Τον Ιανουάριο του 2014, στρατιωτικοί διοικητές του ISIS ήλθαν σε επαφή με λαθρεμπόρους όπλων στη Συρία και εξέφρασαν ενδιαφέρον για αγορά μυστηριώδους και δυσεύρετης ουσίας, η οποία ήταν γνωστή ως «κόκκινος υδράργυρος». Οι υποστηρικτές και συνεχιστές του μύθου αυτού θέλουν τη χημική ουσία να είναι ικανή να ισοπεδώσει ολόκληρες πόλεις, εάν αξιοποιηθεί σε βόμβες μεγέθους σπιρτόκουτου, αποδίδοντάς της ιδιότητες και ισχύ ανάλογες με εκείνες της βόμβας υδρογόνου.
Ο θρύλος του κόκκινου υδράργυρου έχει τις ρίζες του στον Ψυχρό Πόλεμο, αν και η ακμή του μύθου χρονολογείται μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Τα προβλήματα στη φύλαξη σοβιετικών αποθηκών οπλισμού, που προκάλεσε η διάλυση των κρατικών δομών της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, ενίσχυσαν τις ορέξεις λαθρεμπόρων όπλων.
Παράλληλα, ευφάνταστα δημοσιεύματα του Τύπου εμφάνισαν τον –ανύπαρκτο– κόκκινο υδράργυρο ως την απάντηση σε κάθε αμυντική ανάγκη: εξοπλισμό πυραύλων, απόκρυψη αντικειμένων από ραντάρ, κατασκευή μικροσκοπικών βομβών που θα προσέφεραν ακόμη και σε μία τρομοκρατική οργάνωση ισχύ υπερδύναμης.
Οπως συμβαίνει συχνά με τους ανθεκτικούς στον χρόνο μύθους, ο κόκκινος υδράργυρος απέκτησε σοβαροφανείς υποστηρικτές. Σημαντικότερος από αυτούς υπήρξε ο Αμερικανός φυσικός και μέλος του σχεδίου Μανχάταν –της ομάδας που κατασκεύασε την πρώτη ατομική βόμβα– Σάμιουελ Κοέν. Ο Κοέν, πριν τον θάνατό του το 2010, προσχώρησε στους «οπαδούς» του κόκκινου υδράργυρου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, υποστηρίζοντας ότι η ουσία αυτή θα έδινε τη δυνατότητα κατασκευής πυρηνικών όπλων με πολύ μικρό μέγεθος αλλά τεράστια ισχύ.
Επιστημονικές… αντιρρήσεις
Στην αυτοβιογραφία του, ο Κοέν υποστήριζε πως ο κόκκινος υδράργυρος μπορούσε να συντεθεί με τη μείξη «ειδικών σχάσιμων υλικών σε πολύ μικρές ποσότητες και τον βομβαρδισμό τους με δέσμη σωματιδίων».
Ο επιστημονικός κόσμος, όμως, απέρριψε τους ισχυρισμούς του. «Αν εμφάνισε ποτέ αποδείξεις, εγώ δεν τις είδα ποτέ», λέει ο Πίτερ Ζίμερμαν, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας της Υπηρεσίας Πυρηνικού Αφοπλισμού των ΗΠΑ. Ο αναλυτής Τζέφρι Λιούις λέει: «Ο Κοέν ακολούθησε την τυπική συνταγή κάθε συνωμοσιολόγου, ανακατεύοντας ψευδοεπιστημονικές ανοησίες με εικασίες ότι οι κυβερνήσεις μας αποκρύπτουν την αλήθεια».
Ρωσικά ΜΜΕ της δεκαετίας του ’90, όμως, υιοθέτησαν τις θεωρίες γύρω από την καταστροφική ισχύ του κόκκινου υδράργυρου, τις οποίες επανέλαβαν και ορισμένα δυτικά Μέσα.
Το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο Channel 4 εδραίωσε τη φήμη της ανύπαρκτης ουσίας σε δύο ντοκιμαντέρ, με τίτλους «Τα ίχνη του κόκκινου υδράργυρου» και «Βόμβα νετρονίου που χωράει στην τσέπη». Ο επιστημονικός κόσμος, όμως, συνέχισε να αμφιβάλλει. Το 1994, επιστημονικός συνεργάτης του εργαστηρίου των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ στο Λος Αλαμος έγραφε χαρακτηριστικά σε προϊστάμενό του: «Τα στοιχεία που έχω συγκεντρώσει για τον κόκκινο υδράργυρο δεν βγάζουν κανένα απολύτως νόημα».
Μεταξύ των ειδικών, οι οποίοι ερεύνησαν το θέμα, το συμπέρασμα ήταν κοινό: ο κόκκινος υδράργυρος ήταν μια παγίδα, το κεντρικό εξάρτημα μιας καλοστημένης απάτης, σχεδιασμένης με στόχο το «ξάφρισμα» ανίδεων αγοραστών.
Μια άλλη εκδοχή της υπόθεσης θέλει τον κόκκινο υδράργυρο να είναι ένας μύθος ο οποίος εκπονήθηκε κατόπιν συνεννόησης αμερικανικών και ρωσικών υπηρεσιών, με στόχο τον εντοπισμό λαθρεμπόρων πυρηνικού υλικού και την πρόκληση σύγχυσης στις τάξεις τρομοκρατικών οργανώσεων που θα αναλώνονταν, αναζητώντας την ανύπαρκτη ουσία.