Φωτογραφία: Magdalena Rydz από Shutterstock
Ακούστε το άρθρο
Πριν από δύο εβδομάδες, κάτοικοι των Κανάριων Νησιών πραγματοποίησαν μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει σημειωθεί ποτέ στην περιοχή. Η αντίδραση των περίπου 2,2 εκατομμυρίων κατοίκων είναι πλέον πολύ έντονη για το φαινόμενο του υπερτουρισμού. Αλλωστε, υπολογίζεται πως μόνο πέρσι, έφτασαν στα οκτώ νησιά συνολικά 13,9 εκατομμύρια τουρίστες. Ταυτόχρονα, τα έσοδα από τον τουρισμό είναι αντιστρόφως ανάλογα με το βιωτικό επίπεδο των κατοίκων. Εντεκα μέλη της πρωτοβουλίας Canarias se agota (μτφ. τα Κανάρια έχουν εξαντληθεί) που οργάνωσε τις συγκεντρώσεις, βρίσκονταν εδώ και σχεδόν δύο εβδομάδες σε απεργία πείνας, η οποία έληξε χθες, έπειτα από σχετική απόφαση της γενικής συνέλευσης. Οπως λένε όμως, ο αγώνας τους ενάντια στον μαζικό τουρισμό που τους εκτοπίζει από τις γειτονίες τους, συνεχίζεται.
«1 στους 3 κινδυνεύει από τη φτώχεια»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ» ο Χοσέ Μαρία Καρντόνα Γκουέρα, μέλος της πρωτοβουλίας Canarias se agota, «εδώ και αρκετές δεκαετίες ο μαζικός τουρισμός έχει βρει την απόλυτη έκφρασή του στα Κανάρια Νησιά. Η Βραζιλία και η Αυστραλία δέχθηκαν συνδυαστικά λιγότερους τουρίστες από τα Κανάρια Νησιά το 2023». Την περσινή χρονιά, τα έσοδα από τον τουρισμό υπολογίστηκαν σύμφωνα με τον ίδιο, σε περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία «εκτίθενται με υπερηφάνεια από τους τοπικούς πολιτικούς και τα κορυφαία μέσα ενημέρωσης ως θριαμβευτική επιτυχία».
Περισσότερο από το ένα τρίτο των πολιτών κινδυνεύει από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό, αφού τα Κανάρια Νησιά είναι η δεύτερη πιο φτωχή περιοχή του ισπανικού κράτους.
Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι ρόδινη για τους ντόπιους, καθώς «αν αντιπαραβάλλει κανείς αυτά τα θεαματικά έσοδα με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της ντόπιας εργατικής τάξης, γίνεται σαφές ότι τα φαινόμενα μπορεί να είναι παραπλανητικά». Κι αυτό γιατί «περισσότερο από το ένα τρίτο των πολιτών κινδυνεύει από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό, αφού τα Κανάρια Νησιά είναι η δεύτερη πιο φτωχή περιοχή του ισπανικού κράτους». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που σύμφωνα με τον ίδιο δημιουργεί ελλείψεις και σε πολλούς τομείς των δημόσιων υπηρεσιών, όπως μεταξύ άλλων: «αφόρητες λίστες αναμονής σε νοσοκομεία με ελλιπείς πόρους, λειψό σύστημα δημοσίων μεταφορών και υπερπλήρεις αίθουσες στα δημόσια σχολεία».
«Οι τιμές των ενοικίων εκτοξεύονται»
Ενας από τους λόγους υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων, είναι σύμφωνα με τον κ. Γκουέρα η έλλειψη προσιτής στέγασης. Πρόκειται για φαινόμενο που όπως σχολίασε, οφείλεται «στη μετατροπή χιλιάδων μακροχρόνιων μισθώσεων σε βραχυχρόνιες μισθώσεις οι οποίες προορίζονται να φιλοξενήσουν τουρίστες. Εκτός από το μειωμένο διαθέσιμο απόθεμα κατοικιών για τους ντόπιους, παράλληλα βλέπουμε πως οι τιμές των ενοικίων εκτοξεύονται με ανησυχητικό ρυθμό».
Ο τουρισμός είναι οικονομική μονοκαλλιέργεια, γεγονός που είναι το κλειδί για την ύπαρξη φθηνού εργατικού δυναμικού. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, το ποσοστό ανεργίας ήταν πάντα πάνω από το 20%, ανεξάρτητα από το πόσους τουρίστες δεχόμασταν.
Ενας επιπρόσθετος λόγος υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου, είναι ότι ο τουρισμός στην περιοχή, αποτελεί «οικονομική μονοκαλλιέργεια, γεγονός που είναι το κλειδί για την ύπαρξη φθηνού εργατικού δυναμικού. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, το ποσοστό ανεργίας ήταν πάντα πάνω από το 20%, ανεξάρτητα από το πόσους τουρίστες δεχόμασταν».
Ακόμη όμως και η αποφυγή της ανεργίας, δεν σημαίνει σύμφωνα με τον ίδιο ότι «μπορούν να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες. Ο τομέας της φιλοξενίας δημιουργεί επισφαλείς θέσεις εργασίας και γι’ αυτό ο μέσος μισθός στα νησιά είναι από τους χαμηλότερους στο ισπανικό κράτος». Παράλληλα, επειδή η οικονομία των Κανάριων Νήσων βασίζεται κυρίως στον τουρισμό, «περισσότερο από το 90% όσων καταναλώνουμε έρχεται από το εξωτερικό και αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στις τιμές».
«Κάνουμε ντους σε 3 λεπτά και οι πισίνες είναι γεμάτες»
Ο υπερτουρισμός επιφέρει όμως και οικολογικές επιπτώσεις, αφού σύμφωνα με τον ίδιο, «η έντονη και ανεξέλεγκτη αστική ανάπτυξη που σχετίζεται με τον τουρισμό, έχει καταναλώσει τεράστιες εκτάσεις ανέγγιχτων τοπίων, έχει καταστρέψει αρχαιολογικούς χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς και έχει τσιμεντώσει πολύτιμες καλλιεργήσιμες εκτάσεις». Πρόκειται για κάτι που έχει ως απότοκο «την ταχεία μείωση της φέρουσας ικανότητας των μοναδικών και εύθραυστων οικοσυστημάτων μας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολυάριθμες προκλήσεις, όπως η συνεχής έλλειψη του πιο πολύτιμου και περιορισμένου πόρου μας: του νερού».
Υποφέρουμε από διακοπές νερού, μας λένε να κάνουμε ντους σε τρία λεπτά και πρέπει να αγοράσουμε εμφιαλωμένο νερό ακόμη και για να πλύνουμε τα πιάτα. Αυτό συμβαίνει, ενώ οι πισίνες των ξενοδοχείων που βρίσκονται σε περιοχές με προβλήματα νερού είναι γεμάτες.
Αναφορικά με το πως η έλλειψη νερού που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες σε πολλές περιοχές της Ισπανίας, -μεταξύ των οποίων τα Κανάρια Νησιά-, επηρεάζει τη σχέση με τους τουρίστες, ο κ. Γκουέρα σχολίασε ότι «η πρόσβαση σε νερό είναι περιορισμένη, αλλά παρόλα αυτά οι τοπικές αρχές μας επιρρίπτουν την ευθύνη και μας λένε να κάνουμε ντους σε τρία λεπτά. Υποφέρουμε από διακοπές νερού και πρέπει να αγοράσουμε εμφιαλωμένο νερό ακόμη και για να πλύνουμε τα πιάτα. Αυτό συμβαίνει, ενώ οι πισίνες των ξενοδοχείων που βρίσκονται σε περιοχές με προβλήματα νερού είναι γεμάτες και τα γήπεδα γκολφ πράσινα και φρέσκα. Για όλα αυτά δεν φταίνε οι τουρίστες, αλλά η κυβέρνηση».
«Οι δημόσιοι χώροι είναι ένα είδος εμπορικού κέντρου»
Ενα από βασικά αιτήματα της πρωτοβουλίας είναι σύμφωνα με τον ίδιο «η επίσημη αναστολή των La Tejita και Cuna del Alma, δύο μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων στο νησί της Τενερίφης. Ζητάμε ένα τουριστικό μορατόριουμ που θα απαγορεύει την κατασκευή νέων ξενοδοχείων στο αρχιπέλαγος». Αναφορικά με το πώς αποφασίστηκε η δημιουργία της πρωτοβουλίας, ο κ. Γκουέρα σχολίασε ότι «κουραστήκαμε να μένουμε σπίτι και να περιμένουμε από τους επαγγελματίες πολιτικούς να αναλάβουν δράση, οπότε αποφασίσαμε να κινητοποιηθούμε και να τους αναγκάσουμε να αλλάξουν τα πράγματα».
Σύμφωνα με τον κ. Γκουέρα, η προσέλευση τόσο μεγάλου αριθμού τουριστών άρχισε να συμβαίνει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς έως τότε, «ο τουρισμός επικεντρωνόταν σε συγκεκριμένες περιοχές και η επίδρασή του δεν ήταν ορατή για τον τοπικό πληθυσμό που ζούσε εκτός αυτών των περιοχών. Γινόμαστε μάρτυρες του πώς συνεχίζουν να προσπαθούν να χτίσουν νέα ξενοδοχειακά συγκροτήματα σε προστατευόμενες περιοχές, όπου ζουν είδη που συναντάμε μόνο στα Κανάρια Νησιά. Πλέον οι εικόνες από φυσικά προστατευόμενες περιοχές γεμάτες από αυτοκίνητα και ανθρώπους, έχουν δυστυχώς γίνει ο κανόνας».
Οι πλατείες, τα πάρκα και τα πεζοδρόμια, έχουν μετατραπεί σε ταράτσες και μπαρ που δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά. Οι δημόσιοι χώροι μας είναι πλέον ένα είδους εμπορικού κέντρου ή λούνα παρκ σχεδιασμένο για πλούσιους ξένους.
Σχετικά με το πώς αντέδρασε η τοπική κυβέρνηση στην προ ημερών συγκέντρωση, ο κ. Γκουέρα σχολίασε ότι «τους αναγκάσαμε να αλλάξουν τις δηλώσεις τους για το θέμα του τουρισμού, επειδή δεν περίμεναν τόσο μαζική ανταπόκριση από τον κόσμο. Ωστόσο, προσπαθούν να μας παρουσιάσουν ως ριζοσπάστες ξενοφοβικούς που μισούν τους τουρίστες και γι’ αυτό πρέπει να αυξήσουμε την πίεση πάνω τους».
Η συνύπαρξη με τους τουρίστες επηρεάζεται και από άλλους λόγους, καθώς «νιώθουμε ότι εκτοπιζόμαστε από τις περιοχές όπου μεγαλώσαμε, ότι τα παλιά τοπικά καταστήματα αντικαθίστανται από πιο ακριβές και τουριστικές επιχειρήσεις. Οι πλατείες, τα πάρκα και τα πεζοδρόμια, έχουν μετατραπεί σε ταράτσες και μπαρ που δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά. Οι δημόσιοι χώροι μας είναι πλέον ένα είδους εμπορικού κέντρου ή λούνα παρκ σχεδιασμένο για πλούσιους ξένους».
