Μια κοινωνία στα όριά της
Η γαλλική κοινωνία αυτήν τη στιγμή είναι και πληγωμένη, και σοκαρισμένη. Από μια άποψη έχει φτάσει στα όριά της. Κι αυτό ξεπερνά τους πολιτικούς, τις εικασίες γύρω από τα τρομοκρατικά χτυπήματα, τους κάθε λογής τσαρλατάνους που προσδοκούν κέρδη μέσα σε ένα περιβάλλον αναμπουμπούλας. Οι Γάλλοι, οι άνθρωποι που ζούμε στη χώρα βιώνουμε μια διπλή αποσταθεροποίηση, κοινωνική και ψυχική.
Προσωπικά, αυτό που αισθάνομαι είναι ότι το ποτήρι έχει ξεχειλίσει. Και φυσικά σε περιόδους έντασης, όξυνσης των πολιτικών παθών και μέγιστης ανασφάλειας, επωφελούνται οι δημαγωγοί και οι εξτρεμιστές, κι αυτό είναι που θέλουν να πετύχουν οι τρομοκράτες: να διχάσουν την κοινωνία μας, να βάλουν από τη μία πλευρά τη μουσουλμανική κοινότητα, περισσότερους από 6 εκατομμύρια πολίτες, και τους υπόλοιπους Γάλλους. Για μένα αυτός είναι ο στόχος τους. Κι αν δείτε την ταυτότητα των ανθρώπων που έχασαν τόσο άδικα τη ζωή τους και στο Μπατακλάν και στη Νίκαια, θα βρείτε και μουσουλμάνους, και χριστιανούς, και νέους, και ηλικιωμένους, και λευκούς, και μαύρους. Και τα διαδοχικά χτυπήματα έχουν καταφέρει να δηλητηριάσουν τις ζωές μας, αναλογιζόμενοι ότι δυνητικά όλοι είμαστε υποψήφια θύματα των τρομοκρατών. Υπάρχει μια ευδιάκριτη νευρικότητα στους πολίτες, που τις επόμενες ημέρες των χτυπημάτων εκτρέπεται σε κανονική παράνοια, αλλά ποιος να τους κατηγορήσει; Μία μέρα μετά τα γεγονότα της Νίκαιας, έτυχε να ταξιδεύω και παρατηρούσες τον κόσμο στο αεροδρόμιο πόσο καχύποπτος ήταν με τον διπλανό του. Κοιτούσαμε τσάντες, ψυχολογούσαμε βλέμματα, μια αίσθηση πραγματικά απαίσια.
Σε αυτές τις συνθήκες, τα άκρα, τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά, κατοχυρώνουν τις θέσεις τους. Ξέρετε, σε γενικές γραμμές, η γαλλική κοινωνία είναι μια μετριοπαθής κοινωνία. Μέχρι να γίνει το μπαμ. Και η ιστορία μάς διδάσκει αυτούς τους κύκλους μετριοπάθειας και εκρηκτικών ξεσπασμάτων. Και αυτή την ώρα φοβάμαι ότι είμαστε κοντά σε αυτό το μπαμ, ένα μπαμ περισσότερο κοινωνικό. Βλέπουμε τι γίνεται στην Ευρώπη, η ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής ζωής είναι γεγονός, ακροδεξιά ρεύματα κερδίζουν έδαφος παντού. Για μένα όλα αυτά είναι ενδείξεις ότι δεν «δουλεύει το πράγμα», ότι «δεν πάει άλλο». Οταν ο φόβος του άλλου γίνεται σλόγκαν, αρχίζουν και τα προβλήματα. Και οι μετριοπαθείς πολίτες βρισκόμαστε όμηροι ανάμεσα στους τρομοκράτες και τους δημαγωγούς. Αλλά είμαστε στο σημείο όπου οι πολίτες ζητούν πολύ συγκεκριμένες απαντήσεις από την πολιτική ηγεσία. Αν δεν τις λάβουν, ο δικός μου φόβος είναι ότι όλο και περισσότεροι θα σκεφτούν να πάρουν το νόμο στα χέρια τους. Και το χάος είναι η ήττα της δημοκρατίας. ΝΙΚΟΣ ΑΛΙΑΓΑΣ
Ο χρόνος δεν θεραπεύει τα πάντα
Το σκηνικό λαμβάνει χώρα το βράδυ της περασμένης Παρασκευής στο φεστιβάλ των παλαιών αρότρων (les vieilles charrues), στο Κέντρο του Φινιστέρ, στη Βρετάνη. Η ώρα είναι 8 μ.μ. και η συναυλία του Φαρέλ Γουίλιαμς επρόκειτο να ξεκινήσει σύντομα. Ο Αμερικανός αστέρας αναμένεται από περίπου 50.000 άτομα, υπό αυξημένα μέτρα ασφαλείας. Δεν καθυστερεί.
Εμφανιζόμενος όμως στο κοινό, δεν αρχίζει να τραγουδά τη διάσημη επιτυχία του «Happy». Φορώντας πράσινο πηλήκιο, φόρμα παραλλαγής και λευκό μπλουζάκι, στέκεται σε στάση «προσοχή», ενώ το πλήθος, συναισθηματικά φορτισμένο, τραγουδάει με μια φωνή τη «Μασσαλιώτιδα», τον εθνικό ύμνο της Γαλλίας. Μια συγκινητική και αξέχαστη στιγμή, βάλσαμο στις καρδιές των Γάλλων.
Από τους καλλιτέχνες μέχρι τους πολιτικούς -είτε ανώνυμοι είτε επώνυμοι- όλοι απέτισαν φόρο τιμής, όπως ο Φαρέλ, στα 84 θύματα του μακελειού της Νίκαιας στις 14 Ιουλίου. Μια κινητοποίηση τόσο συγκινητική όσο και ενοχλητική.
Συγκινητική διότι η Γαλλία είναι γονατισμένη, καταπονημένη από οκτώ τρομοκρατικές επιθέσεις σε διάστημα 18 μηνών και, παρ’ όλα αυτά, οι Γάλλοι στέκονται όρθιοι. Ο καθένας δηλώνει ότι η ζωή συνεχίζεται, ακόμη και αν στο βάθος πολλοί δεν είναι ήρεμοι και όλοι τρέμουν κάθε φορά που ένα αυτοκίνητο φρενάρει λίγο απότομα.
Ενοχλητική γιατί ήδη από το πρώτο μακελειό στο Σαρλί Εμπντό, στις 7 Ιανουαρίου 2015, οι τρομοκρατικές ενέργειες, όπως και οι φόροι τιμής στα θύματα που ακολούθησαν, έγιναν μια συνήθεια: τρελοί και δειλοί τρομοκράτες που σκοτώνουν δεκάδες ανθρώπους, ΜΜΕ με ειδικές ενημερωτικές εκπομπές που μεταδίδουν επανειλημμένα εικόνες από κορμιά που σφαδάζουν στο έδαφος ή από εμπειρογνώμονες σε θέματα τρομοκρατίας, σημαίες που κυματίζουν μεσίστιες, ένας πρόεδρος ο οποίος προειδοποιεί ότι η επόμενη επίθεση είναι κοντά, ενώ τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.
Είναι λυπηρό το γεγονός ότι το πιο συνηθισμένο ερώτημα δεν είναι πλέον «γιατί;». Γιατί επιτίθενται στην ελευθερία του Τύπου, στον γαλλικό τρόπο ζωής, στην εθνική εορτή, τόσο πολλά σημαντικά σύμβολα. Οχι, το ερώτημα είναι «πώς;». Οι αναλυτές αναλώνουν περισσότερο χρόνο για να εξετάσουν τη μέθοδο που χρησιμοποιεί ο τρομοκράτης και λιγότερο για τη φύση της δράσης του. Είναι σαν ένας κακός sequel της σειράς «CSI» (Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών). Αυτό συναρπάζει την κυβέρνηση, όχι όμως και τους Γάλλους, οι οποίοι, σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Λε Φιγκαρό, σε ποσοστό 67% δεν έχουν εμπιστοσύνη στον Φρανσουά Ολάντ όσον αφορά τα θέματα ασφάλειας.
Το ζήτημα της ασφάλειας ήταν, ωστόσο, το μόνο που επέτρεψε στον Γάλλο πρόεδρο να κερδίσει μερικούς πόντους στις δημοσκοπήσεις. Μετά από εννέα μήνες διακυβέρνησής του, η επανεκλογή του δεν φαντάζει πιθανή, ενώ αναμφίβολα κερδίζει έδαφος η ακροδεξιά υποψήφια Μαρίν Λεπέν. Κατ’ εικόνα των πολιτικών, αυτές οι τραγωδίες δημιουργούν μόνιμα εχθρούς: νέους ρατσιστές, νέους ριζοσπάστες, μίσος και δυσπιστία παντού. Σε αυτή την περίπτωση, ο χρόνος μόνο εμβαθύνει σε αυτές τις διαφορές, αλλά δεν τις θεραπεύει… Ακόμα. ΑΛΕΞΙΑ ΚΕΦΑΛΑ