Η καμήλα, ένα θηλαστικό συνηθισμένο στη βοσκή μεγάλων εκτάσεων, ίσως αποδειχτεί προσεχώς η… αγελάδα του μέλλοντος.
Το ζώο με τις μεγάλες αντοχές στις θερμοκρασιακές αποκλίσεις χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο σε τεράστιες γαλακτοκομικές φάρμες της Μέσης Ανατολής, όπου αρμέγεται μαζικά με μηχανήματα.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, παρότι η καμήλα έχει αντισταθεί μέχρι σήμερα στο μοντέλο κτηνοτροφίας που εκμεταλλεύεται τις σύγχρονες αγελάδες, τα πρόβατα και τους χοίρους, προβάλλει ως το ιδανικό ζώο για τη νέα κλιματική πραγματικότητα.
Αντοχή και προσαρμοστικότητα
Οι καμήλες εξελίχθηκαν να μπορούν να αντέχουν στις πολύ ζεστές ημέρες και τις ψυχρές νύχτες της ερήμου. Μπορούν να περάσουν μέρες με λιγοστό νερό ή φαΐ, ενώ παράγουν λιγότερο μεθάνιο από τα βοοειδή και άλλα μηρυκαστικά.
Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν τις καμήλες εντυπωσιακά ανθεκτικές αλλά και ευπροσάρμοστες στην κλιματική αλλαγή, που σημαίνει πως μπορούν να παίξουν κομβικό ρόλο στα μεταλλασσόμενα μοντέλα παραγωγής τροφίμων που προσαρμόζονται στις αλλαγές του κλίματος, ιδίως σε ερήμους και άλλες ξηρές περιοχές.
Ωστόσο τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά τις καθιστούν έναν ολοένα και πιο ελκυστικό στόχο για την εντατική κτηνοτροφία.
Εντούτοις, οι ειδικοί εκφράζουν τον φόβο πως η μετάβαση στη βιομηχανοποιημένη εκτροφή καμήλας δεν θα είναι μόνο επιβλαβής για το περιβάλλον, αλλά θα σημάνει και τη σταδιακή εξαφάνιση της ντόπιας γεωργικής κουλτούρας και την απώλεια μιας πολύτιμης, άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στις στέπες της Μογγολίας και της Κεντρικής Ασίας και τις ερήμους της Αραβίας.
Η Akerke Molzhigitova αρμέγει τις καμήλες της νωρίς το πρωί πριν τις στείλει στην έρημο, κατά μήκος της αποξηραμένης θάλασσας Αράλης, στο χωριό Tastubek, στο Καζακστάν – Φωτ.: AP Photo/Ebrahim Noroozi.
Αυξανόμενο ενδιαφέρον για το γάλα καμήλας
Η τάση αυτή μεγάλης κλίμακας κτηνοτροφίας καμήλας οφείλεται στο ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το γάλα της.
Το γάλα καμήλας είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, χαμηλό σε λίπη, διαθέτει υψηλή θρεπτική περιεκτικότητα και χαμηλότερα επίπεδα λακτόζης. Εχει ήπια γεύση – η οποία είναι συχνά ελαφρώς πιο γλυκιά σε συγκεκριμένες εποχές, αναλόγως της βλάστησης που καταναλώνουν τα ζώα.
Η διογκούμενη ζήτηση τόσο για φρέσκο γάλα καμήλας όσο και για γάλα σε σκόνη αποδεικνύεται από την αύξηση των μικρών τυροκομείων στα λιγότερο αναμενόμενα μέρη – όπως μια συνεργασία μεταξύ Αμίς και Σαουδαράβων στις ΗΠΑ.
Καμήλες σε αυτοματοποιημένο αρμεκτικό σύστημα μονάδας του Ντουμπάι – Φωτ.: AP Photo/Kamran Jebreili.
Ολα αυτά ωθούν κάποιους επιχειρηματίες στην ανάπτυξη φυλών καμήλας που δίνουν υψηλότερες αποδόσεις γάλακτος – όπως οι εξημερωμένες γαλακτοπαραγωγές αγελάδες μπορούν να παράγουν πολύ περισσότερο γάλα από τους άγριους προγόνους τους.
Τεράστιες φάρμες
Στην Αραβική Χερσόνησο έχουν δημιουργηθεί τεράστιες γαλακτοκομικές μονάδες με χιλιάδες καμήλες. Η μεγαλύτερη βρίσκεται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και διαθέτει πάνω από 10.000 άτομα, ενώ περιλαμβάνει μονάδες πάχυνσης αρσενικών που θα πουληθούν για το κρέας τους. Στις αρχές του 2024, το αρμόδιο υπουργείο της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε περαιτέρω επενδύσεις για την ενίσχυση της συγκεκριμένης βιομηχανίας.
Ωστόσο, η εκτροφή καμήλας σε βιομηχανική κλίμακα δεν γίνεται χωρίς δυσκολίες: Τα αρσενικά γίνονται από επιθετικά έως επικίνδυνα για τον άνθρωπο κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, ενώ τα θηλυκά έχουν μεγαλύτερη περίοδο κύησης από τις αγελάδες.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί προβλέπουν ραγδαία ανάπτυξη της συγκεκριμένης βιομηχανίας, εκτιμώντας πως έως το τέλος της δεκαετίας η αξία της παγκόσμιας αγοράς γάλακτος καμήλας θα ανέρχεται στα έως και 13 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στη Σαουδική Αραβία, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Ομάν, οι καμήλες είναι πηγή εισοδήματος όχι μόνο για το γάλα ή το κρέας τους, αλλά σε αγώνες και διαγωνισμούς ομορφιάς, με αστρονομικά βραβεία.
Ανησυχία και ενστάσεις
Οι καμήλες έκαναν εφικτό το εμπόριο μεγάλων αποστάσεων, υπηρέτησαν σε στρατούς, μετέφεραν στρατιωτικό εξοπλισμό, τάισαν και έντυσαν οικογένειες και λαούς, συνέβαλαν στην πρώιμη εκβιομηχάνιση. Σήμερα η καμήλα φιγουράρει ως ζώο-έμβλημα σε πολλά φυλλάδια τουριστικών οδηγών.
Στα κοπάδια των νομάδων βοσκών της αγροτικής Μογγολίας και των ερήμων της Αραβίας, οι καμήλες ζουν ελεύθερες, χωρίς περιφράξεις και περιορισμούς, ενώ αρμέγονται με το χέρι. Οι κτηνοτρόφοι αυτοί που διατηρούν στο πέρασμα των δεκαετιών το παραδοσιακό επάγγελμα των πατέρων και των παππούδων τους και κληροδοτούν στα παιδιά τους γνώσεις και έθιμα αιώνων εκφράζουν την ανησυχία τους για την προοπτική των μεγα-γαλακτοποιείων που θα παράγουν γάλα σε βιομηχανική κλίμακα.
Δεκάδες χιλιάδες καμήλες διαγωνίζονται για τον τίτλο της πιο όμορφης, στο Φεστιβάλ του Αλ Ντάφρα, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων – Φωτ.: AP Photo/Isabel DeBre.
Σε πρόσφατο διεθνές σεμινάριο στο Ρατζαστάν της Ινδίας, οι κτηνοτρόφοι καμήλας εξέδωσαν ανακοίνωση όπου απέρριπταν το «μοντέλο ζωικής παραγωγής που επιβλήθηκε για πρώτη φορά σε πολλές χώρες με καμήλες κατά την αποικιοκρατία».
Εξέφραζαν δε την επιφυλακτικότητά τους για το μοντέλο βιομηχανικής εκτροφής καμήλας που «εξαρτάται από ορυκτά καύσιμα, χημικές εισροές και εισαγόμενες ζωοτροφές».
Οπως προειδοποιούν πολλοί, η τάση της βιομηχανοποιημένης εκτροφής καμήλας –που βασίζεται στη μεγιστοποίηση της παραγωγής γάλακτος μέσω του περιορισμού σε περιφραγμένους χώρους και του ελέγχου της κινητικότητας των ζώων– θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στα ζώα, στο περιβάλλον, στους βοσκούς και στον παραδοσιακό τρόπο εκτροφής που ξεπερνά τα όρια ενός επαγγέλματος, αποτελώντας χαρακτηριστικό ντόπιας κουλτούρας.
Πηγή: The Conversation