Σχεδόν δεκαεπτά χρόνια μετά τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης μεταξύ Ε.Ε. και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η χώρα υπέβαλε αίτηση προς την Κομισιόν για ένταξη στην Ε.Ε., προκειμένου να αποκτήσει το καθεστώς της «υποψήφιας χώρας». Η αίτηση υπεβλήθη τη Δευτέρα 15/2 όπως είχε ανακοινωθεί λίγες μέρες νωρίτερα, παρά το γεγονός ότι η Βοσνία δεν πληρούσε απολύτως τα κριτήρια που είχαν τεθεί ως προϋπόθεση από την Επιτροπή. Ανώτατη ευρωπαϊκή πηγή στο Σεράγεβο σχολιάζει στην «Κ» ότι: «Η Βοσνία παρά τα πολλά εσωτερικά της προβλήματα, επέδειξε αποφασιστικότητα στην υλοποίηση κάποιων βασικών μεταρρυθμίσεων που είχαν συμφωνηθεί. Η Επιτροπή έδειξε μια ελαστικότητα και αποδέχτηκε το αίτημα, παρότι υπάρχουν πράγματα ακόμη να γίνουν. Δεδομένου ότι θα δώσουμε την απάντησή σε ενάμιση περίπου χρόνο από σήμερα, η κυβέρνηση θα έχει τον χρόνο να ολοκληρώσει τα υπόλοιπα προαπαιτούμενα».
Ζητήσαμε από τη Μελίσα Γκάζντικ, δημοσιογράφο στο Σεράγεβο, να περιγράψει το κλίμα που επικρατεί στη βοσνιακή πρωτεύουσα μετά το σημαντικό βήμα. «Στο άκουσμα της είδησης υπήρξε ενθουσιασμός και τα κοινωνικά δίκτυα πήραν φωτιά! Ενας δημοφιλής χρήστης του Facebook σχολίασε: Εχουμε περισσότερες πιθανότητες να γίνουμε μέλος σε κάποια φυλή της Αφρικής, παρά στην Ε.Ε., αλλά ακόμη και στη φυλή δεν νομίζω να μας δεχτούν. Σε 2 ώρες είχε μερικές χιλιάδες likes και εκατοντάδες σχόλια και κοινοποιήσεις στο ίδιο σαρκαστικό μοτίβο. Οι άνθρωποι θέλουν να δουν τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στην Ε.Ε., αλλά δεν πιστεύουν ότι η Ε.Ε. θα αποδεχθεί εν τέλει το αίτημα».
Χωρίς πολιτική βούληση
Οπως περιγράφει η Μελίσα, ο πολιτικός διάλογος και η δημόσια συζήτηση εξαντλούνται γύρω από τις μεταρρυθμίσεις χωρίς όμως να υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα. «Είναι καταπληκτικό αυτό που συμβαίνει εδώ. Ολοι, πολιτικοί και οι φορείς, μιλούν για την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, αλλά όταν έρθει κάποια κρίσιμη απόφαση προς ψήφιση αντιδρούν έντονα, και ανοίγει νέος κύκλος συζητήσεων, χάριν πολιτικών σκοπιμοτήτων. Υπάρχει μεγάλος κατακερματισμός και η πολιτική σκηνή προκαλεί ερωτήματα ως προς την ευρωπαϊκή της πορεία. Τα πολιτικά κόμματα διατείνονται ότι θέλουν να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαδικασίες αλλά στην πραγματικότητα δεν παίρνουν καμιά πρωτοβουλία για να τις διευκολύνουν. Η κατάσταση είναι αρκετά περίπλοκη και υπάρχει σίγουρα η έλλειψη πολιτικής βούλησης, η οποία, νομίζω, προκαλείται από προσωπικά συμφέροντα. Δεν υπάρχει ισχυρή πολιτική αρχή σε αυτή τη χώρα, που θα ενοποιήσει όλες τις εθνικότητες, γιατί ο κάθε πολιτικός μάχεται για τα συμφέροντα της κοινότητας που εκπροσωπεί, με αποτέλεσμα να υπάρχει καχυποψία σε κάθε πρόταση που τίθεται στο τραπέζι».
Διπλωματικές πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι ο κόσμος εξακολουθεί να εμπιστεύεται σε μεγάλο βαθμό τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, οι οποίοι συνεργάζονται στενά με τους πολιτικούς. Συχνά όμως, δημιουργούνται προσκόμματα στις διαπραγματεύσεις, χάριν των πολιτικών ισορροπιών που τηρούνται, με αποτέλεσμα πολλές φορές να υπάρχουν καθυστερήσεις, αφού τα χρονικά πλαίσια δεν τηρούνται. «Παρόλα τα προβλήματα που ανακύπτουν, αναγνωρίζουμε την ισχυρή θέληση της χώρας για ένταξη στην Ε.Ε. τόσο σε επίπεδο κοινωνίας όσο και πολιτικής. Χρειάζεται να δουλέψουν σκληρά, προκειμένου να εναρμονίσουν τη χώρα τους, την κοινωνία, την οικονομία, τους θεσμούς και τα συστήματα τους, με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς».
Οι σταθμοί έως την αίτηση
• Το 1997, το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. καθορίζει πολιτικούς και οικονομικούς όρους για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων.
• Το 1998 ιδρύεται «Task Force Ε.Ε./Βοσνία-Ερζεγοβίνη», που παρέχει τεχνική στήριξη και βοήθεια στους τομείς της διοίκησης των θεσμών.
• Τον Μάιο 1999, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε τη διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, η οποία καθορίζει την πολιτική της Ε.Ε. έναντι των Δυτικών Βαλκανίων. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ξεκινά το Σύμφωνο Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
• Τον Μάρτιο του 2000, ανακοινώνεται ο «Οδικός Χάρτης» της Ε.Ε. Αυτό το έγγραφο καθορίζει τις 18 βασικές προϋποθέσεις που η Βοσνία-Ερζεγοβίνη πρέπει να πληροί και εγκαινιάζεται η ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά των προϊόντων της Ε.Ε.
• Τον Μάρτιο του 2003, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αρχίζει να συντάσσει τη «Μελέτη Σκοπιμότητας», την αξιολόγηση της οποίας ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επτά μήνες αργότερα.
• Ενα από τα βασικά γεγονότα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν η υπογραφή της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την Ε.Ε., η οποία πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιουνίου του 2008 στο Λουξεμβούργο. Με την υπογραφή της συμφωνίας, καθιερώθηκε για πρώτη φορά επίσημη συμβατική σχέση μεταξύ Βοσνίας-Ερζεγοβίνης – Ε.Ε.
• Τον Ιούνιο του 2012, γίνεται σε ανώτατο επίπεδο η πρώτη συνάντηση για τη διαδικασία προσχώρησης με την παρουσίαση προόδου του «Οδικού Χάρτη».
• Η Ε.Ε. έχει αναγνωρίσει τις προσπάθειες και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί και τον Απρίλιο του 2015, το Συμβούλιο της Ε.Ε. πρότεινε την έναρξη ισχύος του Συμβουλίου Σταθερότητας και Σύνδεσης, από 1η Ιουνίου του 2015.