Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Τούρκος ομόλογός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμενόταν στη διάρκεια της χθεσινής τους συνάντησης να επανεξετάσουν τη διένεξή τους για τη Συρία, καθώς αμφότεροι επιθυμούν να αποδείξουν στη Δύση ότι η διάρρηξη των σχέσεών τους δεν τους άφησε απομονωμένους. Ενώ ο Ερντογάν επέμεινε επί μακρόν ότι ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ Ασαντ θα πρέπει να εγκαταλείψει την εξουσία προτού συζητηθεί οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης, οι επιτυχίες της Ρωσίας στο πεδίο των μαχών, σε συνεργασία με το Ιράν, άλλαξαν τους συσχετισμούς.
Η επίσκεψη Ερντογάν στη Ρωσία, η πρώτη έξω από τη χώρα του μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου μήνα, έχει ιδιαίτερο συμβολισμό, επειδή οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. παρουσιάζουν σοβαρή αποσύνθεση. Υπάρχει διάχυτη αίσθηση στην Τουρκία ότι οι δυτικοί σύμμαχοί της δεν πέρασαν το τεστ αλληλεγγύης, με δεδομένη την υπαρξιακή απειλή που παρουσιάστηκε εις βάρος της με την απόπειρα συνταγματικής εκτροπής στις 15 Ιουλίου. Τούρκοι αξιωματούχοι είναι ενοχλημένοι, επειδή οι δυτικές πρωτεύουσες έδωσαν έμφαση στο πογκρόμ δεκάδων χιλιάδων στρατιωτικών, δημοσίων υπαλλήλων και δημοσιογράφων από τον Ερντογάν θεωρώντας το ανησυχητικό σημάδι διολίσθησης της χώρας προς τον αυταρχισμό.
Μια αντιαμερικανική εκστρατεία ξεκίνησε στην Τουρκία αφότου η Ουάσιγκτον δεν έδειξε την παραμικρή διάθεση να εκδώσει τον Φετουλάχ Γκιουλέν, τον αυτοεξόριστο Τούρκο κληρικό, τον οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε ότι σχεδίασε το πραξικόπημα από τον τόπο διαμονής του στα όρη Πόκονο της Πενσιλβάνια.
Η χθεσινή συνάντηση Πούτιν – Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη ήταν από πολλές απόψεις αιφνιδιαστική εξέλιξη, με δεδομένο ότι τα τέλη Μαΐου Μόσχα και Αγκυρα αντάλλασσαν ύβρεις. Η ρωσική κρατική τηλεόραση αποκαλούσε τον Ερντογάν «απατεώνα» και «ανεξέλεγκτο», ενώ ο Τούρκος ηγέτης κατηγορούσε τη Ρωσία ότι επιδίδεται σε «φθηνή λασπολογία». Το Κρεμλίνο, όμως, δεν χάνει ποτέ ευκαιρία να εκμεταλλευθεί τις ρωγμές στη Συμμαχία του ΝΑΤΟ και έχει επανειλημμένως εκφράσει την υποστήριξή του προς τον Ερντογάν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.
Οι σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση επιδεινώθηκαν, άλλωστε, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και η μετέπειτα εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία δεν συνέβαλε στη βελτίωσή τους. Ετσι και οι δύο πρόεδροι θέλουν επειγόντως να αποδείξουν ότι έχουν άλλους φίλους. «Και οι δύο θέλουν να δείξουν σε άλλους εταίρους ότι δεν είναι απομονωμένοι, έχουν εναλλακτικές και πως έχουν μη δυτικούς συμμάχους με τους οποίους μπορούν να συνεννοηθούν», εξηγεί ο Βλαντιμίρ Φρολόφ, αρθρογράφος για διεθνή θέματα του ρωσικού διαδικτυακού περιοδικού Slon.ru. «Θα δούμε έντονο συμβολισμό, πολλούς χορούς και χειρονομίες, αλλά τα απτά αποτελέσματα θα είναι μάλλον λιγοστά και θα έχουν περισσότερο σχέση με τη Συρία», προσθέτει.
Αυταρχικοί και άτεγκτοι
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Ταγίπ Ερντογάν συχνά θεωρούνται παρόμοιοι: αυταρχικοί, εθνικιστές και άτεγκτοι με ελάχιστο χρόνο για ευγένειες όπως η ελευθερία έκφρασης. Και οι δύο σπεύδουν να αγανακτήσουν, αλλά μπορούν εξίσου γρήγορα να βάλουν στην άκρη την οργή όταν διακυβεύονται στρατηγικά τους συμφέροντα.
Οι τουρκορωσικές σχέσεις δοκιμάστηκαν ξαφνικά τον Νοέμβριο μετά την κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους που είχε παραβιάσει για λίγο τον εναέριο χώρο της Συρίας από την Τουρκία και ένας πιλότος σκοτώθηκε από αντιαεροπορικά πυρά. Ο Πούτιν απαίτησε «συγγνώμη» και ο Ερντογάν αρνήθηκε. Ωστόσο, η απόπειρα πραξικοπήματος επιτάχυνε τη διαδικασία εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων, καθώς ο Πούτιν εξέφρασε αμέσως την αλληλεγγύη του προς τον Ερντογάν. Πολλά από τα προβλήματα της Τουρκίας απορρέουν, άλλωστε, από την αποτυχημένη πολιτική της στη Συρία και την επί μακρόν υποστήριξη προς τους σουνίτες που μάχονταν κατά της κυβέρνησης Ασαντ. Αυτό αποδείχθηκε μπούμερανγκ: εκατομμύρια πρόσφυγες, επιθέσεις από το Ισλαμικό Κράτος και ενίσχυση των Κούρδων ανταρτών στη Βόρεια Συρία.