Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανέτρεψε τα τελευταία δεδομένα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, καθώς δεν θα ταξιδέψει τελικώς στις ΗΠΑ για συνάντηση με τον Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο. Tουλάχιστον αυτό έλεγε αξιωματούχος που μίλησε στο Bloomberg δηλώνοντας πως «ο πρόεδρος Ερντογάν ανέβαλε την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο και η απόφαση αυτή ελήφθη λόγω αλλαγών στο πρόγραμμά του». Ο ίδιος δήλωνε ότι η νέα ημερομηνία επίσκεψης θα συζητηθεί με τους ομολόγους του. Εντύπωση προκάλεσε πως κανένα φιλοκυβερνητικό τηλεοπτικό δίκτυο ή κάποια ιστοσελίδα δεν δημοσιοποίησε τη διαρροή καθώς όλοι φοβούνταν νέες ανατροπές και περίμεναν τις επίσημες ανακοινώσεις.
Ενδεικτικό του πόσο αιφνιδιαστική ήταν η στροφή είναι το γεγονός ότι την Παρασκευή ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αγκυρα, Τζεφ Φλέικ, είχε δηλώσει πως «σύντομα θα ανακοινωθεί επίσημα η ημερομηνία επίσκεψης του κ. Ερντογάν».
Πάντως, κανένας Τούρκος αξιωματούχος δεν έκανε καμία δήλωση. Η απόφαση του κ. Ερντογάν φαίνεται πως αιφνιδίασε πολλούς αξιωματούχους, οι οποίοι παρά τις δυσκολίες συνέχιζαν ώς την τελευταία στιγμή τις διαβουλεύσεις για να πραγματοποιηθεί η συνάντηση στον Λευκό Οίκο.
Η θερμή υποδοχή του κ. Ερντογάν προς τον ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια είχε ήδη προκαλέσει προβληματισμούς στην αμερικανική πρωτεύουσα και στον Τζο Μπάιντεν. «Μετά τη συνάντηση με τον Χανίγια, το Ισραήλ προσπαθεί να αποτρέψει τη συνάντηση Ερντογάν – Μπάιντεν. Και αυτό θέλουν να το κάνουν μέσω της Τουρκίας. Είναι προφανές ότι υπάρχουν ομάδες από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ που επιχειρούν να αποτρέψουν τη διεξαγωγή των συναντήσεων. Και θα συνεχίσουν τις προσπάθειές τους μέχρι και την τελευταία στιγμή», είχε αναφέρει ο αρθρογράφος της εφημερίδας Hurriyet Αμτουλκαντίρ Σελβί.
Η απόφαση της Αγκυρας αιφνιδίασε πολλούς αξιωματούχους, που παρά τις δυσκολίες συνέχιζαν τις διαβουλεύσεις για να πραγματοποιηθεί η επίσκεψη.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας λίγα λεπτά πριν από την πληροφορία της αναβολής, έκανε μια ιδιαίτερα σκληρή ομιλία στην Κωνσταντινούπολη που αναλυτές εκτίμησαν πως είτε γνώριζε ότι δεν θα επισκεφθεί την Ουάσιγκτον, είτε επεδίωξε να οδηγήσει εκεί τα γεγονότα, καθώς υποστήριξε τη Χαμάς ως απελευθερωτικό κίνημα, προσευχήθηκε και έριξε κατάρες εναντίον του Νετανιάχου και κατηγόρησε το Ισραήλ ότι «οι σημερινοί Χίτλερ και ναζί είναι δολοφόνοι που σκότωσαν περισσότερα από δεκαπέντε χιλιάδες παιδιά στη Γάζα. Ο Νετανιάχου, όπως και οι δολοφόνοι πριν από αυτόν, έγραψε το όνομά του επαίσχυντα στην ιστορία ως ο χασάπης της Γάζας».
Η «προσευχή»
Το πιο εντυπωσιακό και πρωτοφανές ήταν πως μπροστά σε κοινό ο κ. Ερντογάν απευθύνθηκε στον πρωθυπουργό του Ισραήλ και τόνισε: «E! Νετανιάχου. Αυτή είναι η προσευχή μου! “Θεέ μου, με τη δόξα σου και τη δύναμή σου να καταραστείς και να καταστρέψεις τον Νετανιάχου και όλους τους σιωνιστές!”». Οσοι άκουσαν την ομιλία αυτή ήδη είχαν καταλάβει πως δυσκόλευαν οι συνθήκες και το κλίμα για τη συνάντηση του Τζο Μπάιντεν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Πάντως, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, στόχος της τουρκικής πλευράς εξακολουθεί να είναι η διατήρηση της «νηνεμίας» με την Αθήνα, η εστίαση στα ζητήματα που μπορούν να προχωρήσουν οι δύο χώρες, ωστόσο αναγνωρίζουν πως το θέμα της διαφοράς με την απόφαση της Αθήνας να οριοθετήσει τα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο, είναι μια αφορμή που δείχνει πως οι δύο πλευρές πρέπει να συζητήσουν όλα τα ζητήματα με ειλικρίνεια και να προχωρήσουν, αν μπορούν, στην επίλυσή τους.
Στόχος της τουρκικής πλευράς παραμένει η διατήρηση της «νηνεμίας» στο Αιγαίο, ωστόσο η ρητορική για «γκρίζες ζώνες» δεν εγκαταλείπεται.
Μετά την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας που εναντιώθηκε στα σχέδια της Αθήνας για τα θαλάσσια πάρκα και έθεσε θέμα «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, λίγες ημέρες μετά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έβαλε τέλος στην ένταση και έθεσε ως στόχο την επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη, τονίζοντας πως «θα γίνει προσπάθεια για τη βελτίωση των σχέσεων».
Τίποτα δεδομένο
Στην τουρκική πλευρά αναγνωρίζουν πως η πολιτική ισχύς του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι σημαντική ευκαιρία για να προχωρήσουν οι διπλωμάτες στα επόμενα βήματα, για να διατηρηθούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τα «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο. Ομως, σε πολλές ευκαιρίες αναφέρουν πως αυτό το κλίμα δεν πρέπει να θεωρηθεί από την ελληνική πλευρά ως δεδομένο και μπορεί να ανατραπεί από απρόβλεπτα γεγονότα, σε περίπτωση που δεν επιλυθούν ή έστω «να μπουν στον πάγο» κάποιες διαφορές των δύο χωρών για ζητήματα που αφορούν το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.