Χιλιάδες νεκρούς, πολύ περισσότερους τραυματίες, αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες σεισμόπληκτους που έχασαν τα σπίτια τους και σήμερα δεν διαθέτουν τα αναγκαία για να επιβιώσουν, άφησε πίσω της η σφοδρή σεισμική δόνηση των 7,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που έπληξε το Νεπάλ το περασμένο Σάββατο. Το ασιατικό κράτος εμφανίζεται ανίκανο να αντιμετωπίσει μια κρίση τέτοιου μεγέθους, παράπονο το οποίο εκφράζουν πολλοί Νεπαλέζοι, που νιώθουν ότι έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους χωρίς την παραμικρή βοήθεια. Οι ανάγκες σε τρόφιμα, φάρμακα και πόσιμο νερό είναι τεράστιες, αλλά ακόμα μεγαλύτερη είναι η ανάγκη σε σάκους για τη μεταφορά των σορών θυμάτων.
Ακόμη και σήμερα, μία ολόκληρη εβδομάδα μετά τον φονικό σεισμό, η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί καθώς δεν υπάρχει πρόσβαση στα απομακρυσμένα χωριά που βρίσκονται πλησιέστερα στο επίκεντρο της δόνησης. Εκεί οι ζημιές, όπως εξάλλου και οι απώλειες ανθρώπων, αναμένονται πολύ σοβαρές. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι ο σεισμός στο Νεπάλ και η ολοκληρωτική καταστροφή που προκάλεσε δεν είναι παρά το χρονικό μιας προαναγγελθείσας τραγωδίας. Αλλωστε, για κανέναν δεν αποτέλεσε έκπληξη η σφοδρή σεισμική δόνηση. Κάθε χρόνο, στα μέσα Ιανουαρίου, το Νεπάλ τηρεί την Εθνική Ημέρα Σεισμικής Ασφάλειας εις μνήμην των θανόντων στον τρομακτικό σεισμό του 1934 που κυριολεκτικώς ισοπέδωσε η Κατμαντού.
Το Νεπάλ βρίσκεται στους ορεινούς όγκους των Ιμαλαΐων και είναι κτισμένο πάνω στις τεκτονικές πλάκες της Ευρασίας και της Νότιας Ασίας. Από καιρό η Κατμαντού εθεωρείτο «υποψήφια» για εκδήλωση μεγάλου σεισμού, που σύμφωνα μάλιστα με τις προβλέψεις των σεισμολόγων θα προκαλούσε 100.000 νεκρούς και 300.000 τραυματίες ισοπεδώνοντας την πόλη. Ομως η οικονομική ένδεια της χώρας δεν επέτρεψε τη δημιουργία οικοδομικών υποδομών κατάλληλων για μια τόσο σεισμογενή περιοχή.
Το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα είναι μικρότερο των χιλίων δολαρίων, ενώ κάποιες εποχές –σε ποσοστό που φτάνει το 25%– οι κάτοικοι του Νεπάλ εργάζονται περιστασιακά σε ξένες χώρες. Σχεδόν καμία άλλη χώρα δεν κερδίζει μεγαλύτερο μερίδιο του πλούτου της από τους εργάτες που μεταναστεύουν.
Ομως, στο Νεπάλ οι κάτοικοι οικοδομούν τις κατοικίες τους εντελώς αυθαίρετα, χωρίς την παραμικρή επίβλεψη από κρατικούς φορείς και μάλιστα χωρίς κάποιον αντισεισμικό σχεδιασμό. Την Κυριακή, αναφέρουν οι New York Times, ο Αχουτράτζ Σουμπεντί, ένας επιχειρηματίας του κατασκευαστικού τομέα, βρισκόταν ξαπλωμένος στο νοσοκομείο της Κατμαντού με τραυματισμένο κρανίο, σπονδυλική στήλη και αριστερό πόδι, τραύματα τα οποία υπέστη κατά την κατάρρευση του κτιρίου όπου διέμενε. «Είμαι στον κατασκευαστικό τομέα και γνωρίζω ότι οι άνθρωποι εδώ οικοδόμησαν κτίρια χωρίς πυλώνες, σίδερα και με πάρα πολύ αραιό τσιμέντο», τόνισε, ενώ το πρόσωπό του αλλοιωνόταν από τον πόνο. Το 1994 θεσπίστηκε καινούργιος οικοδομικός κανονισμός, έξι χρόνια αφότου ένας σεισμός σκότωσε 700 άτομα, αλλά και πάλι το κράτος δεν διέθετε τα μέσα ή τη βούληση να τον εφαρμόσει με αυστηρότητα. Η κυβέρνηση, επίσης, αποπειράθηκε να επιβάλει ένα σχέδιο αντισεισμικής δράσης, το οποίο διαμορφώθηκε από την εταιρεία υπολογισμού σεισμικού κινδύνου GeoHazards International και την Εθνική Εταιρεία Σεισμικής Τεχνολογίας του Νεπάλ. Αυτό, ωστόσο, που έχουν κοινό οι νεκροί και οι τραυματίες τούτου του σεισμού είναι ότι είναι οι φτωχότεροι κάτοικοι της ορεινής χώρας αφού τα περισσότερα σπίτια που έπεσαν ήταν οι παλιές κατασκευές από τούβλα και ξύλα.
«Ακόμη και τα πουλιά τρομοκρατήθηκαν»
Ο Κώστας Τσιβελέκας είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει τα Ιμαλάια όσο λίγοι στον κόσμο. Εχει συμμετάσχει σε 37 αποστολές στην οροσειρά (τρεις εκ των οποίων στην υψηλότερη κορυφή του, Εβερεστ), ενώ επί 45 χρόνια είχε ενεργό ρόλο σε 98 ορειβατικές αποστολές σε μεγάλα ορεινά συγκροτήματα ανά τον κόσμο. Με αφορμή το φοβερό χτύπημα που υπέστη το Νεπάλ, ο κ. Τσιβελέκας μίλησε στην «Κ» για την εμπειρία του από την ασιατική χώρα και κατέθεσε τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του.
«Είμαστε όλοι συντετριμμένοι», τονίζει ο πολύπειρος ορειβάτης. «Τέτοιες ώρες δεν βρίσκεις τίποτα να πεις. Αδύνατο να περιγράψεις το δράμα του Νεπάλ. Είναι ανείπωτος ο πόνος. Η κατάσταση στη χώρα είναι χαώδης. Θλίψη και μόνο θλίψη προκαλεί η εικόνα του σημερινού Νεπάλ. Ακόμη και τα πουλιά τρομοκρατήθηκαν και πετούσαν άτακτα». Ο ίδιος λέει ότι η αποτίμηση της φοβερής τραγωδίας δεν μπορεί να γίνει άμεσα. Με τα μέσα που διαθέτει το Νεπάλ και εξαιτίας της ορεινής γεωγραφίας του, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. «Εχω ανάλογες εμπειρίες από κατολισθήσεις και χιονοστιβάδες μικρότερης κλίμακας και αντιλαμβάνομαι το μέγεθος της καταστροφής στην κεντρική οροσειρά των Ιμαλαΐων. Ποτάμια θα εκτραπούν, χείμαρροι θα αλλάξουν πορεία, φαράγγια θα συμπτυχθούν, δίκτυα θα παραμορφωθούν, διαδρομές θα καταστραφούν. Θα χρειαστεί ίσως και μια δεκαετία για τη στοιχειώδη αποκατάσταση των υποδομών. Και μιλάμε για μια χώρα που ζει σχεδόν αποκλειστικά από τον ορειβατικό τουρισμό και τις εναλλακτικές δραστηριότητες».
Η οροσειρά των Ιμαλαΐων αλλάζει διαρκώς εξαιτίας της σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών και το Εβερεστ… αυξάνει το ύψος του. Οι αλλαγές είναι ορατές στους παγετώνες αλλά και στις βραχώδεις ορθοπλαγιές, ενώ σοβαρά επηρεάζεται το μέγεθος και η συχνότητα των χιονοστιβάδων, οι οποίες πλέον εμφανίζονται ως φαινόμενο ντόμινο, με τις προηγούμενες να προκαλούν τις επόμενες. Ο κ. Τσιβελέκας εκτιμά πως «θα αυξηθεί δραματικά ο αριθμός νεκρών ορειβατών. Οποιαδήποτε εκτίμηση, όμως, είναι παρακινδυνευμένη γιατί δεν έχουμε εικόνα σχετικά με το τι συμβαίνει στις απρόσιτες περιοχές». Τα σωστικά συνεργεία δίνουν μάχη με τον χρόνο ιδιαίτερα στο ορεινό τμήμα προκειμένου να φτάσουν στα απομακρυσμένα χωριά και στους οικισμούς των Σέρπα, που βρίσκονται σε ύψος μεταξύ 3.000 και 4.500 χιλιάδων μέτρων στις απρόσιτες πλαγιές των Ιμαλαΐων.
Πολύ δυσμενέστερη είναι η κατάσταση στις κατασκηνώσεις σε μεγάλο υψόμετρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ελικόπτερα δεν πετούν πάνω από τα 6.000 μέτρα. Εκφράζονται φόβοι πως κάποιοι αποκλεισμένοι δεν θα εντοπιστούν ποτέ…