ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ. Το φάσμα της κατάτμησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ως αποτέλεσμα τοπικών εθνικιστικών αιτημάτων δημιουργεί το δημοψήφισμα για ανεξαρτησία της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο τον Σεπτέμβριο, καθώς και οι φυγόκεντρες τάσεις που εμφανίζουν ισπανικές ημι-αυτόνομες περιοχές, όπως η Καταλωνία (δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία τον Νοέμβριο) και η Χώρα των Βάσκων.
Την ίδια στιγμή, η αδυναμία ολλανδόφωνων και γαλλόφωνων κατοίκων του Βελγίου να ομονοήσουν ακόμη και σε ζητήματα που άπτονται άμεσα της ίδιας της κρατικής λειτουργίας και το αίτημα του ιταλικού Νοτίου Τιρόλου, η πλουσιότερη επαρχία της χώρας, να πορευθεί μόνο, απειλούν την οικονομική ανάκαμψη ολόκληρης της Ευρωζώνης.
Παρά την κακή εμφάνιση, που πραγματοποίησε στο πρώτο τηλεοπτικό ντιμπέιτ της Τρίτης για την ανεξαρτησία, ο επικεφαλής του αυτονομιστικού στρατοπέδου της Σκωτίας, Αλεξ Σάλμοντ, τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων δείχνουν ότι η προοπτική μιας θετικής ψήφου υπέρ της ανεξαρτησίας παραμένει πιθανή.
Οι Σκωτσέζοι ψηφοφόροι δεν μοιάζουν να απογοητεύονται από τα λεκτικά ολισθήματα του κ. Σάλμοντ, ούτε και από τη αδυναμία του να εμφανίσει αξιόπιστη οικονομική πρόταση για μία Σκωτία εκτός στερλίνας. Η απλοϊκή, εθνικιστική του πρόταση μοιάζει να αρκεί για να προσελκύσει τις ψήφους των απογοητευμένων από την αναιμική οικονομική ανάκαμψη κατοίκων της Σκωτίας.
Από τη μεριά τους, οι ολλανδόφωνοι Φλαμανδοί του Βελγίου απολαμβάνουν τους καρπούς της ισχυρής βιομηχανικής τους οικονομίας, εκτιμώντας άδικο το αίτημα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στις Βρυξέλλες για συμμετοχή στην κάλυψη των ταμειακών ελλειμμάτων της χώρας.
Ανάλογο αίτημα προβάλλουν και οι κάτοικοι του εύπορου Τιρόλου, που αρνούνται να ταυτισθούν με το στερεότυπο της οκνηρής και διεφθαρμένης Ιταλίας.
Σε χθεσινό τους άρθρο, οι «International New York Times» κάνουν λόγο για αποσχιστική ολίσθηση, ικανή να οδηγήσει στη διάλυση της Ισπανίας, καλώντας τους οπαδούς της ενωμένης Ευρώπης σε εγρήγορση.
Σε συνάντηση που είχαν την περασμένη εβδομάδα ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι, με τον ηγέτη της Καταλωνίας, Αρτούρ Μας, ο τελευταίος απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο αναβολής του δημοψηφίσματος της 9ης Νοεμβρίου, όπως αναφέρει το άρθρο του Stephen Castle στους «International New York Times».
Αν, όμως, οι Καταλανοί ψηφίσουν για την ανεξαρτησία τους, αυτό θα προκαλέσει ανάλογα αιτήματα στη Χώρα των Βάσκων και άλλες περιοχές με γλωσσικές μειονότητες ή άλλα ζητήματα.
Αν και η ενδεχόμενη απόσχιση της Σκωτίας μπορεί να καταφέρει ισχυρό πλήγμα στην εικόνα της Βρετανίας, η βρετανική οικονομία δεν αναμένεται να πληγεί ιδιαίτερα. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της Καταλωνίας και της Χώρας των Βάσκων. Αν οι δύο αυτές περιοχές αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους, η Ισπανία θα απολέσει 25% των εσόδων της. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που κάνουν τον κ. Ραχόι να επιδιώκει την κήρυξη του δημοψηφίσματος ως αντισυνταγματικού.
Παρά τη θέση ισχύος στην οποία έχουν περιέλθει οι επικεφαλής των κινημάτων ανεξαρτησίας σε Καταλωνία και Χώρα των Βάσκων, ζητούν από τον Μαριάνο Ραχόι να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος δεν επεδίωξε τη δικαστική απαγόρευση του σκωτσέζικου δημοψηφίσματος, αρκούμενος σε δημόσιες δηλώσεις υπέρ του ΟΧΙ στην ανεξαρτησία.
«Το πρόβλημα της Ε.Ε. αφορά την προσπάθεια των ηγεσιών να προστατεύσουν κράτη, αντί να προσπαθούν να δημιουργήσουν μία πραγματική κοινότητα λαών», λέει στην αμερικανική εφημερίδα ο δήμαρχος του βασκικού Μπιλμπάο, Ιμπόν Αρέζο.
«Οι Καταλανοί δείχνουν τον δρόμο. Κανείς δεν πρέπει, όμως, να ξεχνά ότι εμείς οι Βάσκοι καταθέσαμε τα ισχυρότερα επιχειρήματα υπέρ της ανεξαρτησίας» λέει ο Βάσκος βουλευτής του ισπανικού κοινοβουλίου, Γιόν Ιναρίτου. Την ίδια στιγμή, η μακρά και βίαια ιστορία του βασκικού αυτονομιστικού κινήματος καθιστά την επίλυση του βασκικού προβλήματος πραγματικά ακανθώδη. Ο κ. Ιναρίτου, για παράδειγμα, εμφανίζεται συχνά από τα ισπανικά ΜΜΕ ως εκπρόσωπος εξτρεμιστικής συμμαχίας, με ρίζες στην τρομοκρατική ΕΤΑ.
Αντιθέσεις
Τον Ιούνιο, 150.000 άνθρωποι σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα γύρω από τη Χώρα των Βάσκων, απαιτώντας ανεξαρτησία, ακολουθώντας το παράδειγμα των Καταλανών, που προχώρησαν στην ίδια συμβολική κίνηση τον περασμένο Σεπτέμβριο. Αντίθετα, όμως, από την Καταλωνία με τα σαφώς οριοθετημένα σύνορά της, η Χώρα των Βάσκων περιλαμβάνει τμήματα της ΝΔ Γαλλίας, όπου ζουν 300.000 Βάσκοι. Ακραίοι Βάσκοι εθνικιστές ζητούν ακόμη περιοχές της Ναβάρας, παρότι αποτελούν μικρή μειονότητα σε αυτή. Οι αντιθέσεις αυτές κάνουν τους ηγέτες του βασκικού αυτονομιστικού κινήματος να τηρούν στάση αναμονής, περιμένοντας τις εξελίξεις σε Σκωτία και Καταλωνία, προτού επιλέξουν την τακτική τους.