ΜΑΔΡΙΤΗ. Σαράντα χρόνια μετά τον θάνατο του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο, οι ιστορικοί πασχίζουν ακόμη να καταρρίψουν τους μύθους, τους οποίους έχτισε ο Ισπανός δικτάτορας γύρω από το πρόσωπό του, εξασφαλίζοντας την παραμονή του στην εξουσία για δεκαετίες.
«Ο Φράνκο είπε ψέματα για σχεδόν όλα» λέει ο Βρετανός ιστορικός Πολ Πρέστον, συγγραφέας της πληρέστερης πολιτικής βιογραφίας του Φράνκο. «Ενα από τα μεγαλύτερα ψέματά του ήταν ότι έσωσε την Ισπανία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ στην πραγματικότητα προσπάθησε με πάθος να συμμετάσχει σε αυτόν στο πλευρό των φασιστών» επισημαίνει ο δρ Πρέστον, επικεφαλής της έδρας Ισπανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο LSE του Λονδίνου.
Ο Φράνκο κατέλαβε την εξουσία το 1939, έχοντας επικρατήσει στρατιωτικά επί της ισπανικής δημοκρατίας, ύστερα από σκληρό πόλεμο τριών ετών και με την ενεργή βοήθεια του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Η εξουσία του στην Ισπανία υπήρξε απόλυτη, μέχρι τον θάνατό του στις 20 Νοεμβρίου 1975.
«Η Ισπανία ήταν μία εξασθενημένη, ηττημένη χώρα και ένα πρόβλημα από μόνη της. Ο Χίτλερ είχε εξοργισθεί με τις παράλογες απαιτήσεις του Φράνκο για είσοδο της χώρας του στον πόλεμο» λέει ο Ισπανός ιστορικός Κάρλος Χιλ Ανδρές. Παρότι ο Φράνκο δεν κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στους Συμμάχους, επέτρεψε τη συμμετοχή εθελοντών στο πλευρό των ναζί, αποστέλλοντας μάλιστα την Ταξιαρχία Αζούλ στο Ανατολικό Μέτωπο, προτού αυτή τσακιστεί από τον Κόκκινο Στρατό στη μάχη του Κράσνι Μπορ, έξω από το Λένινγκραντ.
«Οταν 47.000 Ισπανοί πολεμούν στο Ανατολικό Μέτωπο, δεν μπορούμε να πούμε ότι η Ισπανία δεν συμμετείχε στον πόλεμο» λέει ο Χουλιάν Καζανόβα, ιστορικός και εκδότης ανθολογίας ιστορικών αναλύσεων για τον Φράνκο.
Ικανότητα ωμότητας
Το δικτατορικό καθεστώς του Φράνκο εκτέλεσε τουλάχιστον 50.000 ανθρώπους στη δεκαετία που ακολούθησε τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες Ισπανοί φυλακίσθηκαν. Στη βιογραφία του Φράνκο, ο Πρέστον εμφανίζει τον Ισπανό δικτάτορα ως μετριότητα με υπέρμετρο εγωισμό και μεγάλη ικανότητα ωμότητας. Η κτηνωδία του Φράνκο τροφοδοτείτο από το μίσος που έτρεφε στα αποσχιστικά κινήματα, τον κομμουνισμό και τη μασονία, προσπαθώντας να εξαφανίσει και τα τρία από την Ισπανία. Ο Πρέστον παραδέχεται, όμως, ότι ο Φράνκο ήταν πονηρός και εξοπλισμένος με μεγάλη ικανότητα προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Το καθεστώς και οι σύμμαχοί του, όπως η εκκλησία, εμφάνιζαν τον Φράνκο ως «σωτήρα των Δυτικών Χριστιανικών παραδόσεων», «μέγα στρατηγικό νου, ο οποίος ουδέποτε έσφαλλε και εμπνευστή οικονομικού θαύματος». Μεταξύ των ψευδολογιών, που προώθησε το καθεστώς ήταν και η «σωτηρία των Εβραίων» κατά τη διάρκεια του πολέμου.
«Ο Φράνκο δεν έμοιαζε στον Χίτλερ, καθώς δεν επιθυμούσε την εξαφάνιση των Εβραίων. Παρέμενε, ωστόσο, φανατικά αντισημίτης. Υιοθέτησε συμβιβαστική στάση απέναντι στους Εβραίους, όταν επείσθηκε ότι ο Αξονας θα έχανε τον πόλεμο» λέει ο Πρέστον.
«Το 1947 η ισπανική κυβέρνηση δημοσίευσε φυλλάδιο, στο οποίο ισχυριζόταν ότι ο Φράνκο πρότεινε στους Εβραίους της Ευρώπης να μετοικήσουν στην Ισπανία. Ξεκάθαρο ψεύδος. Το μόνο που έκανε ήταν να επιτρέψει σε ελάχιστους Εβραίους να ταξιδέψουν μέσω Ισπανίας για τη Λατινική και τη Βόρεια Αμερική», λέει ο Πρέστον.
«Ολη μου η ζωή είναι αφιερωμένη στην εργασία και τη σκέψη» είχε πει ο Φράνκο το 1946, δήλωση η οποία διαψεύδεται από την αγάπη του στο ψάρεμα, το γκολφ και τα κυνηγετικά ταξίδια, στα οποία μοίραζε αφειδώς συμβόλαια δημόσιων έργων στους πλούσιους οπαδούς του.
Ο ιστορικός Ανχέλ Βίνας λέει: «Την ώρα που Ισπανοί στρατιώτες πέθαιναν στη Ρωσία, ο Φράνκο πλούτιζε, έχοντας συγκεντρώσει περιουσία 34 εκατ. πεσέτας (388 εκατ. ευρώ) το 1940».
Το σκάνδαλο της κλοπής μωρών
Ενα από τα ειδεχθέστερα σκάνδαλα της δικτατορίας του Φράνκο υπήρξε η κλοπή μωρών στη γέννα και η υιοθεσία τους από επιλεγμένες οικογένειες.
Μωρά, που γεννήθηκαν από «πολιτικά ύποπτες» οικογένειες, αρπάζονταν σε μαιευτήρια από δίκτυο μαιών, ιατρών, νοσηλευτριών και μοναχών, για να αποδοθούν σε «πολιτικά ασφαλή» άτεκνα ζευγάρια. Οι φυσικοί γονείς των μωρών ενημερώνονταν ότι τα παιδιά τους υπέκυψαν λίγα λεπτά μετά τη γέννησή τους.
Η πρακτική αυτή εγκαινιάσθηκε το 1939 μετά την άνοδο του Φράνκο στην εξουσία.
«Οι φυλακές ήταν γεμάτες γυναίκες που είχαν πολεμήσει στο πλευρό των Ρεπουμπλικανών, ενώ τα παιδιά τους τους αφαιρούνταν συστηματικά, σε μία προσπάθεια να “καθαρίσει το γένος”. Τα μωρά χαρίζονταν σε οικογένειες που υποστήριζαν το καθεστώς και δεν μπορούσαν να τεκνοποιήσουν» λέει η συγγραφέας και δημοσιογράφος Σολεδάδ Αρόγιο.
Οι εκτιμήσεις ιστορικών φέρνουν τον αριθμό των «κλεμμένων» μωρών στα 300.000. Μέχρι και το 2011, μόλις 1.072 δικαστικές υποθέσεις τέτοιων βρεφών είχαν παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη, ενώ 30% από αυτές τέθηκαν στο αρχείο.
Την πρώτη τέτοια υπόθεση έφερε ενώπιον της δικαιοσύνης ο δικαστής Μπαλταζάρ Γκαρσόν το 2008. Ακόμη, όμως, και ο φανατικά επίμονος Γκαρσόν αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την υπόθεση, καθώς θεωρείτο ότι παραβιάζει την αμνηστία που ψήφισαν όλα τα πολιτικά κόμματα το 1977 για τα εγκλήματα της δικτατορίας.