Σε 821 ανέρχονται τα «πλέον απειλητικά» εγκληματικά δίκτυα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οπως προκύπτει από έκθεση που δημοσιοποίησε η Europol την περασμένη Παρασκευή, τα μέλη αυτών των οργανώσεων ανέρχονται σε περίπου 25.000 και ασχολούνται με πλήθος εγκληματικών δραστηριοτήτων, όπως το εμπόριο ναρκωτικών, η παράνομη διακίνηση μεταναστών και το εμπόριο ανθρώπων. Στη χαρτογράφηση της Europol, αναδεικνύονται μεταξύ άλλων ο τρόπος δράσης αυτών των οργανώσεων, η δομή τους, οι μέθοδοι νομιμοποίησης εσόδων και οι τρόποι μέσω των οποίων πολλές από αυτές κατορθώνουν να λειτουργούν επί σειρά ετών ακόμη και εκτός της Ε.Ε.
Οι περισσότερες από αυτές τις εγκληματικές οργανώσεις (295) ασχολούνται αποκλειστικά με τη διακίνηση ναρκωτικών, ενώ ακολουθούν η πολυεγκληματικότητα (147), η απάτη (125), το οργανωμένο έγκλημα ιδιοκτησίας (63) η παράνομη διακίνηση μεταναστών (48) και το εμπόριο ανθρώπων (36). Αλλου τύπου εγκλήματα πραγματοποιούνται από μεμονωμένες εγκληματικές οργανώσεις, ενώ οκτώ στα δέκα δίκτυα ασχολούνται με έναν μόνο τύπο εγκλήματος. Τα κέρδη αυτών των δικτύων ανέρχονται από μερικά εκατομμύρια έως δεκάδες εκατομμύρια ετησίως, ενώ ορισμένα αποκομίζουν ακόμη και ένα δισεκατομμύριο ευρώ ετησίως.
Διακίνηση ναρκωτικών
Περίπου τα μισά από τα επίμαχα εγκληματικά δίκτυα εμπλέκονται στη διακίνηση ναρκωτικών είτε αποκλειστικά είτε ως παράπλευρη δραστηριότητα και προέρχονται από σχεδόν όλες τις χώρες της Ε.Ε. Αρκετά δίκτυα έχουν τον πλήρη έλεγχο της διαδικασίας, ενώ άλλα συμμετέχουν σε ορισμένα μόνο στάδια, όπως η παραγωγή κάνναβης.
Σημαντικό ρόλο στη διακίνηση ναρκωτικών στην Ευρώπη διαδραματίζουν οργανώσεις από τις πρώην Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες, που έχουν ισχυρή παρουσία σε ολόκληρη την Ε.Ε., εισάγοντας και διανέμοντας κοκαΐνη από τη Λατινική Αμερική. Μάλιστα, έχουν κατορθώσει να αποκτήσουν τον ολοκληρωτικό έλεγχο της προμήθειας κοκαΐνης στην περιοχή, εκμεταλλευόμενες τις «ευκαιρίες διαφθοράς μέσα και γύρω από βασικά λιμάνια και μέσα σε ναυτιλιακές εταιρείες». Τα νυχτερινά κέντρα συχνά συνδέονται με το εμπόριο ναρκωτικών, όπως και με την εμπορία ανθρώπων και όπλων.
Ξέπλυμα χρήματος
Το 86% του συνόλου των εγκληματικών οργανώσεων αξιοποιούν νόμιμες εμπορικές δομές, ως όχημα προκειμένου να αποκρύψουν τα εγκλήματά τους και «να ξεπλύνουν τα εγκληματικά κέρδη τους». Οπως αναγράφεται, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας τύπος εγκλήματος, «που να μη συνδέεται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με έναν τομέα της νόμιμης οικονομίας».
Οι τομείς που είναι πιο ευάλωτοι στη διείσδυση του οργανωμένου εγκλήματος, είναι οι κατασκευές, τα ακίνητα, καθώς και ο ξενοδοχειακός και εφοδιαστικός τομέας.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα δίκτυα ξεπλένουν μόνα τους τα χρήματα, ενώ αρκετά από αυτά έχουν ένα εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο ασχολείται αποκλειστικά με αυτήν την εγκληματική δραστηριότητα.
Το ξέπλυμα χρήματος μέσω του τομέα των ακινήτων συντελείται από το 41% των οργανώσεων, ενώ πραγματοποιείται ακόμη και μέσω δικηγόρων ή λογιστών που «ορισμένες φορές δεν είναι ενήμεροι για την προέλευση αυτών των περιουσιακών στοιχείων».
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα δίκτυα ξεπλένουν μόνα τους τα χρήματα, ενώ αρκετά από αυτά έχουν ένα εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο ασχολείται αποκλειστικά με αυτή την εγκληματική δραστηριότητα. Το ξέπλυμα χρήματος γίνεται συνολικά σε περισσότερες από 80 χώρες, αλλά κυρίως εντός της Ε.Ε. Επίσης, πολλά δίκτυα «ιδρύουν νέες εταιρείες ή διεισδύουν σε υφιστάμενες επιχειρηματικές δομές για να επωφεληθούν από την πρόσοψη της νομιμότητας».
Υψηλός βαθμός ανθεκτικότητας
Το 34% αυτών των δικτύων είναι ενεργά για περισσότερο από δέκα χρόνια. Ο υψηλός βαθμός ανθεκτικότητάς τους οφείλεται μεταξύ άλλων στο ότι καταφέρνουν «να αποκτήσουν πληροφορίες σε έρευνες σχετικές με την επιβολή του νόμου ή να επηρεάσουν δικαστικές διαδικασίες». Ταυτόχρονα, μπορούν να διατηρήσουν την ισχύ τους, «ακόμη και αν οι αρχηγοί ή τα μέλη συλλαμβάνονται».
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα μέλη αυτών των δικτύων ανέρχονται από 8 έως 38 άτομα. Κάποια δίκτυα μπορεί να έχουν μόλις τρία μέλη, ενώ άλλα περισσότερα από εκατό. Τα μικρότερα δίκτυα συνήθως λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο, «βασιζόμενα σε εξωτερικούς εταίρους», ενώ τα μεγαλύτερα «μπορούν να λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο και διεξάγουν πιο σύνθετες επιχειρήσεις».
Η θέση του αρχηγού
Η δομή αυτών των οργανώσεων συνήθως έχει «πολυεπίπεδη δομή εξουσίας, ισχυρό σύστημα εσωτερικού ελέγχου και κεντρική ηγεσία», ενώ οι αρχηγοί τους μπορούν να τις διευθύνουν ακόμη και από τη φυλακή. Οι αρχηγοί συνήθως παίρνουν σημαντικές αποφάσεις και διαχειρίζονται όλο το φάσμα των εγκληματικών δραστηριοτήτων.
Σε περιπτώσεις όμως όπως στην ιταλική μαφία, ο αρχηγός θεωρείται σημαντικός αλλά όχι αναντικατάστατος, καθώς στόχος είναι η εξασφάλιση ισχυρής, συνεχιζόμενης ηγεσίας.
Διαφορετικές εθνικότητες
Τα μέλη των οργανώσεων προέρχονται από συνολικά 112 εθνικότητες, ενώ στο 68% των περιπτώσεων έχουν διαφορετικές εθνικότητες μεταξύ τους εντός της ίδιας οργάνωσης. Πάντως, σύμφωνα με την έκθεση, η κοινή εθνικότητα και γλώσσα αποτελούν νευραλγικούς παράγοντες για τη συνοχή ενός εγκληματικού δικτύου. Οι πιο συχνές εθνικότητες των μελών των εγκληματικών δικτύων είναι: Αλβανία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Τουρκία και Ουκρανία.
Οι πιο συχνές εθνικότητες των μελών των εγκληματικών δικτύων είναι: Αλβανία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Τουρκία και Ουκρανία.
Συνολικά, το 76% των δικτύων είναι ενεργά σε δύο έως εφτά χώρες. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η ηγεσία των δικτύων βρίσκεται στη χώρα που δραστηριοποιούνται ή στη χώρα καταγωγής των βασικών μελών.
Χρήση βίας
Βία χρησιμοποιείται από το 68% των δικτύων, «ως εγγενές χαρακτηριστικό του τρόπου λειτουργίας τους». Αυτό κυρίως απαντάται σε όσους ασχολούνται με τη διακίνηση ναρκωτικών. Κάποια δίκτυα προσφέρουν βίαιες πράξεις ως υπηρεσίες σε άλλους εγκληματικούς φορείς.
Απάτες
Σχετικά με τα εγκλήματα που αφορούν απάτες, στην έκθεση σημειώνεται πως πραγματοποιούνται από συνολικά πενήντα οργανώσεις και είναι κυρίως οικονομικές, επενδυτικές και «ρομαντικές». Σημαντικό ρόλο στις απάτες διαδραματίζουν τηλεφωνικά κέντρα, που στοχεύουν συγκεκριμένες κατηγορίες θυμάτων, όπως οι ηλικιωμένοι, ενώ συχνά οι χειριστές βρίσκονται εκτός της Ε.Ε. Στις περιπτώσεις των επενδυτικών απατών, τα δίκτυα μπορούν να αποκομίσουν ακόμη και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Επιπλέον 34 δίκτυα, ασχολούνται με απάτες οι οποίες αφορούν ειδικούς φόρους κατανάλωσης, κυρίως στον καπνό.
Ελλάδα
Σχετικά με την Ελλάδα, στην έκθεση αναγράφεται ότι εγκληματικά δίκτυα από τη Γεωργία που ασχολούνται με διαρρήξεις και ληστείες, δραστηριοποιούνται μεταξύ άλλων στη χώρα μας. Παράλληλα, όσα εγκληματικά δίκτυα ασχολούνται με την παραχάραξη, αποτελούνται κυρίως από μέλη που προέρχονται από Ελλάδα και Μολδαβία.
Παράνομη διακίνηση μεταναστών
Συνολικά 57 είναι τα δίκτυα που ασχολούνται με την παράνομη διακίνηση μεταναστών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτή η παράνομη πρακτική ασκείται «κυρίως με τη μορφή της εργασιακής εκμετάλλευσης». Τα μέλη αυτών των οργανώσεων προέρχονται από «μεγάλη ποικιλία εθνικοτήτων». Βάσει της έκθεσης, ένα από τα επίμαχα δίκτυα, χρεώνει το ταξίδι από τη χώρα καταγωγής στην Ε.Ε. από 15.000 ευρώ έως 20.000 ευρώ.
Κυβερνοεπιθέσεις
Οι κυβερνοεπιθέσεις πραγματοποιούνται συνολικά από 9 εγκληματικά δίκτυα, που κυρίως αποτελούνται από Ρώσους και Ουκρανούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η βασική ομάδα διαθέτει στα μέλη της το κακόβουλο λογισμικό κι έπειτα, οι συνεργάτες εκτελούν την κυβερνοεπίθεση. Επειτα, η βασική ομάδα διαχειρίζεται τις διαπραγματεύσεις και την καταβολή των λύτρων –συχνά σε κρυπτονόμισμα–, μεγάλο μέρος των οποίων στη συνέχεια παραδίδει στους συνεργάτες της.
Παράνομα όπλα
Ενα από τα εγκλήματα που ανθεί τα τελευταία χρόνια είναι η παράνομη διακίνηση πυροβόλων όπλων. Αρκετά συχνά, αυτά τα παράνομα πυροβόλα όπλα συναρμολογούνται από εξαρτήματα που έχουν συλλεχθεί νόμιμα και έπειτα συνδυάζονται με παράνομα αποκτηθέντα ή ψεύτικα εξαρτήματα. Αρκετά από αυτά τα όπλα «έχουν χρησιμοποιηθεί σε βίαια περιστατικά στην Ε.Ε.», ενώ «πιστεύεται ότι κατασκευάζονται εκτός της Ε.Ε., συχνά στην Τουρκία».
Ντουμπάι
Σημαντικό σταθμό για πολλά από τα δίκτυα αποτελεί πλέον το Ντουμπάι που σύμφωνα με την έκθεση έχει μετατραπεί σε «απομακρυσμένο συντονιστικό κέντρο», καθώς μεταξύ άλλων, διευκολύνει την αποφυγή της ανίχνευσής τους. Παρ’ όλα αυτά, όπως σημειώνεται, «αν εξετάσουμε τη γεωγραφική κατάσταση των επικεφαλής των εγκληματικών δικτύων, το Ντουμπάι δεν φαίνεται να ξεχωρίζει ως απομονωμένο καταφύγιο».
Επικοινωνία
Προκειμένου να αποφεύγουν τη δίωξη των μελών τους, πολλά από τα εγκληματικά δίκτυα συχνά χρησιμοποιούν κρυπτογραφημένες εφαρμογές ή συσκευές, ή κωδικοποιημένη γλώσσα προκειμένου να επικοινωνούν. Κάποια δίκτυα μάλιστα, δεν χρησιμοποιούν καθόλου συσκευές και συνεννοούνται αποκλειστικά μέσω φυσικών συναντήσεων.
Δωροδοκίες
Τα εγκληματικά δίκτυα αξιοποιούν επίσης «διεφθαρμένα άτομα στη δημόσια διοίκηση», τα οποία αποτελούν «βασικά περιουσιακά στοιχεία για τα δίκτυα που εμπλέκονται σε συστήματα απάτης και ξεπλύματος χρήματος, καθώς διευκολύνουν την απόκτηση δημόσιων διαγωνισμών και συμβάσεων και κάνουν τα στραβά μάτια στη διαχείριση παράνομων επιχειρήσεων».
Στόχος διαφθοράς γίνονται συχνά και εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, καθώς «οι υλικοτεχνικές διαδικασίες για τη μεταφορά παράνομων εμπορευμάτων μέσω λιμανιών, εξαρτώνται από την υποστήριξη πληθώρας φορέων. Τυπικοί στόχοι περιλαμβάνουν εργαζόμενους που σχετίζονται με λιμάνια», ενώ οι δωροδοκίες μπορεί να ανέλθουν ακόμη και σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.