Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία κρίνονται ανησυχητικές για το μέλλον της. Πιθανόν δεν θα το καθορίσουν αλλά ασφαλώς θα το στιγματίσουν. Βρισκόμενη, ανάμεσα στις συμπληγάδες της εσωτερικής διχόνοιας και των έξωθεν παρεμβάσεων, και με την οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης, δεν πρέπει να μας προξενεί εντύπωση το σημερινό αδιέξοδο. Που μπορεί μεν να αποσοβηθεί με κάποια πρόσκαιρη λύση, ωστόσο, δεν θα δώσει απάντηση στο καίριο ερώτημα για τον προσανατολισμό της χώρας.
Ο Ουκρανός πρόεδρος καθυστέρησε χαρακτηριστικά να κάνει τις κινήσεις του στη σκακιέρα. Δεν ζύγισε σωστά την κατάσταση, εκτιμώντας ότι η απότομη αποδυνάμωση του κινήματος του Νοεμβρίου δεν ήταν παροδική, αντιθέτως τέτοια ήταν η έκφρασή του μετά την απόφαση να μην προχωρήσει η τελωνειακή σύνδεση με την Ε.Ε. Δεν συνθηκολόγησε και πλέον προσφέρει ανεπιτυχώς αυτά που πριν από λίγο καιρό θα γίνονταν ασμένως δεκτά από την αντιπολίτευση.
Τα επόμενα βήματα και κυρίως το βάθος του συμβιβασμού θα εξαρτηθούν από το πόσο ασφαλής στην εξουσία αισθάνεται αυτή τη στιγμή. Στην πραγματικότητα θέλει να καθυστερήσει τις αποφάσεις, ενώ θα έπρεπε να προετοιμάζεται για τη στιγμή που θα έρθει αντιμέτωπος με το δίλημμα μεταξύ της ικανοποίησης του κύριου αιτήματος της αντιπολίτευσης ή της αποτελεσματικής (άρα και βιαιότερης) καταστολής των διαδηλώσεων.
Η αντιπολίτευση, από την άλλη, είναι διασπασμένη και άνευ ηγετικής φυσιογνωμίας, που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίπαλον δέος στις εκλογές. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί να ποντάρει στους αποτυχημένους χειρισμούς από πλευράς Γιανουκόβιτς, και την επιστροφή σε πρακτικές του κακού σοβιετικού παρελθόντος (αυταρχισμός, περιορισμός έκφρασης σειράς ελευθεριών), που κατά ορισμένους παραπέμπουν στη σημερινή Ρωσία, ωστόσο, τα επίπεδα αποδοχής του Ουκρανού προέδρου στους κόλπους της κοινωνίας είναι πολλαπλάσια οποιασδήποτε μορφής της αντιπολίτευσης. Αρα, θα ήταν πιο ορθολογικό αν η τελευταία κέρδιζε χρόνο, ανασυντασσόταν, ενώ πριόνιζε τον πολιτικό χρόνο του νυν προέδρου, μεταθέτοντας τις εκλογές για αργότερα, αλλά πριν από τον Απρίλιο του 2015. Εντούτοις, το γεγονός ότι έχουν παρεισφρήσει ακροδεξιά, εξτρεμιστικά στοιχεία στους κόλπους των διαδηλωτών έχει παρασύρει και τους μετριοπαθείς σε ένα αγώνα πλειοδοσίας απαιτήσεων έναντι της κυβέρνησης.
Παράλληλα, οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις κρίνουν πως τώρα υπάρχει το κατάλληλο momentum για να πάρουν μία άτυπη ρεβάνς με έμμεσο αλλά εμφατικό τρόπο για τη μη συμφωνία με την Ε.Ε., επιχειρώντας να εμπλέξουν τις Βρυξέλλες στις συζητήσεις. Ετσι, πιστεύουν πως θα καταδείξουν την αδυναμία του Γιανουκόβιτς, αλλά και την έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντί του, σε αντιδιαστολή με αυτό που θεωρούν ως φυσικό τους χώρο, την Ευρώπη. Ενώ ταυτόχρονα ποντάρουν στην απροθυμία του Ουκρανού προέδρου να προχωρήσει σε πρόωρες προεδρικές εκλογές, ώστε αυτός να χρεωθεί το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων.
Επενδύοντας σε αυτό που θεωρούν «αμηχανία» του Ουκρανού προέδρου, ίσως να σφάλουν, διότι αυτός δύσκολα θα ρισκάρει τη θέση του – μάλλον, με τη σειρά του, προετοιμάζει το έδαφος για να παίξει το blame game, έχοντας προβεί (έστω και υπό πίεση) σε προωθημένες προτάσεις συμπερίληψης στελεχών της αντιπολίτευσης σε θέσεις ευθύνης στην επόμενη κυβέρνηση.
Αυτή τη στιγμή, η πιθανότητα όξυνσης της κατάστασης μοιάζει επικρατέστερη αυτής της αποκλιμάκωσης. Δεν αποκλείεται, όμως, την τελευταία στιγμή η επίτευξη ενός περιστασιακού συμβιβασμού, ειδικότερα εφόσον οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν πως σε αντίθετη περίπτωση θα ακολουθήσει εμφύλια αιματοχυσία, την οποία όλοι, για διαφορετικούς λόγους, θα πρέπει να επιθυμούν να αποφύγουν.
* Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.