Η χθεσινή δήλωση του απερχόμενου προέδρου της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Γκιουλ, ότι σκοπεύει να επιστρέψει στο κυβερνών κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) αφότου παραδώσει τον θώκο του στον Ερντογάν, τροφοδότησε εκ νέου τα σενάρια περί μίμησης του προτύπου Πούτιν-Μεντβέντεφ για εναλλαγή των δύο ανδρών στην εξουσία.
Από χθες, λοιπόν, ο Γκιουλ θεωρείται ο επικρατέστερος διάδοχος του Ερντογάν στην πρωθυπουργία, χωρίς ωστόσο να αποκλείονται οι υποψηφιότητες του υπουργού Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Αλί Μπαμπατσάν, για το ίδιο πόστο. Υπενθυμίζεται ότι ο Γκιουλ είχε χρηματίσει για λίγο πρωθυπουργός το 2002 και διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών από το 2003 έως το 2007.
Το ΑΚΡ πραγματοποίησε χθες την πρώτη συνεδρίασή του με αντικείμενο την εκλογή νέου ηγέτη και πρωθυπουργού, ενώ μέχρι τις 28 Αυγούστου, ημερομηνία ορκωμοσίας του νέου προέδρου, αναμένεται να συγκληθεί το συνέδριο του κόμματος. Ο ίδιος ο Ερντογάν φέρεται να επιθυμεί τον ορισμό του διαδόχου του και είναι βέβαιο ότι θα θελήσει να παραδώσει το αξίωμα σε κάποιο στενό συνεργάτη του, στον οποίο θα έχει απεριόριστη εμπιστοσύνη. Ο Ερντογάν έχει αποκλείσει, μάλιστα, το ενδεχόμενο να παραιτηθεί από επικεφαλής του ΑΚΡ ή πρωθυπουργός μέχρις ότου γίνει πρόεδρος. Αυτό όμως έρχεται σε αντίθεση με τη νομοθεσία που προβλέπει ότι μόλις δημοσιοποιηθούν τα επίσημα στοιχεία των προεδρικών εκλογών χάνει αυτόματα τον τίτλο του βουλευτή και του πρωθυπουργού. Δεν έχει αποσαφηνιστεί πώς ακριβώς θα επιλυθεί αυτή η αντίφαση.
Οι βουλευτικές εκλογές έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2015, γεγονός το οποίο θα αποτελέσει κρίσιμη δοκιμασία για τη δημοτικότητα του ΑΚΡ, τον νέο πρωθυπουργό, αλλά και τον ίδιο τον Ερντογάν.
Ο Ερντογάν θέλει να ασκήσει την προεδρία με ενισχυμένες εξουσίες και να απομακρύνει την Τουρκία από το τρέχον κοινοβουλευτικό σύστημα σ’ ένα πιο προεδρικό. Ωστόσο η αλλαγή Συντάγματος προϋποθέτει μία πλειοψηφία δύο τρίτων στο Κοινοβούλιο, με άλλα λόγια 367 βουλευτές από τους 550 να υπερψηφίζουν τη μεταρρύθμιση. Αυτή τη στιγμή το ΑΚΡ διαθέτει 313 βουλευτές στην Εθνοσυνέλευση και οι προηγούμενες προσπάθειες έχουν αποτύχει λόγω της έλλειψης διακομματικής συναίνεσης. Με αυτό το δεδομένο το κόμμα θα αναζητήσει μία ευρεία πλειοψηφία στις επικείμενες κοινοβουλευτικές εκλογές. Αν το ΑΚΡ αποτύχει να αλλάξει το Σύνταγμα, τότε ο Ερντογάν θα κληθεί να ασκήσει την προεδρία με σιδερένια πυγμή, αλλά υπό το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα προκαλέσει κοινωνικές εντάσεις. Θα μπορούσε παράλληλα να διεκδικήσει έκτακτες προεδρικές εξουσίες, που είναι μεν νόμιμες, αλλά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από προκατόχους του. Μέχρι τώρα οι αρμοδιότητες του προέδρου στην Τουρκία είναι σε γενικές γραμμές περιορισμένες και ο θώκος διακοσμητικός.
Ο γαλλικός Τύπος
«Ο Ερντογάν είναι πλέον ο ισχυρότερος πολιτικός άνδρας της Τουρκίας μετά τον Κεμάλ», σχολίασε χθες η γαλλική εφημερίδα «Λιμπερασιόν». «Πρόεδρος του λαού», όπως παρουσιάζεται ο ίδιος, «Ρετζέπ μπέι» όπως τον αποκαλούν με σεβασμό οι οπαδοί του, θα εγκατασταθεί στο παλάτι Τσανκάγια που δεσπόζει στην Αγκυρα. Κατά κάποιο τρόπο, γράφει ο Μαρκ Σεμό στο γαλλικό φύλλο, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος παίρνει τη ρεβάνς από τον Κεμάλ, έναν άνθρωπο που τον απωθεί και ταυτόχρονα τον γοητεύει. Σύμφωνα με τον γνωστό αρθρογράφο Τζενγκίζ Τσαντάρ, «ο Ñτε Γκωλ, η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Τόνι Μπλερ αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την εξουσία ύστερα από δέκα χρόνια, αλλά εκείνος θέλει να παραμείνει μέχρι το 2023, για τα εκατό χρόνια της Δημοκρατίας. Ο Ερντογάν βλέπει τον εαυτό του ως νέο σουλτάνο και θεωρεί ότι έχει αναλάβει μια διπλή αποστολή: να ξαναδώσει στο Ισλάμ τη θέση του στην Τουρκία και να ξαναδώσει στην Τουρκία, κληρονόμο της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, τη θέση της στον κόσμο».