Το 2019, στην τελευταία επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στην Ευρώπη, η πανδημία της COVID-19 δεν είχε πλήξει ακόμη την παγκόσμια κοινότητα. Η Ρωσία δεν είχε εισβάλει στην Ουκρανία και τα ηλεκτρικά οχήματα της Κίνας δεν είχαν κατακλύσει τις ευρωπαϊκές αγορές. Από τότε, μεσολάβησαν οξείες εμπορικές αντιπαραθέσεις, αλλά και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, που επιδεινώθηκαν από τη στενότερη συνεργασία της Κίνας με τη Ρωσία. Σήμερα, οι διαφορές με την Ε.Ε. υποχρεώνουν τον ηγέτη της Κίνας να προβεί σε μια μορφή damage control (σ.σ. διαχείριση ζημιάς) με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
«Kατά την επίσκεψη στην Ευρώπη αυτή την εβδομάδα, ο Σι βρισκόταν σε αποστολή. Από τη μία πλευρά, ήθελε να πείσει τη Γαλλία –μία από τις πιο σκληρές χώρες της Ε.Ε. απέναντι στην Κίνα– ότι η εξομάλυνση των σχέσεων είναι ακόμη δυνατή. Από την άλλη, ήθελε να αποδείξει ότι το να ποντάρεις στρατηγικά στη στενή συνεργασία με την Κίνα –όπως έχουν κάνει η Σερβία και η Ουγγαρία– αποδίδει οικονομικά», τονίζει στην Κ» η Αλίσια Μπάτσουλσκα, πολιτική επιστήμονας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων – ECFR, με εξειδίκευση στην εξωτερική πολιτική της Κίνας.
Το Πεκίνο έχει στην πράξη σοβαρούς λόγους να ανασχέσει την ευρωπαϊκή πτέρυγα του de-risking (σ.σ. μείωση κινδύνου) από τη χώρα του, παράγοντας ο οποίος στερεί μερίδια αγοράς από τα κινεζικά προϊόντα. Για την ακρίβεια, η επίσκεψη του Σι στην Ευρώπη ήρθε έπειτα από εβδομάδες κλιμάκωσης της έντασης ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Πεκίνο, με την Ευρωπαϊκή Ενωση να θέτει στο στόχαστρο ενδείξεις κατασκοπείας και να απειλεί με νέους δασμούς, επικαλούμενη αμφισβητούμενες εμπορικές πρακτικές από την Κίνα. Ειδικότερα, νέες έρευνες επικεντρώνονται στις προσφορές κινεζικών εταιρειών σε δημόσιους διαγωνισμούς και στις πωλήσεις εξοπλισμού ασφαλείας από την Κίνα στην Ευρώπη. Η Κομισιόν βάλλει επίσης κατά των κινεζικών επιδοτήσεων σε τομείς όπως οι εξαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων, οι οποίες φέρεται να βλάπτουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση να θέτουν σε κίνδυνο τις ευρωπαϊκές θέσεις εργασίας. «Μας αρέσει ο δίκαιος ανταγωνισμός. Αυτό που δεν μας αρέσει είναι όταν η Κίνα πλημμυρίζει την αγορά με μαζικά επιδοτούμενα ηλεκτρονικά αυτοκίνητα. Αυτό είναι που παλεύουμε. Ανταγωνισμός ναι, ντάμπινγκ όχι», δήλωνε πρόσφατα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ωστόσο, η εμπορική άμυνα της Ευρώπης απέναντι στην Κίνα προκαλεί και αντίποινα. Το Πεκίνο έχει βάλει στο στόχαστρο ευρωπαϊκά προϊόντα όπως τα οινοπνευματώδη ποτά, με συνέπειες για τους παραγωγούς κονιάκ της Γαλλίας. Εξ ου και ο Εμανουέλ Μακρόν, ουκ ολίγες φορές, πρόσφερε με νόημα στον Κινέζο πρόεδρο κάποιες από τις κορυφαίες ετικέτες γαλλικού κονιάκ. Απέσπασε έτσι την υπόσχεση του Σι Τζινπίνγκ ότι θα αποφύγει προληπτικούς δασμούς στο προϊόν, σε μια ενέργεια η οποία έδωσε ώθηση στις μετοχές του κλάδου την επομένη της επίσκεψης. Επιπλέον, ο Σι εξέφρασε την υποστήριξη του Πεκίνου στην ιδέα για εκεχειρία –μεταξύ άλλων, στο μέτωπο της Ουκρανίας– κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων που θα διεξαχθούν στο Παρίσι.
Οι συμβολισμοί
Ο πρόεδρος της Κίνας ταξίδεψε στη Γηραιά Hπειρο σε μια φάση κατά την οποία η Ε.Ε. διχάζεται ως προς τους καλύτερους τρόπους αντίδρασης απέναντι στην εμπορική ανισορροπία που προκαλούν ο ρυθμός και το εύρος των κινεζικών εξαγωγών· σημειωτέον, ο Σι αρνήθηκε ακόμη μία φορά ότι η πολιτική του οδηγεί σε πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα. Oμως, η χρονική στιγμή την οποία επέλεξε για τη διεξαγωγή της επίσκεψης είχε και συμβολικές διαστάσεις. Φέτος, συμπληρώθηκαν 60 χρόνια διπλωματικών σχέσεων της Κίνας με τη Γαλλία και 75 χρόνια δεσμών με την Ουγγαρία. Το 2024 σηματοδοτεί επίσης την 25η επέτειο από τον αμερικανικό βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι.
Μόνο το 2023, η Ουγγαρία έλαβε περισσότερα από 10 δισ. ευρώ σε κινεζικές επενδύσεις – Στη Σερβία έχουν εισρεύσει 20 δισ. ευρώ σε κινεζικά κεφάλαια τα τελευταία δέκα χρόνια.
«Η Σερβία και η Ουγγαρία είναι αυτή τη στιγμή οι πιο φιλικές στην Κίνα χώρες στην Ευρώπη. Η Σερβία δεν είναι μέλος της Ε.Ε. και, επομένως, η ικανότητά της να επηρεάζει τις Βρυξέλλες είναι περιορισμένη. Η Ουγγαρία, ωστόσο, είναι μια άλλη ιστορία, με τον Oρμπαν να προσπαθεί να εργαλειοποιήσει τις σχέσεις του με το Πεκίνο, με φόντο την κόντρα του με τις Βρυξέλλες. Συναναστρεφόμενος με την Κίνα, ο Oρμπαν επιθυμεί να εμφανιστεί ως ηγέτης που έχει παγκόσμιες φιλοδοξίες και συγχρόνως σηματοδοτεί το ρεύμα της “στροφής προς την Ανατολή”. Η στάση του δεν “κάθεται” καλά στις Βρυξέλλες και έρχεται σε αντίθεση με τις πρόσφατες προσπάθειες για την οικοδόμηση μιας πιο συνεκτικής πολιτικής απέναντι σε μια Κίνα η οποία είναι αντιμέτωπη με πιεστικά προβλήματα, όπως το αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα, η πλεονάζουσα βιομηχανική παραγωγή και ο αντίκτυπος της στενής συνεργασίας της με τη Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία», επισημαίνει στην «Κ» η αναλύτρια του ECFR, συμπεραίνοντας: «Η επίσκεψη του Σι αποτελεί προσπάθεια να παρεμποδιστεί η διαμόρφωση μιας ενιαίας προσέγγισης έναντι της Κίνας στην Ευρώπη, με το Πεκίνο να επιχειρεί την αξιοποίηση των καλών σχέσεων με ορισμένους ηγέτες, ώστε να αποτρέψει τους υπόλοιπους από το να γίνουν πιο διεκδικητικοί».
Η Ουγγαρία του Βίκτορ Oρμπαν έχει ασκήσει βέτο σε αποφάσεις για ευρωπαϊκές κυρώσεις στην Κίνα, γεγονός που εκτιμάται ιδιαίτερα από το Πεκίνο, εξ ου και επενδύει στη στενή συνεργασία με τη Βουδαπέστη. Μόνο το 2023, η Ουγγαρία έλαβε περισσότερα από 10 δισ. ευρώ σε κινεζικές επενδύσεις. Αντίστοιχα, το Πεκίνο έχει συνάψει συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με το Βελιγράδι. Οι κινεζικές επενδύσεις στη Σερβία υπολογίζεται ότι αγγίζουν σχεδόν τα 20 δισ. ευρώ τα τελευταία δέκα χρόνια. Η σερβική πρωτεύουσα είναι επίσης μέρος του κινεζικού σχεδιασμού για σιδηρόδρομο υψηλής ταχύτητας, στο πλαίσιο της διαδρομής του Πεκίνου για τα κινεζικά προϊόντα.
Το Πεκίνο αξιοποιεί τις καλές σχέσεις με ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες, ώστε να αποτρέψει τους υπόλοιπους από το να γίνουν πιο διεκδικητικοί, εξηγεί η αναλύτρια του ECFR Αλίσια Μπάτσουλσκα.
Το Πεκίνο επιθυμεί να απορρυθμίσει το συμμαχικό δίκτυο της Ουάσιγκτον, να αποδυναμώσει το δολάριο και να αμβλύνει τα αμερικανικά εμπόδια σε όρους τεχνολογικής πρόσβασης, εμπεδώνοντας διεθνώς τις κινεζικές αντιλήψεις γύρω από την έννοια της ασφάλειας και της οικονομικής ανάπτυξης. Η πλειονότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όμως, προσεγγίζει τις εμπορικές ανισορροπίες, με όχημα τις κρατικές επιδοτήσεις και τελικά τις εξαγωγές χαμηλού κόστους της Κίνας, ως απειλή για τις ευρωπαϊκές θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τη Eurostat, το εμπορικό έλλειμμα της Ε.Ε. με την Κίνα κυμαίνεται στα 300 δισ. ευρώ. «Το Παρίσι και η Ευρώπη πρέπει να καθορίσουν ελεύθερα και ανεξάρτητα τις δικές τους πολιτικές έναντι της Κίνας και να μην ακολουθήσουν τυφλά την πολιτική της Ουάσιγκτον. Η άνοδος της Κίνας αποτελεί πηγή ανησυχίας για τις ΗΠΑ, αλλά δεν είναι πρόβλημα για την Ευρώπη. Επικρατεί ωστόσο ανισορροπία στο εμπόριο με την Κίνα, η οποία θα πρέπει να ανοίξει περισσότερο την αγορά της στους Ευρωπαίους παραγωγούς», σχολίαζαν Γάλλοι τεχνοκράτες καθώς ο Σι αποχωρούσε από τη χώρα τους. Σε ό,τι αφορά τον ρόλο της Κίνας στον πόλεμο της Ουκρανίας, ο Σι επέμεινε στη θέση περί ουδετερότητας, κόντρα στην ανάλυση που θέλει το Πεκίνο να προμηθεύει τη Ρωσία με όπλα και αγαθά που εμμέσως τη βοηθούν να διαχειρίζεται τον αντίκτυπο των διεθνών κυρώσεων εις βάρος της.
Κράτα το κονιάκ
Στο διά ταύτα, ο Εμανουέλ Μακρόν άσκησε πιέσεις στον πρόεδρο της Κίνας, αφενός, για να μειώσει την εμπορική ανισορροπία με τις ευρωπαϊκές οικονομίες, αφετέρου, για να μετριάσει τη στήριξη στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Από την πλευρά τους, οι Βίκτορ Oρμπαν και Αλεξάνταρ Βούτσιτς επαναβεβαίωσαν τη διαθεσιμότητα των χωρών τους για αγαστή συνεργασία με το Πεκίνο. Ο Σι Τζινπίνγκ; Επανέλαβε τις κινεζικές θέσεις απαράλλαχτες, ευχαρίστησε ευγενικά και αναχώρησε από την Ευρώπη νηφάλιος, αν και με γαλλικό κονιάκ εξαιρετικής ποιότητας στις αποσκευές του.
Οι μπίζνες
3ος μεγαλύτερος εταίρος για τις εξαγωγές αγαθών της Ε.Ε. (8,8%) και ο μεγαλύτερος εταίρος για τις εισαγωγές αγαθών της Ε.Ε. (20,5%) είναι η Κίνα. Η Ολλανδία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών από την Κίνα, μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στην Κίνα είναι η Γερμανία.
Το ισοζύγιο
Η Ε.Ε. έχει εμπορικά ελλείμματα έναντι της Κίνας σε χημικά προϊόντα (3,6 δισ. ευρώ), ενέργεια (3,8 δισ. ευρώ), άλλα μεταποιημένα αγαθά (118,3 δισ. ευρώ) και μηχανήματα και οχήματα (180,4 δισ. ευρώ). 300 δισ. ευρώ υπολογίζεται το ύψος του συνολικού εμπορικού ελλείμματος της Ε.Ε. έναντι της Κίνας.
