινώντας από το βόρειο μισό του παράκτιου παλαιστινιακού θύλακα. Εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι της βόρειας Γάζας έλαβαν εντολή να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μετακινηθούν προς τον νότο. Υστερα από μια επταήμερη κατάπαυση του πυρός στα τέλη Νοεμβρίου, οι ισραηλινές δυνάμεις κινήθηκαν ωστόσο και προς τις νότιες περιοχές της Λωρίδας, καλώντας τους κατοίκους και όσους είχαν εκτοπισθεί εκεί να εγκαταλείψουν εκ νέου τις εστίες τους.
Από τον περασμένο Φεβρουάριο και έπειτα, ισραηλινές δυνάμεις περιπολούν σε σχεδόν ολόκληρη τη Γάζα. Οι μόνες περιοχές στις οποίες δεν έχουν πατήσει πόδι προς το παρόν οι Ισραηλινοί είναι η Ράφα στον νότο, όπου πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού της Γάζας έχει βρει πια καταφύγιο, και μια μικρή περιοχή στο κέντρο της Λωρίδας.
Οι υγειονομικές Αρχές της Γάζας υποστηρίζουν ότι περίπου 33.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής και ότι περίπου το 40% αυτών είναι παιδιά. Παράλληλα, περισσότεροι από 70.000 έχουν τραυματιστεί.
Το Ισραήλ από την πλευρά του, υποστηρίζει ότι οι δυνάμεις του έχουν εξοντώσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 13.000 μαχητές της Χαμάς. Το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς ότι επιχειρεί μεταξύ των αμάχων, χρησιμοποιώντας απλούς πολίτες ως «ασπίδα».
Μπορεί η ανθρωπιστική βοήθεια να φθάσει στη Γάζα;
Αρχικά, το Ισραήλ επέβαλε ολοκληρωτικό αποκλεισμό της Λωρίδας. Εν συνεχεία ωστόσο, επέτρεψε σταδιακά την έλευση βοήθειας, πρώτα μέσω ενός σημείου ελέγχου από την Αίγυπτο και στη συνέχεια και μέσω ενός σημείου ελέγχου από το Ισραήλ.
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι δεν επιβάλλει περιορισμούς στα τρόφιμα και στις ανθρωπιστικού τύπου προμήθειες που εισέρχονται στη Γάζα. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, υπάρχουν υπηρεσίες αρωγής, ΜΚΟ και χώρες-δωρητές που καταγγέλλουν ότι λόγω των βραδυκίνητων ισραηλινών ελέγχων οι αποστολές της ανθρωπιστικής βοήθειας ακινητοποιούνται για εβδομάδες και ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό περνά καθημερινά εντός του παλαιστινιακού θύλακα.
Το Ισραήλ λέει ότι ανοίγει επιπλέον χερσαία σημεία ελέγχου και ότι επιτρέπει αεροπορικές ρίψεις και παραδόσεις βοήθειας από τη θάλασσα. Ωστόσο, η Γάζα δεν έχει λιμάνι κατάλληλα διαμορφωμένο ώστε να υποδέχεται μεγάλα πλοία με φορτία ανθρωπιστικής βοήθειας. Παράλληλα, ανθρωπιστικές οργανώσεις διαμαρτύρονται υποστηρίζοντας ότι οι αεροπορικές ρίψεις είναι μικρής κλίμακας και επικίνδυνες. Επιπλέον, ακόμη δεν έχει ανοίξει κάποια χερσαία οδός βοήθειας προς τη βόρεια Γάζα όπου οι συνθήκες είναι ακόμη χειρότερες.
Κινδυνεύει με λιμό η Γάζα;
Ενας λιμός έχει τρία στάδια: ξεκινά με σοβαρές ελλείψεις τροφίμων, συνεχίζεται με εκτεταμένο υποσιτισμό και καταλήγει σε μαζικούς θανάτους από την πείνα και τις ασθένειες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του IPC (Integrated Food Security Phase Classification), η Γάζα έχει ήδη ξεπεράσει τα δύο πρώτα στάδια –την έλλειψη τροφίμων και τον υποσιτισμό– και βρίσκεται πια στα πρόθυρα μαζικών θανάτων που, εάν δεν αυξηθεί η ανθρωπιστική βοήθεια, υπάρχει κίνδυνος να αρχίσουν να γίνονται πραγματικότητα ξεκινώντας από τον Μάιο. Το Ισραήλ από την πλευρά του, απορρίπτει αυτές τις προειδοποιήσεις ως λανθασμένες, υπερβολικές και, σε κάποιες περιπτώσεις, παραπλανητικές. Υποστηρίζει ότι στη Λωρίδα της Γάζας δεν υπάρχει έλλειψη τροφίμων και ότι οι μαχητές της Χαμάς συσσωρεύουν τρόφιμα τα οποία δεν δίνουν στον άμαχο πληθυσμό. Ανθρωπιστικές οργανώσεις και υπηρεσίες αρωγής εκφράζουν, όμως, ανησυχίες αναφορικά και με τις ελλείψεις υγειονομικής περίθαλψης και υγιεινής. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν πλήρως λειτουργικά νοσοκομεία στο βορρά του παλαιστινιακού θύλακα, ενώ λίγα είναι και τα νοσοκομεία που λειτουργούν στον νότο. Οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν κατ’ επανάληψη πλήξει νοσοκομεία, υποστηρίζοντας ότι οι μαχητές της Χαμάς τα χρησιμοποιούν ως βάσεις. Το ιατρικό προσωπικό υποστηρίζει, ωστόσο, ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Θα επιτεθεί το Ισραήλ στη Ράφα;
Περίπου ο μισός πληθυσμός της Λωρίδας της Γάζας έχει πια «στριμωχτεί» στη Ράφα στα νότια του παλαιστινιακού θύλακα, χωρίς να έχει πια πού αλλού να πάει. Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι οι βασικές ένοπλες μονάδες και οι διοικητές της Χαμάς έχουν επίσης βρει καταφύγιο εκεί και ότι θα χρειαστεί μια χερσαία επίθεση εκ μέρους των Ισραηλινών προκειμένου να νικηθούν. Το Ισραήλ έχει υποστηρίξει ότι θα μπορούσε, σε συντονισμό με την Αίγυπτο, να απομακρύνει αμάχους βορειότερα εντός του παλαιστινιακού θύλακα και εν συνεχεία να προχωρήσει σε μια στρατιωτική επιχείρηση στη Ράφα.
Η Ουάσιγκτον έχει ζητήσει από το Ισραήλ να μην προχωρήσει σε μια τέτοια επιχείρηση. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς, το Ισραήλ μπορεί να πραγματοποιήσει καλά στοχευμένες επιθέσεις ενάντια στους μαχητές της Χαμάς, αφήνοντας στο απυρόβλητο τους αμάχους. Τα Ηνωμένα Εθνη προειδοποιούν ότι μια επίθεση στη Ράφα θα οδηγούσε σε ανθρωπιστική καταστροφή. Πολλοί Παλαιστίνιοι λένε ότι φοβούνται ότι ο τελικός στόχος του Ισραήλ είναι να τους εκτοπίσει από τη Γάζα στην Αίγυπτο, κάτι που το Ισραήλ αρνείται.
Σε ποια φάση βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων και για μια νέα εκεχειρία;
Οι αντιμαχόμενες πλευρές είχαν προχωρήσει σε μια επταήμερη εκεχειρία στα τέλη Νοεμβρίου, απελευθερώνοντας τότε ομήρους (η Χαμάς) και Παλαιστινίους κρατουμένους (το Ισραήλ). Εκτοτε, οι αντιμαχόμενοι διεξάγουν συνομιλίες με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου και του Κατάρ. Και οι δύο πλευρές έχουν προτείνει μια νέα κατάπαυση του πυρός διάρκειας περίπου 40 ημερών, στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούσαν να απελευθερωθούν περίπου 40 Ισραηλινοί όμηροι και εκατοντάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι. Προς το παρόν, οι πλευρές απορρίπτουν η μία τους όρους της άλλης, με τις συνομιλίες ωστόσο να συνεχίζονται μετ’ εμποδίων. Το Ισραήλ λέει ότι προτίθεται να αποδεχθεί μόνο μια προσωρινή παύση των μαχών και ότι δεν θα τερματίσει τον πόλεμο μέχρι να εξαλειφθεί η Χαμάς. Η Χαμάς από την άλλη πλευρά, λέει ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε νέες απελευθερώσεις ομήρων χωρίς μια συμφωνία που προβλέπει τον τερματισμό του πολέμου και την αποχώρηση του Ισραήλ.
Τι συμβαίνει σε άλλα μέτωπα;
Ο πόλεμος της Γάζας συνοδεύτηκε από άνοδο της βίας και σε πολλά άλλα σημεία ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, με πρωταγωνιστές κυρίως ένοπλες ομάδες που, όπως η Χαμάς, υποστηρίζονται από το Ιράν.
Στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, οι ισραηλινές δυνάμεις ανταλλάσσουν πυρά με τη Χεζμπολάχ και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί από τις εστίες τους εκατέρωθεν των συνόρων για λόγους ασφαλείας.
Στη Δυτική Οχθη, όπου η διεθνώς αναγνωρισμένη Παλαιστινιακή Αρχή εκτελεί χρέη περιορισμένης αυτοδιοικητικής Αρχής υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή, συνολικά εκατοντάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε συγκρούσεις.
Στη Συρία, το Ισραήλ έχει κατ’ επανάληψη πλήξει, με αεροπορικές επιδρομές, θέσεις των Ιρανών.
Στο Ιράκ, οι αμερικανικές βάσεις δέχθηκαν πλήγματα και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντέδρασαν βάλλοντας κατά ομάδων πολιτοφυλακής που υποστηρίζονται από το Ιράν.
Οσο για τους Χούθι της Υεμένης, εκείνοι έχουν πραγματοποιήσει πλήγματα κατά εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, προκαλώντας τα αντίποινα Βρετανών και Αμερικανών που έχουν πλήξει θέσεις των Χούθι με αεροπορικές επιδρομές.
Ποιο είναι το κλίμα στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ;
Μαζί με τον πόλεμο που συνεχίζεται στη Γάζα, εντείνονται παράλληλα και οι τριβές στον άξονα Ισραήλ-ΗΠΑ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποστήριξε το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενάντια στις επιθέσεις της Χαμάς. Η αμερικανική διοίκηση έχει, ωστόσο, ζητήσει από το Ισραήλ να κάνει περισσότερα για να προστατεύσει τους αμάχους και να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας.
Η Ουάσιγκτον λέει ότι στόχος της είναι να υπάρξει μια ευρύτερη ειρηνευτική συμφωνία για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των αραβικών κρατών και του Ισραήλ, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι κάτι τέτοιο απαιτεί παράλληλα να κρατηθεί ζωντανή και η προοπτική της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, μια προοπτική την οποία η πλευρά του Νετανιάχου προς το παρόν απορρίπτει.
Το σχέδιο του Ισραήλ να επιτεθεί στη Ράφα έχει προκαλέσει έντονες επικρίσεις από την πλευρά της Ουάσιγκτον. Τον περασμένο Μάρτιο, ο ηγέτης της Δημοκρατικής πλειοψηφίας στη Γερουσία των ΗΠΑ, Τσακ Σούμερ, τάχθηκε υπέρ της διεξαγωγής πρόωρων εκλογών στο Ισραήλ ασκώντας παράλληλα κριτική στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου τον οποίο χαρακτήρισε «εμπόδιο στην ειρήνη». Η Ουάσιγκτον εν συνεχεία απέφυγε να χρησιμοποιήσει το βέτο που έχει στη διάθεσή της ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αφήνοντας έτσι να περάσει ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας που απαιτούσε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Ο Νετανιάχου «απάντησε» ακυρώνοντας το προγραμματισμένο ταξίδι ισραηλινής αντιπροσωπείας στην Ουάσιγκτον. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να προμηθεύουν το Ισραήλ με όπλα και πυρομαχικά.
Με πληροφορίες από Reuters