Αμφιλεγόμενη σύσταση προς τις γυναίκες της Τουρκίας απηύθυνε την περασμένη εβδομάδα, λίγες μόνο ημέρες πριν από τις κρίσιμες εκλογές για την προεδρία, ο συνιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, Μπουλέντ Αριντς.
«Η γυναίκα δεν πρέπει να συμπεριφέρεται με προκλητικό τρόπο, αλλά να διατηρεί την αγνότητά της. Μία γυναίκα δεν πρέπει να γελά δημόσια. Πού είναι εκείνα τα κορίτσια που κοκκίνιζαν από συστολή, χαμήλωναν το βλέμμα, εκείνα τα σύμβολα αγνότητας;» αναρωτήθηκε ο στενός συνεργάτης του Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Αριντς αναφερόταν στο θέμα της «ηθικής κατάπτωσης» της Τουρκίας, με αφορμή τη γιορτή του Εΐντ, που σηματοδοτεί το τέλος του Ραμαζανιού. Η συμβουλή του έγινε, ειρωνικά, αφορμή ο Αριντς να γίνει πραγματικός περίγελος χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ενώ ο Αριντς δεν παρέλειψε να νουθετήσει και τους άνδρες, συστήνοντάς τους να μην είναι «γυναικάδες», η εμμονή του με τη συμπεριφορά του γυναικείου φύλου και η ηθικολογική ρητορική του ΑΚΡ είναι αυτή που εξόργισε το τουρκικό κοινό.
Επαινοι
Παρά τη στιγμιαία οργή, όμως, πολλοί Τούρκοι ψηφοφόροι επαίνεσαν τον Αριντς ως «τη φωνή που πρέπει να ακούσει η χώρα». Ο Αριντς εκπροσωπεί άλλωστε ένα κόμμα, το οποίο αξιοποιεί ισλαμική ρητορική και αρχές, απευθυνόμενο στο πιο συντηρητικό κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας.
Η ομιλία του Αριντς δεν έγινε σε τυχαίο χρόνο. Ο Ερντογάν, που διεκδικεί τη σημερινή ιστορική πρώτη λαϊκή ψήφο των Τούρκων για πρόεδρο, ισχυρίζεται εδώ και δεκαετίες ότι εκπροσωπεί τον ευσεβή, σκληρά εργαζόμενο πολίτη της χώρας. Γνωρίζει δε πολύ καλά ότι έχει χάσει τη στήριξη της πιο φιλελεύθερης και κοσμικής μερίδας του κοινού, εξαιτίας της εμμονικά θρησκευτικής του ρητορικής. Η επιθετική και διχαστική πολιτική του ΑΚΡ ενισχύει, από τη μεριά της, την πόλωση της κοινωνίας, με σημαντική μερίδα ψηφοφόρων να συσπειρώνονται γύρω από τον Ερντογάν, όπως δείχνουν και τα ποσοστά γύρω στο 50% που έχει εξασφαλίσει ο πρωθυπουργός σε κάθε του εκλογική εμφάνιση.
Ο Ερντογάν δεν κρύβει άλλωστε τις θέσεις του σε ό,τι αφορά τον ρόλο των γυναικών στη σύγχρονη τουρκική κοινωνία. Το 2010, είχε δηλώσει ότι «γυναίκες και άνδρες δεν είναι ίσοι. Είναι απλώς συμπληρωματικοί». Στα μέσα Ιουλίου, μιλώντας σε προεκλογική συγκέντρωση ενόψει των σημερινών προεδρικών εκλογών, ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε κοιτώνα γυναικών φοιτητικής εστίας, όπου προειδοποίησε τις φοιτήτριες να μη «χαζεύουν στα καφενεία», αλλά να σπεύσουν να αναζητήσουν συζύγους όσο το δυνατόν συντομότερα.
Οι δύο υποψήφιοι των αντιπολιτευόμενων κομμάτων για την προεδρία έχουν στηρίξει -χωρίς λεκτικές υπερβολές- τα δικαιώματα των γυναικών. Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς του αριστερού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος είπε ότι λυπάται για την απουσία γυναίκας μεταξύ των προεδρικών υποψηφίων, σχολιάζοντας στο προεκλογικό του μανιφέστο το πρόβλημα της συζυγικής κακοποίησης στη χώρα. Ο κεντρικός υποψήφιος της αντιπολίτευσης, ο Εκμελεντίν Ιχσάνογλου, απάντησε στα σχόλια του Αριντς γύρω από τη δημόσια αιδώ, λέγοντας ότι η Τουρκία χρειάζεται περισσότερο γυναικείο γέλιο, και όχι λιγότερο.
«Τσουνάμι»
Παρότι οι απόψεις αυτές δεν θα λάβουν τη δημοσιότητα που τους αξίζει, το «τσουνάμι» που ξέσπασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξαιτίας των πατριαρχικών δηλώσεων του Αριντς υπήρξε πολιτικά κρίσιμη. Σε χιλιάδες φωτογραφίες που δημοσίευσαν Τούρκοι χρήστες των μέσων αυτών, οι γυναίκες που εμφανίζονται να γελούν φορούν άλλοτε μπικίνι και άλλοτε ισλαμική μαντίλα, ενώ σε πάμπολλες εικόνες συνοδεύονται από εξίσου σκασμένους στα γέλια άρρενες συγγενείς τους.
Την Παρασκευή, γυναικείες οργανώσεις είχαν προγραμματίσει διαδήλωση στην Κωνσταντινούπολη, με κεντρικό σύνθημα «Διαμαρτυρία γέλιου». Οπως και πολλές άλλες διαμαρτυρίες στην Τουρκία, αυτή της Παρασκευής θα είναι αξιοθαύμαστη και φευγαλέα. Αν, όμως, όλες οι γυναίκες της χώρας αποφάσιζαν να στραφούν κατά του Ερντογάν, η ήττα του θα ήταν βέβαιη, ενώ το μόνο που θα έμενε θα ήταν ο απόηχος του γέλιου τους.