ΛΟΝΔΙΝΟ. Αξιόπιστη μέθοδο εντοπισμού παραπληροφόρησης, ονομαζόμενη «κρησάρα», επινόησαν ειδικοί του Διαδικτύου, ικανή να αναγνωρίζει παραπλανητικές δημοσιεύσεις σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Ερευνες έδειξαν ότι τα δύο τρίτα των δημοφιλέστερων βίντεο για τα εμβόλια στο YouTube περιέχουν ψευδείς αντιεμβολιαστικές πληροφορίες. Οι επιπτώσεις είναι δεινές, σύμφωνα με το BBC, και καταγράφονται με ραγδαία υποχώρηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού στη Βρετανία, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών. Σε αυτό αποδίδεται το ξέσπασμα επικίνδυνων επιδημιών τα τελευταία χρόνια, όπως της ιλαράς.
«Η παραπληροφόρηση είναι χειρότερη από επιδημία. Μεταδίδεται με την ταχύτητα του φωτός και μπορεί να αποδειχθεί θανατηφόρα όταν ενισχύει εσφαλμένες προσωπικές προκαταλήψεις», λέει η Μάρσια Μακνάτ, πρόεδρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών.
Ερευνητές έχουν ανακαλύψει, όμως, απλές στρατηγικές εξακρίβωσης πληροφοριών, προτού τις επαναλάβουμε ή τις δημοσιεύσουμε σε πλατφόρμες. Η μέθοδος Sift (κρησάρα) επινοήθηκε από τον ειδήμονα της ψηφιακής εκπαίδευσης Μάικ Κόλφιλντ και διαθέτει διακριτά στάδια.
Το πρώτο βήμα της κρησάρας καλεί τον χρήστη να αντισταθεί στην αίσθηση επείγοντος που δημιουργεί η ψηφιακή εποχή, η οποία μας πιέζει να μοιραζόμαστε την ίδια στιγμή κάθε πληροφορία που εμφανίζεται στις οθόνες μας. Ο Κόλφιλντ προτείνει να μη μοιραστούμε την πληροφορία, να μην τη σχολιάσουμε και να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα.
Τα posts στις πλατφόρμες μας προωθούνται σε εμάς χωρίς να έχουμε σαφή εικόνα της προέλευσής τους. Ισως τα μοιράστηκε ένας φίλος, ίσως προωθήθηκαν από τον αλγόριθμο της εφαρμογής ή, πάλι, μπορεί να ακολουθήσαμε τον δημιουργό του χωρίς να έχουμε ελέγξει το περιεχόμενο των δημοσιεύσεών του. Αυτή είναι η στιγμή για έρευνα: Ποιος δημιούργησε το post; Ερευνήστε στο Διαδίκτυο και στη Wikipedia, η οποία παρά τα προβλήματά της παραμένει αξιόπιστη πηγή, ελεγχόμενη από πολλούς χρήστες.
Αν ο δημιουργός είναι μέσο ενημέρωσης, αναρωτηθείτε αν έχει καλή φήμη και αν στηρίζει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Αν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο, ποια είναι η ειδίκευσή του στον συγκεκριμένο τομέα; Τι οικονομικούς δεσμούς, ιδεολογικές πεποιθήσεις ή προσωπικές προκαταλήψεις ενδέχεται να εξυπηρετεί; Αν έχετε να κάνετε με οργανισμό ή επιχείρηση, ποιος ο σκοπός τους; Τι πουλάνε; Από πού προέρχεται η χρηματοδότησή τους; Τι πολιτικές εξυπηρετούν; Αν παραμένετε καχύποπτοι για την προέλευση και την αξιοπιστία όσων διαβάζετε, μπορείτε να καταφύγετε στην ειδική μηχανή αναζήτησης Google Fact Check, με ειδικότητα στην ταυτοποίηση ιστοσελίδων. Την ίδια στιγμή, μπορείτε να ελέγξετε ότι η πληροφορία που σας εστάλη δημοσιεύεται σε ιστοσελίδες μεγάλων ειδησεογραφικών μέσων.
Ακόμη και αν μία είδηση έχει μεταδοθεί από αξιόπιστα δημοσιογραφικά μέσα, ενδέχεται να μην αποτελεί πρωτογενές έργο του μέσου. Ιδανικά, τα μέσα θα πρέπει να παραπέμπουν τους επισκέπτες στην αρχική είδηση, επιτρέποντας σε κάθε δύσπιστο χρήστη να διαβάσει την πληροφορία στην πρωτότυπη μορφή της.
Πολύ σημαντικό είναι να διαπιστώσετε όχι μόνον αν αυτό που διαβάζετε είναι αληθινό, αλλά και αν απομονώθηκε εδάφιο ή απόσπασμα αληθινού κειμένου, ομιλίας ή εικόνα με στόχο την αλλοίωση του νοήματος. Αν πρόκειται για απόσπασμα ομιλίας, μήπως τα λόγια του ομιλητή υπέστησαν επεξεργασία ή μήπως απομονώθηκε τμήμα του λόγου για τη δημιουργία λανθασμένων εντυπώσεων; Αν κοιτάζετε φωτογραφία, η εικόνα ταιριάζει με όσα αναφέρει η λεζάντα της δημοσίευσης στην πλατφόρμα; Οι πληροφορίες για τον χρόνο και την τοποθεσία της φωτογραφίας σάς μοιάζουν ακριβείς;
Αυτά τα απλά βήματα πρέπει να ακολουθούν όλοι, συνειδητοποιώντας ότι η διασπορά ψευδών πληροφοριών καθίσταται δυνατή χάρη στη δική μας ανοχή και αβλεψία.
