ΜΟΣΧΑ. Ενα από τα πρώτα μηνύματα του προέδρου Πούτιν προς τον επιχειρηματικό κόσμο το 2012, καθώς αναλάμβανε για δεύτερη φορά την προεδρία, αφορούσε έκκληση επαναπατρισμού των κεφαλαίων τους στη Ρωσία.
Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, τα λόγια του Πούτιν μοιάζουν προφητικά. Υστερα από μία εβδομάδα όξυνσης στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, η διένεξη γύρω από την Ουκρανία έχει μεταφερθεί πλέον στην τραπεζική σφαίρα. Οι ίδιοι τιτάνες της βιομηχανίας, αποδέκτες του μηνύματος Πούτιν, αντιμετωπίζουν σήμερα τις επιπτώσεις της κρίσης στην Ουκρανία, όπως εξηγούν σε άρθρο τους οι «Tάιμς της Νέας Υόρκης».
Οι οικονομικές κυρώσεις, τις οποίες έχει προτείνει η Ε.Ε. και η Ουάσιγκτον, θα δοκιμάσουν τη συνοχή του καθεστώτος Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος απαιτεί απόλυτη αφοσίωση από όσους διοικούν -με την ανοχή του- τις ρωσικές επιχειρηματικές αυτοκρατορίες, έχοντας ξεκαθαρίσει ότι θα τιμωρήσει όσους υποσκάψουν την εξουσία του. Η σκληρή του στάση στην Κριμαία έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το ρωσικό κοινό και την πλειονότητα των επιχειρηματιών. Ουδείς μοιάζει έτοιμος να διασπάσει τις γραμμές.
Η προοπτική διακοπής της πρόσβασης στις δυτικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες προκαλεί μεγάλη ανησυχία μεταξύ των Ρώσων επιχειρηματιών, η φωνή των οποίων δεν απολαμβάνει, ωστόσο, επιρροή ανάλογη με αυτήν που διαθέτουν οι πρώην συνάδελφοι του Πούτιν στην KGB.
Παρά τις δημόσιες εκδηλώσεις στήριξης στην πολιτική Πούτιν, πολλά στελέχη ρωσικών επιχειρήσεων εκφράζουν κατ’ ιδίαν την ανησυχία τους για την προοπτική επιβολής κυρώσεων και τις επιπτώσεις που αυτές θα έχουν στις ρωσικές τράπεζες. Οι μεγάλες ρωσικές επιχειρήσεις έχουν άλλωστε ενισχύσει σημαντικά τον εξωτερικό δανεισμό τους τα τελευταία χρόνια, ενώ δέκα από αυτές βρίσκονταν εν μέσω δανειακής διαπραγμάτευσης όταν ξέσπασε η ουκρανική κρίση.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της κρατικής πετρελαιοβιομηχανίας Rosneft, που υπέγραψε συμφωνία με την Exxon Mobil για γεωτρήσεις στον Αρκτικό Κύκλο. Το συμβόλαιο αυτό αποτελεί προσωπική επιτυχία του Ιγκόρ Σετσίν, αντιπροέδρου της κυβέρνησης και ενός εκ των στενότερων συνεργατών του Πούτιν. Αν, όμως, η Δύση επιβάλει κυρώσεις, το συμβόλαιο θα καταστεί άκυρο, απειλώντας τη ρευστότητα της Rosneft.
Ο στενός κύκλος συμβούλων του Βλαντιμίρ Πούτιν αποτελείται, όμως, από πέντε ή έξι πρώην πράκτορες της KGB, οι οποίοι δεν διαθέτουν προσωπικά κεφάλαια στη Δύση και δεν μοιράζονται έτσι τις τραπεζικές ανησυχίες των ολιγαρχών. Ορισμένοι από αυτούς, όπως ο στενός συνεργάτης του Πούτιν και επικεφαλής των ρωσικών σιδηροδρόμων Βλαντιμίρ Γιακούνιν, υποστηρίζουν εδώ και χρόνια μια στροφή μακριά από τον δυτικού τύπου καπιταλισμό και προς την κατεύθυνση του κρατικού καπιταλισμού, όπως αυτός εφαρμόζεται με επιτυχία από την Κίνα.
«Οι οικονομικοί κίνδυνοι αποτελούν σημαντικό παράγοντα του πολιτικού σχεδιασμού, αλλά δεν μπορούν να θεωρηθούν καθοριστικοί», λέει ο Ρώσος αναλυτής Μιχαήλ Ντμιτρίεφ.