Την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενέκρινε σήμερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθιστώντας έτσι τους εν λόγω κανόνες περισσότερο σαφείς, φιλικούς προς τις επενδύσεις και πιο ευέλικτους σε ό,τι αφορά την προσαρμογή τους ανά κράτος-μέλος.
Παρά τις αντιδράσεις ευρωομάδων, συνδικάτων και οργανισμών που εκφράζουν ανησυχία για επιστροφή της λιτότητας μέσω μείωσης των δημόσιων επενδύσεων, η αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων πέρασε με 359 ψήφους υπέρ, 169 κατά και 61 αποχές.
Οι νέοι κανόνες με τους οποίους δίνεται «τέλος» στην ελαστικότητα του ελέγχου των προϋπολογισμών –που είχε αποφασιστεί λόγω της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης– είχαν ήδη συμφωνηθεί προσωρινά μεταξύ του κοινοβουλίου και των διαπραγματευτών των κρατών-μελών τον Φεβρουάριο.
Ο αρμόδιος επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι παραδέχθηκε πάντως ότι «αυτό που πετύχαμε δεν είναι τέλειο». Απευθυνόμενος στους ευρωβουλευτές πριν την τελική ψηφοφορία, ο Ιταλός επίτροπος σημείωσε ότι πρόκειται για «έναν καλό συμβιβασμό» που ήρθε ως «αποτέλεσμα της αποφασιστικότητας όλων να προχωρήσουμε και να βελτιώσουμε την τρέχουσα νομοθετική εργασία».
«Η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί μία νέα αρχή και επιστροφή στη δημοσιονομική υπευθυνότητα. Το νέο πλαίσιο θα είναι απλούστερο, πιο προβλέψιμο και πιο ρεαλιστικό. Ωστόσο, οι νέοι κανόνες μπορούν να αποδειχθούν επιτυχείς μόνον εάν εφαρμοστούν σωστά από την Επιτροπή», ανέφερε ο Μάρκους Φέρμπερ εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Από την πλευρά της η Μαργκαρίντα Μάρκες, εκ μέρους των Σοσιαλιστών, επισήμανε ότι «οι κανόνες παρέχουν περισσότερα περιθώρια για επενδύσεις, ευελιξία στα κράτη-μέλη να εξομαλύνουν τις προσαρμογές τους και, για πρώτη φορά, εξασφαλίζουν μια πραγματική κοινωνική διάσταση». «Η εξαίρεση της συγχρηματοδότησης από τον κανόνα για τις δαπάνες θα επιτρέψει τη χάραξη μιας νέας και καινοτόμου πολιτικής στην Ε.Ε. Χρειαζόμαστε τώρα ένα μόνιμο επενδυτικό εργαλείο σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να συμπληρώσουμε αυτούς τους κανόνες», είπε.
Τι προβλέπουν οι νέοι κανόνες
Οι χώρες με υπερβολικό χρέος θα πρέπει πλέον να το μειώνουν κατά μέσο όρο 1% ετησίως εάν το χρέος τους υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ και κατά 0,5% ετησίως κατά μέσο όρο εάν είναι μεταξύ 60% και 90%.
Εάν το έλλειμμα μιας χώρας υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ, θα πρέπει να μειώνεται κατά τη διάρκεια περιόδων ανάπτυξης για να φθάσει το 1,5% και να δημιουργεί περιθώριο δαπανών για δύσκολες οικονομικές συνθήκες.
Οι νέοι κανόνες περιέχουν διάφορες διατάξεις που παρέχουν μεγαλύτερο περιθώριο κινήσεων για τις κυβερνήσεις, για παράδειγμα δίνοντας τρία επιπλέον έτη αν χρειάζεται (πέρα από τα υφιστάμενα τέσσερα) για την επίτευξη των στόχων του εθνικού σχεδίου. Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν ότι αυτός ο πρόσθετος χρόνος μπορεί να χορηγηθεί για οποιονδήποτε λόγο κρίνει σκόπιμο το Συμβούλιο, και όχι μόνο εάν πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια, όπως προτάθηκε αρχικά.
Οι ευρωβουλευτές επέμειναν ότι οι χώρες με υπερβολικό έλλειμμα ή χρέος μπορούν να ζητήσουν διαδικασία συζήτησης με την Επιτροπή προτού τους παρασχεθεί καθοδήγηση σχετικά με την πορεία των δαπανών τους. Αυτό θα δώσει περισσότερες ευκαιρίες σε μια κυβέρνηση να διατυπώσει την άποψή της, ιδίως σε αυτό το κρίσιμο σημείο της διαδικασίας. Ενα κράτος-μέλος μπορεί να ζητήσει την υποβολή αναθεωρημένου εθνικού σχεδίου εάν υπάρχουν αντικειμενικές περιστάσεις που εμποδίζουν την εφαρμογή του, για παράδειγμα αλλαγή κυβέρνησης.
Ο ρόλος των εθνικών ανεξάρτητων δημοσιονομικών θεσμών (που ασχολούνται με τον έλεγχο της καταλληλότητας των προϋπολογισμών της κυβέρνησής τους και την εκπόνηση δημοσιονομικών προβλέψεων) ενισχύθηκε σημαντικά από το Κοινοβούλιο, με στόχο ο εν λόγω ρόλος να συμβάλει στην περαιτέρω ενίσχυση του εθνικού αισθήματος ευθύνης για τα σχέδια.
Τα επόμενα βήματα
Το Συμβούλιο πρέπει τώρα να εγκρίνει επίσημα τους κανόνες. Μόλις εγκριθούν, θα τεθούν σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Ε.Ε. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα πρώτα εθνικά τους σχέδια έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2024.
ολες οι χώρες θα υποβάλλουν μεσοπρόθεσμα σχέδια που θα περιγράφουν τους στόχους δαπανών τους και τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιούνται επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις.
Τα κράτη-μέλη με υψηλά επίπεδα ελλείμματος ή χρέους θα λάβουν εκ των προτέρων καθοδήγηση σχετικά με τους στόχους των δαπανών τους. Για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των δαπανών, ορίστηκαν αριθμητικά όρια αναφοράς για τις χώρες με υπερβολικό χρέος ή έλλειμμα. Οι κανόνες θα θέσουν επίσης στο επίκεντρο την προώθηση των δημόσιων επενδύσεων σε τομείς προτεραιότητας. Τέλος, το σύστημα θα είναι πιο προσαρμοσμένο σε κάθε χώρα κατά περίπτωση αντί να εφαρμόζει μια ενιαία προσέγγιση, και θα συνεκτιμά καλύτερα τις κοινωνικές ανησυχίες.