Τις αμέσως επόμενες εβδομάδες, οι ηγέτες του Ιράκ καλούνται να απαντήσουν σε διλήμματα υπαρξιακού χαρακτήρα. Αν δεν καταφέρουν να συγκροτήσουν κυβέρνηση εθνικής ενότητας με επικεφαλής έναν νέο πρωθυπουργό και να παρακινήσουν τις σουνιτικές φυλές και τους μετριοπαθείς σουνίτες να αγωνιστούν εναντίον των τζιχαντιστών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στη Συρία (ISIS), τότε η χώρα τους πιθανότατα θα διαλυθεί. Αν η κεντρική κυβέρνηση δεν κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στους σουνίτες και τους Κούρδους, οι τελευταίοι θα προχωρήσουν στην ανεξαρτησία τους. Οι Κούρδοι είναι σοβαροί άνθρωποι και η διεθνής κοινότητα οφείλει να προσαρμοστεί στην αναδυόμενη πραγματικότητα. Ενώ όλοι οι Ιρακινοί ηγέτες φέρουν μερίδα ευθύνης για την κρίση, η μερίδα του λέοντος ανήκει στους σιίτες πολιτικούς, οι οποίοι κυριαρχούν στην κεντρική κυβέρνηση.
Προκειμένου να συνεργαστεί με τη Βαγδάτη, το Κουρδιστάν επιθυμεί να μπορεί να εξάγει το πετρέλαιό του, να ενσωματώσει το Κιρκούκ και άλλες πρόσφατα αποκτημένες περιοχές, να αποκτήσει αυτονομία του προϋπολογισμού του και να διατηρήσει τον έλεγχο των πεσμεργκά, των ενόπλων δυνάμεων της περιοχής. Οι Κούρδοι δεν πιστεύουν ότι η Βαγδάτη θα δεχθεί αυτές τις αξιώσεις και ο ηγέτης τους, Μασούντ Μπαρζανί, έχει ζητήσει από το τοπικό Κοινοβούλιο να προετοιμάσει δημοψήφισμα με το ερώτημα της απόσχισης.
Καθώς η Ουάσιγκτον προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στο Ιράκ, καλό θα ήταν να υιοθετήσει στρατηγική δύο ταχυτήτων: να συνεχίσει να πιέζει τους Ιρακινούς ηγέτες για κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αλλά και να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο αποτυχίας αυτών των προσπαθειών.
Ο Ιρακινός πρωθυπουργός Νουρί αλ Μαλικί, το κοινοβουλευτικό μπλοκ του οποίου αναδείχθηκε ως ισχυρότερο από τις εκλογές της 30ής Απριλίου, δεν είναι διατεθειμένος να εγκαταλείψει την εξουσία. Το κυριότερο εμπόδιο στον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας είναι η κατηγορηματική αντίθεση των σουνιτών, των Κούρδων, καθώς και ορισμένων σιιτικών ρευμάτων σε μια νέα πρωθυπουργία Μαλικί. Ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ιράκ, έχω συνεργαστεί προσωπικά με τον Μαλικί και γνωρίζω ότι θα αντισταθεί πεισματικά στην αντικατάστασή του. Απουσία κυβέρνησης εθνικής ενότητας, ο εμφύλιος πόλεμος θα συνεχιστεί. Η θρησκευτική και φυλετική σύγκρουση και το χάος στις σουνιτικές περιοχές θα κλιμακωθούν, το ISIS θα βρει ευνοϊκό έδαφος ανάπτυξης και οι σιίτες θα στηριχθούν περισσότερο στις πολιτοφυλακές των φανατικών, όπως και στο Ιράν.
Απειλή για τις ΗΠΑ
Αυτή η προοπτική συνιστά απειλή για την αμερικανική ασφάλεια. Οι ΗΠΑ οφείλουν να συνεχίσουν να εργάζονται για μια ευρέως αντιπροσωπευτική κυβέρνηση στο Ιράκ και να προσφέρουν στη Βαγδάτη περιορισμένη στρατιωτική βοήθεια. Παράλληλα, όμως, πρέπει να αναπτύξουν σχέσεις με το Κουρδιστάν. Για να το βοηθήσει να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες του, η Ουάσιγκτον πρέπει να εμφανιστεί πιο ελαστική αναφορικά με την απευθείας πώληση κουρδικού πετρελαίου.
Οι ερχόμενες εβδομάδες θα είναι αποφασιστικής σημασίας. Το καλύτερο σενάριο θα ήταν η δημιουργία ενός αποκεντρωμένου Ιράκ με ομοσπονδιακό σύστημα στις αραβικές περιοχές, σε συνομοσπονδία με το Κουρδιστάν. Η εναλλακτική λύση σε αυτό το σενάριο είναι ο εμφύλιος πόλεμος και η ανάδυση ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση των σχέσεων με το Κουρδιστάν εξυπηρετεί τα άμεσα και μακροπρόθεσμα αμερικανικά συμφέροντα.
* Ο κ. Zalmay Khalilzad ήταν πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ιράκ από το 2005 έως το 2007.