«Η εθνικίστρια πολιτικός Μεράλ Ακσενέρ αναδύεται ως ο μοναδικός αξιόπιστος διεκδικητής της τουρκικής προεδρίας ενάντια στον Ερντογάν», έγραφε –με μια δόση αντιερντογανικής υπερβολής είναι η αλήθεια– ο Guardian τον Μάιο του 2018, ενόψει των εκλογών που αναμένονταν τότε στην Τουρκία.
«Η “Σιδηρά Κυρία” της Τουρκίας, Μεράλ Ακσενέρ, ετοιμάζεται να αμφισβητήσει τον Ερντογάν», έγραφε το περιοδικό TIME ήδη από το καλοκαίρι του 2017, σκιαγραφώντας ένα –μάλλον εξιδανικευμένο– πορτρέτο της Τουρκάλας πολιτικού. Η Ακσενέρ είχε, σύμφωνα με το TIME, «τολμήσει να συγκρουστεί» με τον τουρκικό στρατό το 1997, παίρνοντας θέση στο πλευρό της κυβέρνησης συνεργασίας του ισλαμιστή Ερμπακάν (η ίδια ήταν τότε υπουργός Εσωτερικών), αλλά και με το περιβάλλον Ερντογάν δέκα χρόνια αργότερα, όταν έκανε εκστρατεία ενάντια στη συνταγματική μεταρρύθμιση πριν από το σχετικό δημοψήφισμα του 2017.
Η «Τουρκάλα Λεπέν»
«Η Ακσενέρ συνιστά μοναδική απειλή για τον Ερντογάν», έγραφε το καλοκαίρι του 2017 το περιοδικό TIME, βλέποντας στο πρόσωπο της πρώην υπουργού Εσωτερικών μια τουρκική εκδοχή της Μαρίν Λεπέν: μια γυναίκα πολιτικό, γνωστή ως «λύκαινα» («Asena»), που μπορεί να αντλήσει ψήφους από τις δεξαμενές των εθνικιστών (Γκρίζων Λύκων κ.ά.), των βαθιά θρησκευόμενων μουσουλμάνων αλλά και των επιχειρηματιών, πληγώνοντας έτσι τον Ερντογάν σε κάποια από τα «προνομιακά» του πεδία.
Οι οπαδοί της την επευφημούσαν, ήδη από το 2017, ως «πρωθυπουργό Μεράλ»· και όταν εκείνη προχώρησε στην ίδρυση του δικού της κόμματος τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς, ο ενθουσιασμός τους γιγαντώθηκε.
Το επονομαζόμενο Καλό Κόμμα (İYİ Parti) της Μεράλ Ακσενέρ εισέβαλε στην κεντρική πολιτική σκηνή της Τουρκίας ως διάσπαση του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, σε μια περίοδο εντεινόμενης πόλωσης, περίπου έναν χρόνο έπειτα από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Η ίδια η Ακσενέρ υπενθυμίζεται ότι είχε εκλεγεί βουλευτής παλαιότερα με το ακροδεξιό MHP (2007-2015) αλλά και με το κεντροδεξιό Κόμμα του Ορθού Δρόμου – DYP των Ντεμιρέλ και Τσιλέρ (την περίοδο 1995-2002). Είχε επίσης διατελέσει υπουργός Εσωτερικών –η πρώτη γυναίκα υπουργός Εσωτερικών στα τουρκικά χρονικά– στο πλευρό του πρώτου ισλαμιστή πρωθυπουργού της Τουρκίας, Νετζμετίν Ερμπακάν, την περίοδο 1996-1997. Με τον Μπαχτσελί η Ακσενέρ τα είχε σπάσει ήδη από την περίοδο 2014-2015, ενώ φέρεται να είχε συμβάλει εμμέσως και στην πτώση της κυβέρνησης Ερμπακάν το 1997 (παρά τα όσα έγραφε το περιοδικό TIME στη δική του ωδή για την Ακσενέρ το καλοκαίρι του 2017).
Εκλογικές επιδόσεις
Το Καλό Κόμμα της «λύκαινας» Ακσενέρ πήρε για πρώτη φορά μέρος σε βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2018, εξασφαλίζοντας σχεδόν 10% και 43 έδρες. Ο Μπαχτσελί είχε, εν τω μεταξύ, ενώσει τις δυνάμεις του με τον Ερντογάν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στο πλαίσιο της Λαϊκής Συμμαχίας (Cumhur İttifakı). Κάπως έτσι όμως, η Ακσενέρ βρέθηκε να είναι ξαφνικά η μεγαλύτερη αντιπολιτευόμενη εθνικιστική δύναμη στην Τουρκία (καθώς το MHP ήταν πια συμπολιτευόμενο) αλλά και η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη κάτω από το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) στις τάξεις της αντιπολιτευόμενης Εθνικής Συμμαχίας (Millet İttifakı) ή «ομάδας των έξι». Η ίδια έθεσε μάλιστα υποψηφιότητα για την τουρκική προεδρία το 2018 εξασφαλίζοντας 7,3%, ενώ στις δημοτικές εκλογές του 2019 το κόμμα της είχε έρθει τέταρτο σε εθνικό επίπεδο, με 7,3%.
Η Ακσενέρ έδειχνε, με άλλα λόγια, να έχει εδραιωθεί ως διακριτός πόλος στην τουρκική πολιτική σκηνή.
Το πρώτο μεγάλο πλήγμα ωστόσο για εκείνη, ήρθε στις διπλές (βουλευτικές και προεδρικές) εκλογές του περασμένου Μαΐου.
Οπως ο Κιλιτσντάρογλου, έτσι και η Ακσενέρ είχε επί της ουσίας επενδύσει όλο το πολιτικό της κεφάλαιο στην ανατροπή του Ερντογάν. Οταν όμως αυτός επανεξελέγη πέρυσι, εξασφαλίζοντας μια νέα πενταετή θητεία στην τουρκική προεδρία τον περασμένο Μάιο, το στοίχημα για την αντιπολιτευόμενη «ομάδα των έξι» χάθηκε.
Μέσα σε λίγους μήνες, η αντιπολιτευόμενη Συμμαχία του Εθνους (Millet İttifakı) διαλύθηκε και το İYİ βρέθηκε να ακολουθεί χωριστή πορεία πια, ως κόμμα «ελεύθερο και ανεξάρτητο». Στις δημοτικές εκλογές του περασμένου Μαρτίου, το Καλό Κόμμα της Ακσενέρ δοκίμασε την τύχη του μόνο του, χωρίς συμπράξεις. Σε μια προσπάθεια να διαφοροποιήσει μάλιστα τη θέση του, δεν στήριξε καν τους υποψηφίους του CHP σε Κωνσταντινούπολη (Ιμάμογλου) και Αγκυρα (Γιαβάς), όπου κατέβηκε με δικούς του υποψηφίους (τους Μπουρά Καβούντζου και Τσενγκίζ Τοπέλ Γιλντιρίμ αντίστοιχα). Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, η Ακσενέρ όχι μόνο δεν στήριξε τους κ.κ. Ιμάμογλου και Γιαβάς αλλά και τους επιτέθηκε δημόσια, χαρακτηρίζοντάς τους «δειλούς» επειδή δεν είχαν κοντράρει τον Κιλιτσντάρογλου πριν από τις εκλογές του 2023. Το πείραμα ωστόσο απέτυχε, καθώς το İYİ τα πήγε φέτος πολύ χειρότερα στις δημοτικές εκλογές, υποχωρώντας από το 7,3% του 2019 στο 3,5% την 31η Μαρτίου.
Ο αναδυόμενος Ερμπακάν και ο επερχόμενος δικομματισμός
Εν έτει 2024 πια, ο Ερντογάν όταν κοιτά στα δεξιά του για ανταγωνιστές δεν βλέπει την 67χρονη πια Ακσενέρ αλλά τον 45χρονο Φατίχ Ερμπακάν, υιό του Νετζμετίν και ηγέτη του ισλαμοσυντηρητικού Yeniden Refah Partisi – YRP που εξασφάλισε ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από εκείνο του Καλού Κόμματος στις τελευταίες αυτοδιοικητικές κάλπες.
Οξύνοες παρατηρητές των τουρκικών πολιτικών εξελίξεων υποστηρίζουν, εδώ και καιρό, ότι η τουρκική πολιτική σκηνή έχει πια μπει σε τροχιά… δικομματισμού. Οπαδοί του AKP αλλά και κουρδικής καταγωγής μαρξιστές έχουν εκφράσει την ίδια εκτίμηση, βλέποντας την τουρκική πολιτική να αναδιαμορφώνεται γύρω από δύο κεντρικούς πόλους (AKP vs CHP). Μπορεί, άραγε, η Ακσενέρ να έχει μέλλον μέσα σε ένα τέτοιο τοπίο εντεινόμενου δικομματισμού, έπειτα από σειρά κακών εκλογικών επιδόσεων; Η ίδια πάντως ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι υποψήφια για την ηγεσία του Καλού Κόμματος στο έκτακτο συνέδριο που πρόκειται να διεξαχθεί στις 27 Απριλίου.
Στην προσπάθειά του να επιβιώσει πολιτικά, το İYİ –το οποίο έχει βρεθεί αντιμέτωπο με εκ των έσω σκάνδαλα, καταγγελίες για διαφθορά και εσωτερικές έριδες– όλα δείχνουν ότι θα στραφεί ακόμη δεξιότερα το προσεχές διάστημα. Στο εν λόγω άκρο υπάρχει, ωστόσο, ήδη μεγάλος «συνωστισμός» κομματικών δυνάμεων στην Τουρκία…