Ηταν επί δεκαετίες ο «αρχιτέκτονας» της δημόσιας εικόνας της δυναστείας των Κιμ, ο άνθρωπος πίσω από τα πατριωτικά συνθήματα και την εθνική λατρεία στις τρεις γενιές ηγετών που κυβερνούν με σιδηρά πυγμή τη Βόρεια Κορέα από την ίδρυσή της.
Ο Κιμ Κι Ναμ, επί χρόνια καταβεβλημένος, πέθανε χθες, Τρίτη, σε ηλικία 94 χρόνων, όπως ανακοίνωσε το πρακτορείο KCNA, σημειώνοντας πως «αφιέρωσε τη ζωή του στην ιερή μάχη υπεράσπισης και ενίσχυσης της ιδεολογικής καθαρότητας της επανάστασής μας».
Σύμφωνα με το επίσημο βιογραφικό του από το KCNA, υπερκέρασε τους σκοπέλους της δύσκολης παιδικής του ηλικίας ανελισσόμενος στην Κεντρική Επιτροπή του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος της Κορέας, για την οποία εργαζόταν από το 1956, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του ιδρυτή του κράτους Κιμ Ιλ Σουνγκ.
Πάνω από έξι δεκαετίες ήταν ο άνθρωπος που σφυρηλάτησε τα ιδεολογικά θεμέλια του κόμματος, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της προσωπαγούς πολιτικής της χώρας.
Ως ο αφανής ισχυρός άνδρας πίσω από τα πρόσωπα της εξουσίας, έπαιξε κομβικό ρόλο στη μετάβαση της εξουσίας από τον Κιμ Ιλ Σουνγκ στον γιο του Κιμ Γιονγκ Ιλ, κι από αυτόν στον σημερινό ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν.
«Κορυφαίος προπαγανδιστής καριέρας»
«Ο Κιμ Κι Ναμ ήταν ένας προπαγανδιστής καριέρας για όλη του τη ζωή, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1960», σημειώνει η Ρέιτσελ Μινγιούνγκ Λι, συνεργάτις του αμερικανικού think tank Stimson Center.
«Ο Κιμ Γιονγκ Ουν τον εμπιστευόταν και βασιζόταν στον βετεράνο αυτόν της προπαγάνδας από τον καιρό του παππού του και στη συνέχεια του πατέρα του, διατηρώντας τον σε θέσεις-κλειδιά για χρόνια προτού συνταξιοδοτηθεί από τη σκηνή προπαγάνδας, αρχές του 2019», εξηγεί η Λι, που εργάστηκε ως αναλύτρια για το Open Source Enterprise της CIA επί σχεδόν είκοσι χρόνια.
Ασκούσε τεράστια επιρροή στην πολιτική και στους ανθρώπους του κράτους και ήταν εκ των εγκεφάλων της πολιτικής θεμελίωσης του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος, σύμφωνα με τον ειδικό αναλυτή σε θέματα Βόρειας Κορέας Μάικλ Μάντεν του Stimson Center.
Είχε ιδιαίτερα στενή σχέση με τον Κιμ Γιονγκ Ιλ, τον πατέρα του σημερινού ηγέτη που πέθανε το 2011, και πιστεύεται ότι ήταν ο «φίλος του στο ποτό», δήλωσε ο Μάντεν επικαλούμενος πηγές.
Εκτός από τον ρόλο του ως γραμματέα του τμήματος πληροφοριών και δημοσιότητας, γνωστού και ως τμήματος προπαγάνδας και αγωνιστικής δράσης, ο Κιμ Κι Ναμ ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή σύνταξης στη βασική κρατική εφημερίδα Rodong Sinmun το 1976, ενώ έγινε πρόεδρος της ένωσης δημοσιογράφων της χώρας.
Η χείρα βοηθείας στον νεαρό Κιμ
Ο πρωταγωνιστικός του ρόλος στον προπαγανδιστικό μηχανισμό του κόμματος και η καθοδηγούμενη πολιτική του στα ντόπια μέσα ενημέρωσης, του έδωσαν τη δύναμη να διαμορφώνει και να κατευθύνει σε καθημερινή βάση τα μηνύματα της ηγεσίας προς τον λαό – αλλά και εκτός χώρας.
Επί δεκαετίες ήταν ο βασικός εμπνευστής των πολιτικών συνθημάτων του κράτους, ασκώντας τεράστια επιρροή στα μέσα ενημέρωσης, στις εκδοτικές επιχειρήσεις, ακόμη και στις καλές τέχνες.
Επιπλέον, συνέβαλε στην παγίωση της πολιτικής αυτάρκειας του Κιμ Γιονγκ Ιλ, της λεγόμενης «juche», αλλά και στο μιλιταριστικό δόγμα «πρώτα ο στρατός», γνωστό και ως «songun», του «πατέρα» της σύγχρονης Βόρειας Κορέας.
Το τμήμα προπαγάνδας και αγωνιστικής δράσης υπήρξε το πεδίο εκπαίδευσης της δυναστείας των Κιμ. Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ εντάχθηκε στις τάξεις του προτού αναλάβει την εξουσία, ενώ πλέον η πανίσχυρη αδελφή του σημερινού ηγέτη, η Κιμ Γιο Γιονγκ, διατηρεί εξέχουσα θέση στην υπηρεσία.
Σύμφωνα με τη Λι, ο Κιμ Γιονγκ Ιλ επαναδιόρισε τον Κιμ Κι Ναμ στη θέση του διευθυντή του συγκεκριμένου τμήματος τον Μάιο του 2010, λίγους μήνες προτού αναλάβει επίσημα καθήκοντα ο σημερινός ηγέτης, κάτι που εξελήφθη ως προσπάθεια διασφάλισης της ομαλής μετάβασης εξουσίας.
Χαρακτηριστικό δείγμα της ισχύος του Κιμ Κι Ναμ ήταν ο τρόπος και η ταχύτητα με την οποία λειτούργησε ο μηχανισμός προπαγάνδας μετά τον ξαφνικό θάνατο του Κιμ Γιονγκ Ιλ, το 2011.
Ανθρωπος του στενού κύκλου των Κιμ, ήταν εξ όσων συνόδευσαν (τρίτος αριστερά) στην τελευταία κατοικία του τον Κιμ Γιονγκ Ιλ, μαζί με τον γιο του Κιμ Γιονγκ Ουν και τον γαμπρό του αποθανόντος Γιανγκ Σονγκ Ταέκ – Φωτ. αρχείου: ΑΡ.
Καθώς ο τελευταίος των Κιμ ήταν στα 20 του, αρκετά νέος δηλαδή για τη διαδοχή του πατρός του στα καθήκοντα της χώρας, ο υποβοηθητικός ρόλος του Ναμ υπήρξε καταλυτικός.
«Καμία δύναμη στη γη δεν μπορεί να ανακόψει την επαναστατική πρόοδο του κόμματος, του στρατού και του λαού μας υπό τη σοφή ηγεσία του Κιμ Γιονγκ Ουν», διεμήνυε το KCNA λίγο μετά τον θάνατο του Κιμ Γιονγκ Ιλ.
«Υπό την ηγεσία του Κιμ Γιονγκ Ουν θα πρέπει να μετατρέψουμε τη θλίψη μας σε δύναμη και θάρρος και να ξεπεράσουμε τις σημερινές δυσκολίες», ανέφερε η ανακοίνωση.
Πυρηνικά, κυρώσεις και η αλλαγή «μηνύματος»
Ισως το μεγαλύτερο επίτευγμα της επιρροής του είναι ότι η Βόρεια Κορέα είναι η μόνη οικογενειακή δυναστεία που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και διατηρεί αδιαλείπτως την εξουσία από τη δεκαετία του 1940.
Πώς το κατάφερε αυτό ο Κιμ Κι Ναμ; Ουσιαστικά, με μία στροφή «μηνύματος». Με την αλλαγή στο επικοινωνιακό δόγμα της χώρας, στο πέρασμα των δεκαετιών. Αρχικά, η Βόρεια Κορέα αυτοπροβαλλόταν ως η ευημερούσα, καλύτερα διοικούμενη πλευρά της κορεατικής χερσονήσου. Ωστόσο, στο πέρασμα των χρόνων, ενώ η Νότια Κορέα άκμαζε οικονομικά και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης (βασικού συμμάχου της Πιονγιάνγκ), το κράτος άρχισε να προωθεί την εικόνα του προστάτη του κορεατικού λαού.
Κάπως έτσι, παγιώθηκαν οι οικονομικές δυσχέρειες των πολιτών ως αναγκαία θυσία για την ανάπτυξη ενός πυρηνικού οπλοστασίου που θα μπορούσε να αποτρέψει μια αμερικανική εισβολή. Κάπως έτσι, προέκυψαν οι σκληρές κυρώσεις της Δύσης. Κάπως έτσι, οι ιθύνοντες νόες αυτών των κυρώσεων, η Αμερική και οι σύμμαχοί της, έγιναν οι μόνιμοι στόχοι των πυρών της Πιονγιάνγκ.
«Μετατόπιση ευθύνης»
Οι επισκέψεις στο πεδίο δράσης των πολιτών, με τον ηγέτη να επισκέπτεται εργοστάσια, αγρούς, κατασκευαστικά έργα κ.ο.κ., έγινε βασικό στοιχείο της κρατικής προπαγάνδας.
Αυτό, σύμφωνα με τους αναλυτές, συνέβαλε στη μετατόπιση της ευθύνης για την οικονομική κακοδιαχείριση από την οικογένεια Κιμ, η οποία αυτοπροβαλλόταν ως θεματοφύλακας του κράτους και των πολιτών, μεταφέροντας την ευθύνη για την όποια ολιγωρία σε αυτούς που απέτυχαν να εκτελέσουν τις εντολές των ηγετών.
Ο Κιμ Κι Ναμ άφησε το αποτύπωμά του και στη διαμόρφωση πολιτικής εκτός χώρας. Ηταν επικεφαλής αντιπροσωπείας στη Νότια Κορέα όταν πέθανε ο πρώην πρόεδρος Κιμ Ντάε Γιουνγκ (σ.σ. του οποίου η ιστορική επίσκεψη στην Πιονγιάνγκ, το 2000, είχε δημιουργήσει ελπίδες για τη συμφιλίωση της διαιρεμένης χερσονήσου) και συναντήθηκε με τον τότε πρόεδρο της Νότιας Κορέας Λι Μιουνγκ Μπακ.
Η τελευταία αναφορά των κρατικών μέσων στον Κιμ Κι Ναμ έγινε το 2021, κατά την επίσημη εμφάνισή του σε παρέλαση για τον εορτασμό της 73ης επετείου από την ίδρυση της χώρας.
«Τέλος εποχής»
Οπως σημειώνει ο Λιφ Ερικ Ισλεϊ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ewha της Σεούλ, ο θάνατος του Κιμ Κι Ναμ σηματοδοτεί «το τέλος μιας εποχής» για τη βορειοκορεατική προπαγάνδα.
«Πρόκειται για κάποιον που προσπάθησε να υμνήσει το καθεστώς της Πιονγιάνγκ με τρόπο που να έχει απήχηση σε όλη την κορεατική χερσόνησο και πέραν αυτής», λέει ο ίδιος.
Ο βορειοκορεατικός μηχανισμός προπαγάνδας έχει έκτοτε απομακρυνθεί από την πίστη της προηγούμενης γενιάς στον πανκορεατικό εθνικισμό, εξηγεί ο καθηγητής Ισλεϊ.
«Πλέον, ο Κιμ Γιονγκ Ουν δαιμονοποιεί τους Νοτιοκορεάτες, και για την πολιτική νομιμοποίησή του βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα πυρηνικά όπλα», τονίζει.
Πηγή: BBC/Time Magazine/Reuters
